Ο αμερικανός αστρονόμος Κλάιντ Τόμπω θα είχε ενθουσιαστεί αν έβλεπε τα πρώτα καθαρά πορτρέτα του αντικειμένου που είχε ανακαλύψει ο ίδιος το 1930. Σχεδόν έναν αιώνα μετά, το New Horizons της NASA πλησιάζει στο ιστορικό ραντεβού με τον πλανήτη-νάνο Πλούτωνα την επόμενη Τρίτη.
Η καλύτερη μέχρι σήμερα εικόνα του Πλούτωνα
Έπειτα από ένα παροδικό πρόβλημα που ανάγκασε το σκάφος να σταματήσει τη συλλογή δεδομένων για μερικές ημέρες, το New Horizons μετέδωσε την καλύτερη μέχρι σήμερα εικόνα του Πλούτωνα, την οποία έλαβε από απόσταση 8 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
Η εικόνα σχεδόν φυσικού χρώματος αναδεικνύει το καφεκόκκινο χρώμα του πλανήτη-νάνου όπως θα φαινόταν στο ανθρώπινο μάτι. Σε αντίθεση με το κοκκινωπό χρώμα του Άρη, το οποίο οφείλεται σε σωματίδια σκουριάς, η απόχρωση του Πλούτωνα οφείλεται πιθανότατα σε «θολίνες», περίπλοκες χημικές ενώσεις που σχηματίζονται από την επίδραση της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας στο μεθάνιο της αραιής ατμόσφαιρας.
Ο ασπρόμαυρος χάρτης του Πλούτωνα (αριστερά) συνδυάζεται με τον χρωματικό χάρτη (κέντρο) για να δώσει ένα λεπτομερές, έγχρωμο πορτρέτο (δεξιά). Πηγή: NASA/JHUAPL/SWRI
Η καρδιά και η φάλαινα
Η παγωμένη επιφάνεια σημαδεύεται από μια φωτεινή περιοχή σε σχήμα καρδιάς, με πλάτος 2.000 χιλιομέτρων, η οποία καλύπτεται πιθανώς από φρέσκο «χιόνι» παγωμένου μεθανίου, αζώτου, ίσως και μονοξειδίου του άνθρακα.
Λίγο πιο αριστερά, στη ζώνη του ισημερινού, διακρίνεται μια σκούρα κηλίδα που βαφτίστηκε «φάλαινα» λόγω του σχήματός της, ενώ η περιοχή του βόρειου πόλου έχει ενδιάμεση φωτεινότητα και δεν αποκλείεται να καλύπτεται από πάχνη παγωμένου αζώτου.
Αυτή είναι η πλευρά του πλανήτη που θα μπορέσει να μελετήσει από κοντά το New Horizons κατά το σύντομο πέρασμά του από τον Πλούτωνα στις 14 Ιουλίου.
«Την επόμενη φορά που θα δούμε αυτήν την πλευρά του Πλούτωνα, ένα τμήμα της θα απεικονιστεί με περίπου 500 φορές υψηλότερη ανάλυση από ό,τι βλέπουμε σήμερα» λέει ο Τζεφ Μουρ του Ερευνητικού Κέντρου Ames της NASA, μέλος της αποστολής.
Μελέτη σε λιγότερες από 24 ώρες και από απόσταση 12.000 χλμ.
Το New Horizons θα έχει λιγότερες από 24 ώρες για να μελετήσει τον πλανήτη-νάνο από απόσταση 12.000 χιλιομέτρων. Δεν έχει τρόπο να σταματήσει, και θα προσπεράσει τον Πλούτωνα με ταχύτητα 50.000 χιλιομέτρων την ώρα.
Θα προλάβει όμως να μελετήσει και τον Χάροντα, το μεγαλύτερο από τα πέντε φεγγάρια του Πλούτωνα μαζί με τη Νύχτα, τον Κέρβερο, τη Στύγα και την Ύδρα.
Καθώς απομακρύνεται από το σύστημα, θα περάσει για λίγο μέσα από τη σκιά του Πλούτωνα, οπότε θα μπορέσει να αναλύσει την ατμόσφαιρά του καταγράφοντας το ηλιακό φως που περνά από μέσα της πριν φτάσει στην κάμερα του σκάφους. Η ίδια τεχνική αναμένεται να δείξει αν και ο Χάροντας διαθέτει αραιή ατμόσφαιρα.
Το ταχύτερο σκάφος που έχει εκτοξευθεί στο Διάστημα
Το New Horizons, το ταχύτερο σκάφος που έχει εκτοξευτεί μέχρι σήμερα στο Διάστημα, χρειάστηκε εννέα χρόνια για να φτάσει στο σώμα που είχε ανακαλύψει το 1930 ο Κλάιντ Τόμπω, νομίζοντας ότι επρόκειτο για τον περίφημο «Πλανήτη Χ».
Ο Πλούτωνας αποδείχθηκε τελικά πως δεν ήταν αυτό το αμφιλεγόμενο σώμα, για αρκετές δεκαετίες όμως θεωρούνταν ο ένατος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος.
Αυτό άλλαξε μετά την ανακάλυψη κι άλλων παρόμοιων σωμάτων στη γειτονιά του Πλούτωνα, τη λεγόμενη Ζώνη του Κάιπερ, η οποία εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα και φιλοξενεί πολυάριθμα σώματα από πάγο.
Το 2005, μάλιστα, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα μακρινό σώμα πιο μεγάλο από τον Πλούτωνα, το οποίο βάφτισαν Έριδα.
Ο «έκπτωτος»
To 2006, ο Πλούτωνας εξέπεσε από την κατηγορία των πλανητών και πέρασε μαζί με την Έριδα στη νέα κατηγορία των πλανητών νάνων, στην οποία έχουν ενταχθεί έκτοτε ακόμα τρία σώματα: η Δήμητρα που βρίσκεται στη Ζώνη των Αστεροειδών, ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία, καθώς και ο Μακεμάκε και η Χαουμέα, που κινούνται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα.
Όμως, παρά τις συναρπαστικές ανακαλύψεις νέων κόσμων στο εξώτερο Ηλιακό Σύστημα, το πραγματικό πρόσωπο του Πλούτωνα παρέμενε άγνωστο, δυσδιάκριτο ακόμα και για το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.
Η NASA περιμένει τώρα με αγωνία τις εικόνες από το κοντινό πέρασμα, και έχει κάθε λόγο να ανησυχεί: το σκάφος θα διακόψει τις επικοινωνίες με τη Γη σχεδόν ολόκληρη την κρίσιμη μέρα της 14ης Ιουλίου, και θα αρχίσει να μεταδίδει δεδομένα την επομένη -εφόσον βέβαια δεν έχει καταστραφεί στο μεταξύ από προσκρούσεις σωματιδίων που ενδέχεται να περιβάλλουν τον Πλούτωνα.
Ακόμα και τότε, όμως, η επιχείρηση δεν θα έχει τελειώσει: για τη μετάδοση των πλούσιων δεδομένων που θα συλλεχθούν κατά το πέρασμα από τον Πλούτωνα και τον Χάροντα απαιτούνται ούτε λίγο ούτε πολύ 16 μήνες.
