Οι «μαύρες τρύπες» του προϋπολογισμού έχουν ονοματεπώνυμο. Τόσο ο έλεγχος της τρόικας όσο και η ανάλυση των στοιχείων της πορείας των εσόδων από το ανεξάρτητο γραφείο προϋπολογισμού της Βουλής αποκαλύπτουν ότι εκτός από την αβεβαιότητα που ανέκοψε τις εισπράξεις φόρων εξίσου βαριές είναι οι επιπτώσεις από το φρενάρισμα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και εξ αυτού της εισροής κοινοτικών πόρων το πρώτο εξάμηνο του έτους.
Είναι προφανές ότι οι ευθύνες πέφτουν στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών (αυτή άλλαξε) και στους απομακρυνθέντες Γιάνη Βαρουφάκη και Νάντια Βαλαβάνη, αλλά και στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, στον υπουργό Γιώργο Σταθάκη, ο οποίος έχει την ευθύνη των κοινοτικών προγραμμάτων και του ΠΔΕ.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είσπραξης εσόδων, από τον έλεγχο των θεσμών που βρίσκεται σε εξέλιξη, φαίνεται να υπάρχει σε ορισμένα ασφαλιστικά ταμεία, και συγκεκριμένα στον ΟΑΕΕ και στο ΕΤΑΑ, καθώς έχει πληγεί η δραστηριότητα των αυτοαπασχολουμένων και των ελεύθερων επαγγελματιών λόγω της παρατεταμένης κρίσης. Επίσης το ΙΚΑ άντλησε μεγαλύτερες επιχορηγήσεις για να στηρίξει τις συντάξεις της ΔΕΗ και άλλων κατηγοριών συνταξιούχων.
Συνολικά στα ασφαλιστικά ταμεία η επιχορήγηση στον ΟΓΑ ανέρχεται στο 52,2% της ετήσιας εκτίμησης, στο ΙΚΑ στο 56,6%, στον ΕΟΠΥΥ στο 41,1%, στο ΝΑΤ στο 37,0%, στον ΟΑΕΕ στο 51,0%.
Από την ανάλυση των στοιχείων για την πορεία του προϋπολογισμού από το ανεξάρτητο επιστημονικό συμβούλιο της Βουλής προκύπτουν τα εξής:
Τα έσοδα
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού (καθαρά έσοδα τακτικού προϋπολογισμού και έσοδα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων) διαμορφώθηκαν σε 21,83 δισ. ευρώ ή 3,9% μικρότερα από τον στόχο (22,73 δισ. ευρώ) για το πρώτο εξάμηνο του 2015. Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 19,8 δισ. ευρώ και είναι μικρότερα κατά 1,66 δισ. ή κατά 7,7% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης (21,46 δισ. ευρώ) για το πρώτο εξάμηνο του 2015. Τα τακτικά έσοδα ανήλθαν σε 19,57 δισ. ευρώ εμφανίζοντας υστέρηση κατά 2,03 δισ. ευρώ ή κατά 9,4% έναντι του στόχου (21,61 δισ. ευρώ).
Ειδικότερα, το σκέλος των φορολογικών εσόδων (άμεσοι + έμμεσοι φόροι) υπολογίστηκε σε 17,38 δισ. ευρώ και παρουσιάζει υστέρηση κατά 2,36 δισ. ευρώ ή κατά 12,0% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015 (19,74 δισ. ευρώ). Πιο αναλυτικά, οι άμεσοι φόροι ανήλθαν σε 6,95 δισ. ευρώ, εμφανίζοντας υστέρηση κατά 1,65 δισ. ευρώ ή κατά 19,2% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015 (8,6 δισ. ευρώ), ενώ οι έμμεσοι φόροι ανήλθαν σε 10,43 δισ. ευρώ, εμφανίζοντας υστέρηση κατά 0,71 δισ. ευρώ ή κατά 6,4% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015 (11,14 δισ. ευρώ).
