«Το γέλιο είναι ιερό. Οταν ένα μωρό κάνει το πρώτο γέλιο του, είναι μια γιορτή». Θυμηθείτε πόσες φορές έχετε κάνει αγωνιώδεις γκριμάτσες επάνω από ένα καρότσι και θα καταλάβετε πόση αλήθεια κρύβουν τα λόγια του νομπελίστα Ντάριο Φο.
Τον αιρετικό ιταλό συγγραφέα και θεατράνθρωπο, όμως, δεν τον ενδιέφερε να προκαλέσει το γέλιο των αθώων με φτηνά τεχνάσματα. Χρησιμοποίησε την κωμωδία σαν όπλο και στο στόχαστρο της σάτιράς του έμπαιναν οι μηχανισμοί της εξουσίας και οι πάσης φύσεως θεσμοί, τα στερεότυπα και η πολιτική ορθότητα.
Με το μουσικοθεατρικό θέαμα «Avanti Dario», ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου θα γιορτάσουν τη ζωή και το έργο του πάντοτε ανήσυχου Ντάριο Φο γνωρίζοντας καλά πως η διασκέδαση έχει την ικανότητα να καταδεικνύει τις σκληρές όψεις της πραγματικότητας. Μαζί τους μια πλειάδα πανάξιων ηθοποιών (η Μάγια Λυμπεροπούλου, ο Δάνης Κατρανίδης, ο Αγγελος Παπαδημητρίου, η Ελένη Ουζουνίδου, η Φωτεινή Μπαξεβάνη κ.ά.) και η ομάδα μουσικού θεάτρου Σπείρα Σπείρα.
«Πρόπερσι, ένας πολύ καλός μου φίλος, ο Δημήτρης Μανιάτης, μου έφερε το βιβλίο «Εναντίον των αθυρόστομων γελωτοποιών» με την ομιλία του Ντάριο Φο στην απονομή του βραβείου Νομπέλ. Αυτό το κείμενο ήταν το έναυσμα, από τότε άρχισα να ψάχνω πώς θα τον συναντήσουμε για να γίνει αυτή η δουλειά. Ετσι άρχισε η μεγάλη περιπέτεια».
Κυρία Νικολακοπούλου, πώς αντιδράσατε όταν ο Σταμάτης Κραουνάκης μοιράστηκε μαζί σας αυτή την ιδέα του;
«Χάρηκα που ο Σταμάτης δυναμώνει με τα χρόνια. Θεωρώ ότι ένας καλλιτέχνης χρειάζεται να έχει θάρρος, χρειάζεται αυτό που έχει θαυμάσει ή που έχει διδαχτεί και νομίζω πως είναι καλή και η εξωστρέφεια για τους έλληνες καλλιτέχνες. Είχα λοιπόν χαρά γιατί ο Σταμάτης θα συναντούσε έναν άνθρωπο ο οποίος είναι πια μεγάλος σε ηλικία, αλλά πολυτάλαντος, η κουλτούρα του είναι πλατιά για τη χώρα του, η οξυδέρκειά του είναι μεγάλη για τα πολιτικά γεγονότα. Είναι ένας αγωνιστής, ένας άνθρωπος με δημόσιο λόγο. Νομίζω ότι η συνάντηση έγινε οριακά γιατί αυτή η γενιά βρίσκεται τώρα στην τελική της δόξα. Οταν μου προτάθηκε κι εμένα η συνεργασία, έκανα κάτι που αγαπώ πολύ. Κάθε φορά είναι μια ευκαιρία να διαβάζω αυτά που δεν ξέρω, να τα προσέχω και να τα ψάχνω, όχι όπως διαβάζεις ένα βιβλίο λογοτεχνικό, αλλά έχοντας στον νου σου να πάρεις τον ανθό του καλλιτέχνη. Για πολλούς μήνες συναντιόμασταν καθημερινά και κάναμε τη σύνθεση του πορτρέτου του ανδρός».
Οπως τα πρώτα χρόνια της γνωριμίας σας, που είχατε ένα τετράδιο με σκέψεις, ποιήματα και σημειώσεις και το ανταλλάσσατε συνεχώς εμπλουτίζοντάς το…
Λ.Ν.: «Ακριβώς. Κοιτάξτε, τα χρόνια μπορεί να μας στεναχωρούν όταν περνάνε, αλλά στη δική μας περίπτωση η χαρά είναι τόσο άμεση όταν συναντιόμαστε γιατί είναι σαν να είμαστε δυο καλοί μάστορες και αμέσως θυμάται ο καθένας γιατί μπόρεσε να κάνει ωραία πράγματα. Είναι πολύ φυσική η ανταλλαγή των εντυπώσεων, των κρίσεων, έχουμε μια αρμονία στη διαφωνία μας, που δεν είναι διαφωνία, αλλά άλλη οπτική».
Κύριε Κραουνάκη, στη συνάντησή σας με τον Φο πώς νιώσατε;
«Συγκινήθηκα που η ζωή και η προσπάθειά μου να μη μένω στα κεκτημένα με φέρνει σε τέτοιες περιπέτειες. Οταν τον συνάντησα, δεν είχα πλήρη εικόνα. Ηξερα ότι μιλάω με μια μεγάλη προσωπικότητα, όμως η πλήρης εικόνα ήρθε από την έρευνα της Λίνας. Φυσικά είχα διαβάσει τα βιβλία του, όμως η Λίνα πήγε και σε πράγματα που πάντρευαν τις ιδέες του με τον ελληνικό μύθο. Βρήκε έναν υπέροχο μονόλογό του, για παράδειγμα, με τον μύθο του Δαίδαλου και του Ικαρου…».
