Τα αγκάθια για τη συμφωνία και την πρώτη δόση των 25 δισ.

Ο δρόμος προς την υπογραφή του Μνημονίου 3 δεν θα είναι «στρωμένος με ροδοπέταλα» για την Αθήνα. Μπορεί η κυβέρνηση να επιδιώκει να προβάλλει την εικόνα ότι, πλέον, μετά την ψήφιση των δύο νομοσχεδίων που ακολούθησαν την «κολασμένη» Σύνοδο Κορυφής της ευρωζώνης, δεν θα χρειαστούν νέα προαπαιτούμενα μέχρι την υπογραφή της «μεγάλης συμφωνίας», αλλά η πραγματικότητα ίσως αποδειχθεί διαφορετική. Και αυτό ενώ οι πάντες έχουν κυκλώσει στο ημερολόγιό τους την 20ή Αυγούστου ως ημέρα-κλειδί, καθώς τότε λήγει το δεύτερο ομόλογο της ΕΚΤ ύψους 3,2 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με ξένες πηγές με τις οποίες συνομίλησε «Το Βήμα», οι θεσμοί (που είναι τέσσερις πια, με την επίσημη παρουσία του κλιμακίου του ESM, με βασικό μοχλό πίεσης το ΔΝΤ (αλλά όχι μόνο) απαιτούν τη νομοθέτηση ενός πρόσθετου πακέτου μέτρων ως τις 10 Αυγούστου με επιλογή από τα προαπαιτούμενα της συμφωνίας, η οποία θα «ξεκλειδώσει» την υπογραφή του νέου Μνημονίου. Η λογική που επικρατεί στον άξονα Ουάσιγκτον – Βερολίνου είναι ότι δεν θα μπορούσε να εκταμιευθεί ένα ποσό της τάξεως των 25 δισ. ευρώ στις 20 Αυγούστου αποκλειστικά στη βάση της συμφωνίας για το νέο πρόγραμμα και όσωνήδη ψηφίστηκαν από τη Βουλή.

Τι ζητούν οι θεσμοί

Στους κόλπους των θεσμών προωθείται μια λίστα από προαπαιτούμενα(prioractions)στα οποία περιλαμβάνονται η αύξηση της φορολογίας στους αγρότες, η μείωση της επιδότησης στο αγροτικό ντίζελ κατά 50% και η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για τις πρόωρες συντάξεις στα 67 έτη ως το 2022, ή στα 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης. Το υπουργείο Οικονομικών αντέδρασε σε αυτές τις απαιτήσεις και διεμήνυσε την Πέμπτη ότι δεν αποδέχεται ζήτημα λήψης νέων προαπαιτούμενων μέτρων, πριν από το νέο Μνημόνιο, πέραν όσων ήδη ψηφίστηκαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Κυβερνητικές πηγές αναγνώριζαν ωστόσο ότι «υπάρχουν πιέσεις περί του αντιθέτου από ορισμένους από τους δανειστές».Κύκλοι των θεσμών εκτιμούν ότι στο πακέτο των προαπαιτουμένων θα μπορούσε να προστεθεί μια μεταρρύθμιση την οποία έχει στηρίξει πολιτικά η κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες, όπως τα μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. «Η κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής «ναυαρχίδα» των μεταρρυθμίσεων, όπως άλλωστε έχει τόσες φορές πει δημοσίως» επισημαίνει πηγή με γνώση των συζητήσεων.

Το αίτημα για νέα προαπαιτούμενα σε συνδυασμό με τη σοβαρή ανησυχία που επικρατεί για την ικανότητα (ή και την επιθυμία) της Αθήνας να ολοκληρωθεί ομαλά η διαδικασία των διαπραγματεύσεων σύντομα έχουν αρχίσει να προβληματίζουν την πλευρά των δανειστών. Η επανάληψη κωλυσιεργιών του τύπου «που θα συναντώνται οι θεσμοί με τους έλληνες συνομιλητές τους» έχουν επαναφέρει τον εκνευρισμό. Στους κόλπους των θεσμών έχει μάλιστα ήδη αρχίσει να συζητείται το σενάριο και δεύτερου δανείου-γέφυρα από τον EFSM, ώστε να καλυφθεί κυρίως η αποπληρωμή του ομολόγου της ΕΚΤ στις 20 Αυγούστου, αν η διαδικασία βγει εκτός χρονοδιαγράμματος. Σύμφωνα με κοινοτικούς αξιωματούχους, το Eurogroup δεν θα έβλεπε ιδιαίτερα θετικά αυτό το σενάριο. Πάντως, υψηλόβαθμη κοινοτική πηγή σημείωνε στο «Βήμα» ότι το σενάριο για έκτακτη σύγκληση του Eurogroup στις 11 Αυγούστου, όπως έγραψαν οι «Financial Times», μοιάζει μάλλον απίθανο.

Υπενθυμίζεται ότι στις 19 Ιουλίου η Ελλάδα έλαβε δάνειο-γέφυρα ύψους 7,16 δισ. ευρώ από τον EFSM για να μην χρεοκοπήσει έναντι της ΕΚΤ και να αποπληρώσει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το ΔΝΤ ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, για να συναινέσουν σε αυτό κράτη-μέλη της ΕΕ που δεν είναι μέλη της ευρωζώνης, όπως π.χ. η Βρετανία, χρησιμοποιήθηκαν ως ενέχυρο τα κέρδη του έτους 2014 από τα ελληνικά ομόλογα που είχε αγοράσει η ΕΚΤ.

