Το Γ’ Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Σταθερότητας, 2015-2018, θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2015. Είναι ένα πρόγραμμα υφεσιακό με μικρότερη διάρκεια αρνητικών επιδράσεων από τα δύο προηγούμενα, εφόσον βέβαια επιστρέψουμε στην πολιτική ισορροπία και στο άνοιγμα του τραπεζικού συστήματος. Εκτιμάται ότι για το 2015 θα έχουμε αρνητική μεταβολή στο ΑΕΠ (υπάρχουν σχετικές εκτιμήσεις του EC από -2% έως -4%) και οδεύοντας προς την ανάκαμψη το 2017 θα αρχίσουμε να βλέπουμε θετικά στοιχεία ανάκαμψης από το τέλος του 2016. Οι συνθήκες θα μπορούσαν να βελτιωθούν με την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος και την είσοδο στην πιστωτική χαλάρωση της ECB και στο πακέτο Junker.
Η ελληνική οικονομία έχει ζήσει (από το 1830 μέχρι σήμερα) δύο σημαντικά κύματα μεγέθυνσης. Το πρώτο ήταν την περίοδο 1902-1919 (η περίοδος της Αφανoύς Ευημερίας του Γ. Δερτιλή) και το δεύτερο (πολύ μακρύτερο σε χρονική διάρκεια) καταγράφεται την περίοδο 1970-2009. Στηρίχθηκε στο μοντέλο της Καταναλωτικής Ζήτησης συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του τομέα των κατασκευών. Και στα δύο επεισόδια ανάπτυξης υπήρχε πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων. Και τα δύο κύματα ανεκόπησαν από οικονομική καταστροφή και συνακόλουθο αποκλεισμό από τις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων.
Μεσοπρόθεσμα οδεύουμε προς ένα τρίτο μακρύ κύμα μεγέθυνσης που θα στηρίζεται σ’ ένα μοντέλο Αποτελεσματικότητας/Ζήτησης*. Θα στηριχθεί στη μακροοικονομική επανισορρόπηση της περιόδου 2011-2018. Το γενικότερο οικονομικό πλαίσιο (ευρωζώνη) στο οποίο λειτουργεί η ελληνική οικονομία είναι τόσο οργανωμένο ώστε το πιο πιθανόν είναι ότι θα οδηγηθούμε στο τρίτο αυτό κύμα με υψηλή πιθανότητα πραγματοποίησης. Ομως εκτιμούμε ότι υπάρχουν δύο ακόμα πιθανοί δρόμοι εξέλιξης που μπορούν να επισυμβούν εναλλακτικά του καλού αυτού δρόμου. Ο πρώτος είναι να κυριαρχήσει στο πολιτικό πεδίο ένας ιδιότυπος λαϊκισμός ο οποίος θα οδηγήσει σ’ έναν υπερτονισμό του πολιτικού στοιχείου ως μέσου επίλυσης οικονομικών προβλημάτων(!). Ο δεύτερος, που σε σύγκριση με τον πρώτο έχει ηπιότερα αρνητικά αποτελέσματα, σχετίζεται με το ενδεχόμενο να επικρατήσει ένα περιβάλλον συνεχούς πολιτικής αναταραχής με αμφίβολους νικητές και ηττημένους. Αυτή η κατάσταση, παρ’ όλο που θα διαφέρει θετικότερα από ένα μοντέλο λαϊκίστικης υπεροχής, ως σαράκι θα κατατρώει την όποια δυναμική της ελληνικής οικονομίας.
Ομως έχει ανοίξει ένα Παράθυρο Ευκαιρίας για να εξασφαλίσουμε την είσοδό μας στο νέο κύμα μεγέθυνσης. Η τελευταία πολιτική στροφή της κυβέρνησης έχει απομακρύνει το ενδεχόμενο να επικρατήσουν λαϊκίστικες δυνάμεις. Για πρώτη φορά υπάρχουν καθαρές πολιτικές γραμμές χωρίς δεύτερες σκέψεις. Η διατήρηση των καθαρών γραμμών προϋποθέτει ότι η αντιπολίτευση θα εγκαταλείψει τον πειρασμό της χάραξης νέων μνημονιακών και αντιμνημονιακών γραμμών ως αφετηρία για την πολιτική αντιπαράθεση.
Με βάση λοιπόν όλα αυτά που έχουν συμβεί μέχρι σήμερα η οικονομία χρειάζεται απεγνωσμένα τουλάχιστον δύο χρόνια πολιτικής ισορροπίας. Εάν αυτό συμβεί, θα απομακρυνθεί και το δεύτερο αρνητικό σενάριο. Συνεπώς θα πρέπει να αξιοποιηθούν (με οποιονδήποτε τρόπο) τα 2/3 των βουλευτικών δυνάμεων που στήριξαν το Γ’ Πρόγραμμα. Αυτό είναι το Παράθυρο Ευκαιρίας για να εξασφαλιστεί η συντομότερη δυνατή μεσοπρόθεσμη άφιξη του Τρίτου Κύματος Μεγέθυνσης.
* Το μοντέλο Αποτελεσματικότητας/Ζήτησης στηρίζεται σε ένα μείγμα βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του οικονομικού συστήματος (διαρθρωτικές μεταβολές) και ενεργοποίησης της ζήτησης.
Ο κ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
