Η επαναπροβολή του «Χάους» (1984), της καλύτερης –για πολλούς –ταινίας των αδελφών Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι, στέφθηκε με επιτυχία. Με μία μόνο παράσταση καθημερινά, η ταινία έκοψε παραπάνω από 1.000 εισιτήρια αποκλειστικά στον «Ζέφυρο» όπου εξακολουθεί να προβάλλεται. Για το «Χάος», το οποίο στηρίζεται σε διηγήματα του Λουίτζι Πιραντέλο με συνδετικούς κρίκους τη Σικελία και τη «μαγεία», «Το Βήμα» είχε αποπειραθεί μια συνέντευξη με mail των αδελφών Ταβιάνι. Οι ερωτήσεις εστάλησαν με mail και ήταν οι κάτωθι:
–Τι θυμάστε πιο έντονα από τα γυρίσματα του «Χάους»;
–Πώς θα ορίζατε τη «σχέση» σας με τον Λουίτζι Πιραντέλο;
–Πόσο ρόλο έπαιξαν στην ταινία ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός και το γεγονός ότι ακόμη και οι ρίζες της λέξης «χάος» είναι ελληνικές;
–Αν στη φιλοσοφία του το χάος είναι μια έννοια που παραπέμπειστη δημιουργία, στην πράξη είναι απλώς χάος με όλες τις δυσάρεστες επιπτώσεις του, όπως βλέπουμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;
–Σε προσωπική βάση νιώσατε ποτέ τη μεταφυσική να εισβάλλει στην καθημερινότητα της ζωής σας;
–Το χάος, πέρα από καθετί, είναι κατάσταση της ανθρώπινης ψυχής. Αν μπορούσατε να κοιτάξετε τη δική σας ψυχή, πώς φαντάζεστε το χάοςπου θα βλέπατε;
Οι Ταβιάνι δεν έστειλαν απαντήσεις για το κάθε ερώτημα, έστειλαν όμως μια μεγάλη επιστολή που καλύπτει όλα τα ερωτήματα. Τη δημοσιεύουμε αυτούσια:
«Φίλοι Ελληνες,
Χαρήκαμε πολύ όταν μας έφτασε η είδηση ότι ύστερα από 30 χρόνια θα έβγαινε ξανά στα σινεμά το «Χάος», και γι’ αυτό θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε αμέσως (και γιατί σ’ αυτούς τους καιρούς που ζούμε στα μέρη σας και στα μέρη μας δεν υπάρχουν και πολλές αιτίες για να χαρεί κανείς…).
Το «Χάος», το λέμε χωρίς να ντρεπόμαστε, είναι μες στην καρδιά μας: γιατί έχουμε μια βαθιά σχέση με τη Σικελία, με τους ανθρώπους της, με την ιστορία της που είναι λίγο και η ιστορία σας. Γιατί ένα σενάριο βασισμένο στον Πιραντέλο είναι προνόμιο αλλά και χρέος, γι’ αυτό που μας έδωσε αλλά και για τα χτυπήματα που χρειάστηκε να υπομείνει από εμάς τους δύο. Γιατί αυτά τα παιδιά που κατεβαίνουν χορεύοντας ως τη θάλασσα είναι οι έφηβοι γιοι μας. Γιατί ο τίτλος «Χάος» –Kaos με Κ αντί για Caos όπως θα προσέξατε –είναι η επιβεβαίωση της δυνατής σχέσης μας με την Ελλάδα.
Το δηλώσαμε στη «Lectio doctoralis» μας για το πτυχίο «τιμής ένεκεν» με το οποίο θέλησε να μας τιμήσει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το ομολογούμε, είπαμε τότε αρχίζοντας την ομιλία μας, ότι περιμέναμε μια τέτοια πρόσκληση. Κοιτάζοντας πίσω στα βάθη του παρελθόντος, αισθανόμασταν πάντα πιο κοντά στην ελληνική κουλτούρα απ’ ό,τι στη ρωμαϊκή. Ειδικότερα δύο ταινίες μας δημιουργήθηκαν στο πνεύμα των «στενών επαφών με την ελληνική γη» (αυτός είναι ο τίτλος της δικής μας Lectio): «Στον αστερισμό του Σκορπιού» και «Η νύχτα του Σαν Λορέντζο» από τη μια και «Οι Βάκχες» και «Η Ιλιάδα» από την άλλη. Την αρχή την εμπιστευόμαστε σε μια τρίτη «ελληνική» μας ταινία: το «Χάος».
Ορίστε, φίλοι Ελληνες, τώρα εσείς μας ρωτάτε, με υποβλητικές ερωτήσεις, το βαθύτερο φιλοσοφικό ή μυστηριακό νόημα που έχει για εμάς η λέξη Χάος.
Πρόκληση θανάτου –θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε ως απάντηση -, επαναστατική ενέργεια… Αλλά όχι, συγχωρήστε μας: την απάντηση μπορεί να τη δώσει μόνο η ταινία μας, ή καλύτερα οι ταινίες μας. Είμαστε όλο και πιο πεπεισμένοι ότι η δύναμη της κινηματογραφικής γλώσσας βρίσκεται στη διαφάνειά της, στην αναζήτηση μιας απλότητας στην οποία οι εικόνες, οι ήχοι –που όμως γεννιούνται από μια υπόγεια και πολύπλοκη διαδικασία –αποτελούν από μόνοι τους αιτία ύπαρξης, επικοινωνιακή δύναμη.
Από την άλλη μεριά είμαστε πεπεισμένοι ότι μια πράξη δημιουργίας –όπως μπορεί να είναι μια ταινία –βάζει σε κίνηση μια αλυσιδωτή αντίδραση, όπως την ονομάζουμε εμείς, που προκαλεί νέες πράξεις δημιουργίας σε άλλα ιδιώματα. Οπως στον τομέα της κριτικής, για παράδειγμα. Το να έρθουμε αντιμέτωποι με κριτικές αντιδράσεις σε μια ταινία μας –δεν έχει σημασία αν είναι θετικές ή αρνητικές, αν είναι πολύ δημιουργικές –σημαίνει την αποδοχή της δυνατότητας της έκπληξης, χωρίς την οποία είναι οδυνηρή η ζωή, του ανοίγματος απρόσμενων προοπτικών, της αμφισβήτησης υπερκωδικοποιημένων βεβαιοτήτων. Δημιουργείται έτσι ένα περιβάλλον στο οποίο δημιουργοί από διαφορετικούς τομείς προκαλούν ο ένας στον άλλον μιαν αύξηση ενέργειας, πράγμα που αποτελεί και σημάδι ενός πολιτισμού.
Οταν πριν από 30 χρόνια προβλήθηκε στην Ελλάδα το «Χάος», έφτασαν σε εμάς γραπτές και προφορικές αντιδράσεις, βαθιές, συνένοχες και προκλητικές, που σύσφιξαν ακόμη περισσότερο τους αδελφικούς δεσμούς για τους οποίους σάς μιλήσαμε στην αρχή.
Με αδελφικούς χαιρετισμούς,
Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι
Στη Ρώμη, τον Ιούλιο του 2015»
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