Στον EFSM έχουν απομείνει περίπου 6 δισ. ευρώ και η Ελλάδα θα μπορούσε να λάβει και άλλο δάνειο σε περίπτωση ανάγκης. Θα χρειαστούν και πάλι ενέχυρα όμως. Σύμφωνα με τα όσα είπε πρόσφατα ο αρμόδιος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί, στο τραπέζι υπάρχει μια πρόταση για μονιμοποίηση των εγγυήσεων. Αν όμως αυτό δεν κριθεί επαρκές, θα υπάρξει πρόβλημα. Και τούτο διότι ενώ τα SMP profits του 2014 ήταν συγκεντρωμένα, τα SMP profits του 2015, που επίσης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, είναι «σπασμένα» στις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες. Η διαδικασία αξιοποίησής τους θα μπορούσε να αποδειχθεί περίπλοκη.

Το «δημοσιονομικό μονοπάτι»

Πρόσθετη απαίτηση των θεσμών είναι να συμφωνηθεί το «μονοπάτι» για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% το 2018. Με δεδομένο ότι η Κομισιόν βλέπει ύφεση ως 4% του ΑΕΠ εφέτος και επανάκαμψη της ανεργίας, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον θεωρούν ότι παρά τις αυξήσεις στον ΦΠΑ, η εφετινή χρονιά θα κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα 1% του ΑΕΠ (έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1%). Υποστηρίζουν ότι αν δεν ληφθούν νέα μέτρα, πέραν όσων νομοθετήθηκαν προ ημερών, το 2016 θα κλείσει με ισοσκελισμό του πρωτογενούς ισοζυγίου (δηλαδή 0% του ΑΕΠ) έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ που προβλέπει η απόφαση τουEuroSummit.

Και στις δύο περιπτώσεις το δημοσιονομικό κενό είναι 2% του ΑΕΠ, ήτοι 3,6 δισ. ευρώ. Μπορεί δε να καλυφθεί με δύο τρόπους: είτε με νέα δημοσιονομικά μέτρα, είτε με νέο κατέβασμα του πήχη των πλεονασμάτων, σε συνδυασμό με μεγαλύτερη χρηματοδότησηκαι ελάφρυνση των υποχρεώσεων για την εξυπηρέτηση του χρέους (τόκοι και χρεολύσια). Το ΔΝΤ πιέζει και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Αυτό σημαίνει ότι τόσο ο συμπληρωματικός Προϋπολογισμός του 2015 όσο και το νέο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο 2016 – 2019 θα πρέπει να αποφασιστούν άμεσα. Παρά την πίεση που ασκείται από ορισμένες πλευρές, οι παράγοντες των διαβουλεύσεων αντιλαμβάνονται ότι είναι πολύ δύσκολο (έως αδύνατο) να ψηφιστούν τα δύο αυτά νομοθετήματα από τη Βουλή πριν από τον Δεκαπενταύγουστο.

Η πρώτη μεγάλη δόση του νέου δανείου από τον ESM φτάνει κατά τις πληροφορίες του «Βήματος» τα 25 δισ. ευρώ και θα χρησιμοποιηθεί για να καλυφθούν, μεταξύ άλλων, οι παρακάτω ανάγκες:

• 10 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών πριν από ταstresstestsπου εκτιμάται ότι μπορούν να ξεκινήσουν περί τα τέλη Αυγούστου. Πηγές της Τράπεζας της Ελλάδος εξέφραζαν πάντως την ελπίδα ότι η ανακεφαλαιοποίηση μπορεί να γίνει σε μία δόση, ύψους ως και 25 δισ. ευρώ, μέχρι το τέλος του έτους, εκμηδενίζοντας έτσι τον κίνδυνο για «bail in» που θα έθετε σε κίνδυνο τις καταθέσεις.

• 7 δισ. ευρώ για την αποπληρωμή του δανείου-«γέφυρα» από τονEFSM που δόθηκε εκτάκτως στην Ελλάδα στις 20 Ιουλίου για να μη χρεοκοπήσει προς την ΕΚΤ και να ξεχρεώσει τις ληξιπρόθεσμες δόσεις προς το ΔΝΤ.

• 5 δισ. ευρώ για να καλυφθούν τα περίπου 3,2 δισ. ευρώ που πρέπει να καταβληθούν για το ομόλογο της ΕΚΤ που λήγει στις 20 Αυγούστου, μαζί με άλλες δανειακές υποχρεώσεις.

• 3 δισ. ευρώ για να πληρωθούν ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου προς τους προμηθευτές του και να επιστραφεί μέρος των χρημάτων που πήρε το κράτος από το ευρύτερο Δημόσιο το πρώτο εξάμηνο του 2015 για να πληρώσει εξωτερικές υποχρεώσεις.

Το κλειδί για την ομαλή εξέλιξη των διαβουλεύσεων, σύμφωνα με την οπτική των δανειστών, είναι η αποδοχή από την κυβέρνηση του συνόλου των προαπαιτούμενων ενεργειών της «πρότασης Τσακαλώτου» που ψηφίστηκε ως βάση διαπραγμάτευσης από την ελληνική Βουλή (με 251 ψήφους στις 11 Ιουλίου).

Στη συνέχεια, τα «αγκάθια» για το φθινόπωρο, αν φτάσουμε στην υπογραφή του Μνημονίου 3, είναι το νέο Ασφαλιστικό, η εφαρμογή των εργαλειοθηκών του ΟΟΣΑ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, το νέο πλαίσιο για την αδειοδότηση των επιχειρήσεων και σε μικρότερο βαθμό το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο.