Τον 19ο αιώνα, ένας Γάλλος πείθει έναν αιγύπτιο μονάρχη που έχει κόμπλεξ με την παχυσαρκία του πως μια διώρυγα, η οποία θα συνέδεε τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα, θα του έφερνε τη δόξα. Ενάμισι αιώνα αργότερα, ο πρόεδρος Αμπντέλ Φάταχ αλ Σίσι θέλει να αφήσει τη σφραγίδα του διευρύνοντας τη διώρυγα του Σουέζ.
Ο Σαΐντ Πασά, αντιβασιλέας της Αιγύπτου και του Σουδάν από το 1854 έως το 1863, δεν έζησε αρκετά για να παραστεί στα εγκαίνια της διώρυγας, τα οποία έλαβαν χώρα έξι χρόνια μετά το θάνατό του. Όμως, έχει μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που πούλησε τα δικαιώματα εκμετάλλευσης της διώρυγας στις ιμπεριαλιστιμές δυνάμεις του Λονδίνου και του Παρισιού. Ο πρόξενος της Γαλλίας Φερντινάν ντε Λεσέψ ήταν αυτός που έπεισε τον Σαΐντ Πασά να του εκχωρήσει μια άδεια για να ανοίξει τη διώρυγα. Ένα κανάλι, το οποίο συνέδεε τον Νείλο με την Ερυθρά Θάλασσα, είχε ανοιχτεί κατά την αρχαιότητα, όμως είχε από καιρό εγκαταλειφθεί.
Ο πρόξενος της Γαλλίας με το πυκνό μουστάκι, θέλοντας να αναστήσει την ιδέα, πείθει τον νεαρό μονάρχη να του εκχωρήσει και την άδεια εκμετάλλευσης της διώρυγας που θα άνοιγε.
Ο ντε Λεσέψ είχε καταφέρει να γίνει φίλος του πασά προσφέροντάς του στα κρυφά πιάτα με σπαγγέτι, σύμφωνα με την ιστορικό Αφάφ Λούτφι αλ Σαγίντ Μαρσό.
Διότι ο Σαΐντ Πασά ήταν παχύσαρκος, προς μεγάλη απογοήτευση του πατέρα του, του Μοχάμεντ Αλι Πασά, ιδρυτή της σύγχρονης Αιγύπτου και έμπειρου στη στρατιωτική στρατηγική, ο οποίος επέβαλε στο νεαρό αγόρι μια εντατική αθλητική ρουτίνα.
Όμως, αν ο Σαΐντ έγινε διάσημος, αυτό συνέβη «εξαιτίας της αφέλειάς του, που τον έκανε να υπογράψει μια δυσμενή εκχώρηση δικαιωμάτων», η οποία έθετε τη χώρα του -που βρισκόταν υπό οθωμανικό έλεγχο- κάτω από τον πέλεκυ του εξωτερικού της χρέους, εξηγεί η Μαρσό στο βιβλίο της «Μια σύντομη ιστορία της συγχρονης Αιγύπτου».
Βρετανική εισβολή
Η διώρυγα, την οποία άνοιξε η εταιρεία της Διώρυγας του Σουέζ του ντε Λεσέψ και εγκαινιάσθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1869, στοίχισε ακριβά στους Αιγυπτίους.
Χιλιάδες εργάτες έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των εργασιών. Μετά, το 1882, ο φόβος μήπως ο εθνικιστής ηγέτης Αχμέντ Ουράμπι πάρει τον έλεγχο της διώρυγας και δεν αποπληρώσει το χρέος της χώρας, κάνει την Βρετανία να καταλάβει την Αίγυπτο.
Οι Άγγλοι στο τέλος θα αποσυρθούν, διατηρώντας στην εξουσία τους απογόνους του Σαΐντ Πασά, αλλά διατηρώντας μαζί με τους Γάλλους τον έλεγχο της εταιρείας της διώρυγας. Κάτι που θα πρικαλέσει αργότερα την μήνιν ενός άλλου συνταγματάρχη, του Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ.
Ο Νάσερ, αρχιτέκτονας του πραξικοπήματος που ανέτρεψε τη μοναρχία το 1952, παίρνει την εξουσία το 1954. Και όπως κάθε αιγύπτιος ηγέτης, ονειρεύεται ένα φαραωνικό σχέδιο για να θεμελιώσει τη δόξα του: το φράγμα του Ασουάν.
Όμως ο υπέρμαχος του παναραβισμού δυσκολεύεται να λάβει χρηματοδότηση από το εξωτερικό, πολύ περισσότερο που η Βρετανία και η Γαλλία είναι οργισμένες μαζί του, επειδή υποστηρίζει τους αυτονομιστές της Αλγερίας και έχει επιθετική στάση έναντι του Ισραήλ.
Από την άλλη, τα έσοδα της διώρυγας συνεχίζουν να συσσωρεύονται στα χρηματοκιβώτια του Λονδίνου και του Παρισιού.
Στις 26 Ιουλίου 1956, στη διάρκεια ομιλίας του προς το έθνος, ο Νάσερ αφηγείται μια συνομιλία που είχε με τον Γιουτζίν Μπλακ, τον επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, από τον οποίο είχε επιχειρήσει να λάβει χρηματοδότηση για το φράγμα του Ασουάν.
«Κοίταξα τον κ. Μπλακ, καθισμένο μπροστά μου σε μια καρέκλα, και είπα στον εαυτό μου πως καθόμουν μπροστά από τον Φερντινάν ντε Λεσέψ» λέει ο Νάσερ, ο οποίος άρχισε την επιχείρηση για την εθνικοποίηση του καναλιού αυτού, την οποία ονόμασε Λεσέψ.
Κωδικός Λεσέψ
Προφέροντας το όνομα του προξένου της Γαλλίας, ο Νάσερ δίνει το πράσινο φως στα στρατεύματά του, που περιμένουν το σινιάλο, να πάρουν τον έλεγχο της διώρυγας, η οποία θα εθνικοποιηθεί, με αποτέλεσμα να μπουν στα αιγυπτιακά ταμεία τα χρήματα από το Σουέζ, ώστε να χρηματοδοτηθεί το φράγμα του Ασουάν.
Οργισμένες, η Βρετανία και η Γαλλία, με την υποστήριξη του Ισραήλ, συμφωνούν μυστικά σε ένα στρατιωτικό σχέδιο: το Ισραήλ θα καταλάβει την Αίγυπτο, προσφέροντας έτσι ένα πρόσχημα στο Παρίσι και στο Λονδίνο, για να στείλουν εκεί στρατεύματα για να χωρίσουν τους εμπολέμους και να επιχειρήσουν με την ευκαιρία αυτή να ανακτήσουν τον έλεγχο της διώρυγας.
Η επιχείρηση άρχισε τον Οκτώβριο του 1956. Όμως οι ΗΠΑ, φοβούμενες μια σοβαρότερη σύγκρουση με τη Σοβιετική Ένωση, η οποία υποστήριζε τον Νάσερ, βάζουν ένα τέλος.
Ο πρόεδρος Σίσι εγκαινιάζει σήμερα μια νέα οδό στη διώρυγα, μήκους 72 χλμ, η οποία θα επιτρέψει, σύμφωνα με τις αρχές, να διπλασιασθεί η κυκλοφορία σε αυτή.
Ο Σίσι θα φθάσει πάνω σ’ ένα γιωτ που ανήκε στη βασιλική οικογένεια και στα εγκαίνια του 1869 είχε μεταφέρει την αυτοκράτειρα Ευγενία, τη σύζυγο του Ναπολέοντα 3ου.
Ο γάλλος πρόεδρος Φρανοσυά Ολάντ είναι ο επίτιμος προσκεκλημένος στην τελετή. Όμως, οι αρχές δεν κουράζονται να το επαναλαμβάνουν: αυτή τη φορά, τα έργα χρηματοδότησαν οι ίδιοι οι Αιγύπτιοι, μέσω της αγοράς μεριδίων.