Λ.Ν.: «…Που είναι βασισμένος στους διαλόγους του Λουκιανού. Είναι μια ματιά ποιητική. Στην αρχή κωμική, γιατί η έννοια του Φο είναι να κάνει στο καθημερινό μια ρωγμή και εκεί να χτυπάει, να μη σε αφήνει να είσαι σίγουρος για τίποτα. Διατυπώνει ωραιότατα τη σχέση του πατέρα με τον γιο, του πετυχημένου με εκείνον που τώρα ξεκινάει και πρέπει να ξεψαρώσει, αλλά και τον ρομαντισμό του Ικάρου που θέλει να πετάξει ως παιδί που είναι. Και έχει ένα φινάλε που είναι σοφία καθαρή και πολύτιμη παρακαταθήκη για την τωρινή κρίση. Η κωμωδία, που είναι το ζητούμενο για τον Φο, είναι κάτι που λατρεύουμε στην Ελλάδα. Ομως είναι καταπληκτική η γνώση που έχει να βγάζει γέλιο χωρίς να χυδαιολογεί».
Σ.Κ.: «Ο ίδιος λέει ότι από το γέλιο κρίνεται η ποιότητα ενός λαού. Υπάρχουν αυτοί που χαχανίζουν, αυτοί που ξεκαρδίζονται κι αυτοί που έχουν μια αίσθηση ειρωνείας. Αυτή η αίσθηση, λέει, είναι το καλύτερο γέλιο».
Είμαστε ούνα φάτσα ούνα ράτσα με τους Ιταλούς όσον αφορά το χιούμορ;
Λ.Ν.: «Καταλαβαίνουμε από τους διαλόγους ότι είναι ένας διπλανός λαός αυτός. Είναι όμως και συγγενής επειδή είναι μεσογειακός. Η Ιταλία έχει έντονη Αριστερά, έχει θαρραλέους πολιτικούς. Εχει τη Μαφία από την άλλη μεριά, είναι όμως μια χώρα ζωντανή, ακόμη και ως προς τη σχέση του λαού με την ηγεσία».
Είναι καθόλου παρεξηγημένος ως συγγραφέας;
Λ.Ν.: «Δεν είναι τόσο πρώτης ανάγνωσης όσο νομίζουμε, φαίνεται πολύ απλός και στους διαλόγους του και στον μηχανισμό που κινεί το αστείο. Ομως είναι βαθύς πολύ και σέβομαι την προσωπικότητά του γιατί έχει αγαπήσει τρομερά τον λαό του, έχει ψάξει κι έχει βρει πώς εκφράστηκε αυτός ο λαός, πόσο πλούσια λόγια είχε. Το ίδιο ισχύει και για εμάς, το δημοτικό μας τραγούδι είναι συγκλονιστικό. Με συγκίνησε η επιθυμία του να δώσει στις νέες γενιές τη γέφυρα με το παρελθόν, χωρίς αυτό να είναι στείρο, και να αναδείξει την ποιητική πλευρά του λαϊκού αισθήματος, που πιστεύω πως καμία έντεχνη προσέγγιση, καμία κατασκευασμένη πλάκα δεν μπορεί να το υποκαταστήσει. Γι’ αυτό τον θεωρώ σπουδαίο, γιατί κατέγραψε τη σύγχρονη ζωή με απόλυτη αγάπη για τον χαρακτήρα που έχουν οι Ιταλοί, την ιστορική συνθήκη αλλά και τη μεγάλη ιστορία που σέρνουν πίσω τους πριν συρρικνωθούν και αυτοί, όπως κι εμείς, σε μια μικρή λουρίδα γης».
Θα είναι όντως μια ανατρεπτική γιορτή αυτό το θέαμα που θα δούμε κάτω από την Ακρόπολη;
Σ.Κ.: «Ηταν μια πολύ ωραία αφορμή όλη αυτή η δουλειά και η μελέτη για να κάνουμε μια γιορτή για αυτήν την ώρα, τη λεγόμενη δύσκολη, της κρίσης, γιατί το έργο του Φο στηρίζεται στο ότι η εξουσία δεν γελάει ποτέ. Οσο πιο βαρύ και σκοτεινό είναι ένα σύστημα, τόσο πιο εύκολα, την ώρα που θα πέσει εκεί ένα γέλιο, μπορεί να κάνει συντρίμμια όλον τον μηχανισμό και να ελευθερώσει τους ανθρώπους από τον φόβο. Μας έδωσε εργαλεία για να χτίσουμε μια γιορτή και να πούμε στους ανθρώπους «Φτάνει η γκρίνια, τώρα θα τραγουδήσουμε όλοι μαζί, όχι άλλους θρήνους, είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα, για φούντο πάμε τσάρκα»».
info:
Η παράσταση «Avanti Dario» θα παρουσιαστεί στις 9 Ιουλίου, στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2015.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 28 Ιουνίου 2015
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