Από τους άμεσους φόρους υστέρηση κατά 1,43 δισ. ευρώ ή κατά 26,9% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης εμφανίζει ο φόρος εισοδήματος. Η υστέρηση αυτή οφείλεται στην υστέρηση κατά 468 εκατ. ευρώ που παρουσιάζουν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και στη σημαντική υστέρηση κατά 883 εκατ. ευρώ ή κατά 84,0% που παρουσιάζουν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, καθώς καθυστέρησε δραματικά (από έναν ως δύο μήνες) η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων.
Το παράδοξο του Ιουλίου
Τον Ιούλιο όμως η εικόνα αλλάζει, καθώς επιταχύνθηκε ο ρυθμός υποβολής δηλώσεων και πληρωμής φορολογικών υποχρεώσεων παρά τα capital controls, καθώς χιλιάδες φορολογούμενοι φοβούμενοι για τις καταθέσεις τους έσπευσαν να αποπληρώσουν φόρους και δάνεια.
Από τους έμμεσους φόρους υστέρηση κατά 608 εκατ. ευρώ ή κατά 8,8% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης εμφανίζουν οι φόροι συναλλαγών, ενώ επισημαίνεται ότι υστέρηση κατά 533 εκατ. ευρώ ή κατά 8,0% έναντι στόχου παρουσιάζουν τα έσοδα από ΦΠΑ. Τέλος, τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 2,03 δισ. ευρώ, μεγαλύτερα κατά 0,76 δισ. ευρώ ή κατά 59,8% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015 (1,27 δισ.) για το πρώτο εξάμηνο του 2015.
«Κουρεμένες» κατά 4 δισ. οι δαπάνες
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού (δαπάνες τακτικού προϋπολογισμού και δαπάνες ΠΔΕ) ανέρχονται σε 23,24 δισ. ευρώ, μικρότερες κατά 4,09 δισ. ευρώ ή κατά 15,0% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015 (27,33 δισ. ευρώ) για το πρώτο εξάμηνο του 2015.
Πιο αναλυτικά, οι πρωτογενείς δαπάνες ανήλθαν σε 18,28 δισ. ευρώ και εμφανίζονται μειωμένες κατά 2,63 δισ. ευρώ ή κατά 12,6% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης (20,91 δισ. ευρώ) με ποσοστό εκτέλεσης 43,6%, οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα είναι μειωμένες κατά 295 εκατ. ευρώ ή κατά 92,2% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης.
Αντιστοίχως, οι δαπάνες του ΠΔΕ ανέρχονται σε 1,15 δισ. ευρώ και εμφανίζονται μικρότερες κατά 1,05 δισ. ευρώ ή κατά 47,5% έναντι της αντίστοιχης εκτίμησης όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015 (2,2 δισ. ευρώ), με ποσοστό εκτέλεσης 18,0% για το σύνολο του έτους.
Αντίθετα, οι μισθοί και συντάξεις εμφανίζουν ποσοστό κάλυψης 49,7% των ετήσιων εκτιμήσεων, η ασφάλιση – περίθαλψη – κοινωνική προστασία 41,1%, οι λειτουργικές και λοιπές δαπάνες 37,8% και οι αποδιδόμενοι πόροι 42,1%.
Συμπερασματικά, η καλύτερη έναντι της εκτίμησης πορεία των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού στο πρώτο εξάμηνο του 2015 (κατά 4,09 δισ. ευρώ) οφείλεται κυρίως στη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών (μικρότερες κατά 2,63 δισ. ευρώ έναντι της εξαμηνιαίας εκτίμησης), των δαπανών για εξοπλιστικά προγράμματα (μικρότερες κατά 295 εκατ. ευρώ) και των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (μικρότερες κατά 1,05 δισ. ευρώ έναντι του στόχου όπως αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό του 2015).
HeliosPlus
