Η έκθεση είχε µόλις εγκαινιαστεί παρουσία των επισήµων, οπότε αναµέναµε την προγραµµατισµένη performance. Η εικαστικός Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή είχε επιφορτιστεί µε αυτόν τον ρόλο και το εγκαταλελειµµένο κτίριο των Λουτρών στο Μανδράκι της Νισύρου, φωταγωγηµένο µπροστά στον λιµενοβραχίονα µε τις δεµένες βάρκες, φάνταζε το ιδανικό σκηνικό για ένα άυλο έργο τέχνης. Η ώρα περνούσε και τίποτε αυστηρά performative δεν συνέβαινε. Η dj άρχισε να παίζει µουσική, ο κόσµος να πίνει ρακή και να χορεύει. Κάποια στιγµή όµως, ορισµένοι εξ αυτών άρχισαν να βγάζουν τις µπλούζες τους (ή και τις φούστες τους) και να τις ανταλλάσσουν. Μέσα σε δευτερόλεπτα, το ανταλλακτικό ξεγύµνωµα είχε µεταδοθεί σαν ιός.
«Δέκα ημέρες διακοπών δεν αρκούν για να σώσουν τον κόσμο» μας λέει με την εγκατάστασή της η Χρυσάνθη Κουμιανάκη. Τίποτε δεν απέμεινε από τη διονυσιακού τύπου performance (προσωπικά, μου πήρε αρκετή ώρα να καταλάβω ότι επρόκειτο ακριβώς γι’ αυτό), από το impromptu happening με τις οργανωμένες από την Μπαχτσετζή εστίες διάδοσης, εκτός ίσως από ένα-δυο πουκάμισα που αγνοούνται αλλά σίγουρα βρίσκονται κάπου στο νησί. Η απτή παρουσία των υπόλοιπων έργων της έκθεσης «Στα Λουτρά», σε επιμέλεια Ξένιας Καλπακτσόγλου, έχει παραμείνει ωστόσο για να διατρανώσει τη δράση του οργανισμού Sterna στο νησί, περίπου ενάμισι χιλιόμετρο από το Μανδράκι.
Το οργανικό γλυπτό της Πάκυς Βλασσοπούλου, το βίντεο του Poka-Yio στο ηφαίστειο για την κατάσταση στην Ευρώπη «που σπάζει, µυρίζει έντονα και έχει µέσα της κάτι το δυσοίωνο, έτοιµο να εκραγεί», το τσαµπί νυχτερίδες της Ντόρας Οικονόµου, οι αποπροσανατολισµένες πυξίδες της Χρυσάνθης Κουµιανάκη και οι προσκοπικού τύπου συνδιαλλαγές του Κοσµά Νικολάου µε τον οδηγό επιβίωσης σε έναν δυσπρόσιτο µικρό τόπο βρίσκονται µέσα στα δωµάτια του ενός από τα δύο διατηρητέα κτίρια που κάποτε λειτουργούσαν ως ιαµατικά λουτρά, δίπλα στα ακµαία και σήµερα Δηµοτικά Λουτρά Νισύρου. Επιβλητικό, σπαρακτικό σαν αρχαιολογικό λείψανο, συµβιώνει αρµονικά µε ορισµένα από τα έργα που φιλοξενεί ενώ ορισµένα τα καταπίνει, ίσως επειδή µοιάζουν να στέκουν ξεκοµµένα από την Ιστορία του και τις αντηχήσεις της.
Πρόκειται εξάλλου για ένα κτίριο με έκδηλα τα σημάδια του παρελθόντος του όταν λειτουργούσε ως τόπος ίασης με θερμές πηγές ως μέρος των εγκαταστάσεων που χτίστηκαν την περίοδο 1885-1912, με τη χρηματοδότηση πλούσιων Νισύριων. Ηταν μέχρι πρότινος απόλυτα αφημένο στην τύχη του. Πλέον καθαρίστηκε και φωταγωγήθηκε με την αρωγή του δήμου, προκειμένου να φιλοξενήσει τη δουλειά των καλλιτεχνών που προσκλήθηκαν στο νησί για να φιλοτεχνήσουν ένα έργο στο πλαίσιο του Sterna Art Project.
Η performance της Αλεξάνδρας Μπαχτσετzή «Undress» πρωτοπαρουσιάστηκε στο Αμστερνταμ το 2005 προτού ταξιδέψει στον κόσμο και φτάσει στο Μανδράκι. Πρόκειται για το πνευματικό παιδί του καλλιτέχνη Γρηγόρη Χατζηιωαννίδη, επισκέπτη του νησιού παιδιόθεν, ο οποίος ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στη Νίσυρο από πέρυσι, σε ένα ανακαινισμένο κτίριο στην Παντονίκη, το μεσαιωνικό κάστρο του οικισμού Εμπορειός, όπου βρίσκεται η πηγή του Sterna, ενός διεπιστημονικού μη κερδοσκοπικού οργανισμού, με στόχο την προώθηση της καλλιτεχνικής έκφρασης. «Ο τόπος είναι ιδιαίτερος και μακρινός, άγονος και πρωτόγνωρος και θέλω να δημιουργήσω ένα κέντρο που θα προσελκύει καλλιτέχνες ως δημιουργούς, είτε εντός είτε εκτός του πρότζεκτ, αλλά και ως επισκέπτες» εξηγεί. Εκτός απρόοπτου (όπως τα capital controls και η καταστροφική οικονομική αστάθεια), σκοπεύει να ανακαινίσει άλλα δύο μισογκρεμισμένα κτίρια στην κορυφή του Εμπορειού. Το ένα από αυτά θα μετατραπεί στο στούντιο όπου θα μπορούν να δουλεύουν όσοι εικαστικοί επιλέγονται να κάνουν ένα residency στο νησί μία φορά τον χρόνο στο πλαίσιο του Sterna Art Project, ενώ το άλλο σε μια μικρή γκαλερί, στην οποία θα μπορούν να παρουσιάζουν τα έργα τους.
Το κτίριο στο οποίο φιλοξενήθηκαν εφέτος, το µόνο από τα τρία που είναι ήδη ανακαινισµένο και στέκει στην κορυφή του οικισµού µε εν δυνάµει θέα 360° στο νησί, το Sterna Nisyros Residences, θα χρησιµοποιείται ως χώρος φιλοξενίας ανθρώπων που σχετίζονται µε τις τέχνες (π.χ., αυτόν τον καιρό, η διευθύντρια της Pace Gallery). Η Ξένια Καλπακτσόγλου θα επιµελείται εφεξής την επιλογή των καλλιτεχνών, καθώς επίσης θα συνδράµει και στη χάραξη της πολιτιστικής πολιτικής του Sterna, η οποία έχει αρχίσει να µπλέκεται γλυκά και µε το Διεθνές Εργαστήριο Κινηµατογραφικού σεναρίου που πραγµατοποιείται στο νησί. O Poka-Yio παρακολούθησε το σεµινάριο εφέτος, ενώ δύο από τους σεναριογράφους θα φιλοξενηθούν από τον Sterna µέσα στον επόµενο χρόνο.
info: «Στα Λουτρά»: Λουτρά Μανδρακίου, Νίσυρος, ως τις 30/08.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 9 Αυγούστου 2015
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
