Σοκ και οργή στο Βερολίνο

«Φανταστείτε να γίνεται δημοψήφισμα και να μην υπάρχει ερώτημα προς ψήφιση». Αυτό έλεγε ρεπόρτερ του γερμανικού ραδιοφώνου αναφερόμενος στην είδηση από τις Βρυξέλλες, ότι οι δανειστές σκέφτονται να αποσύρουν τη «γενναιόδωρη» πρόταση που έκαναν στην ελληνική κυβέρνηση –ακριβώς εκείνη δηλαδή που σκοπεύει να θέσει προς ψήφιση η ελληνική κυβέρνηση στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου.

Αργότερα βέβαια ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ διευκρίνισε ότι η πρόταση παραμένει (προς το παρόν τουλάχιστον) στο τραπέζι. Ομως η αβεβαιότητα συνεχίζεται, δεδομένου ότι μέχρι την επόμενη Κυριακή η πρόταση –σε συνάρτηση με την πορεία των διαπραγματεύσεων –θα μπορούσε να αλλάξει μία, δύο, τρεις ή και περισσότερες φορές.

Επόμενο είναι έτσι η αβεβαιότητα να έχει «κολλήσει» και στο Βερολίνο, που το Σάββατο δεν είχε συνέλθει ακόμα από το σοκ της εξαγγελίας του Αλέξη Τσίπρα. Ο πρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών και αντικαγκελάριος Σίγκμαρ Γκάμπριελ δήλωσε μεν ότι βλέπει το δημοψήφισμα με καλό μάτι, αλλά ότι αυτό θα είχε μόνο νόημα αν η ερώτηση-πρόταση την οποία θα κληθούν να κρίνουν οι ψηφοφόροι έχει εντελώς ξεκάθαρη μορφή.

Μέχρι το βράδυ του Σαββάτου η καγκελαρία παρέμενε σιωπηλή και παρέπεμπε στις δηλώσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στις Βρυξέλλες. «Οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν από τον κ. Τσίπρα, αν κατάλαβα σωστά» δήλωσε αυτός προσερχόμενος στη σύσκεψη του Eurogroup. «Τώρα πρέπει να δούμε τι θα ακολουθήσει». Κανένας από τους ομολόγους του, πρόσθεσε, με τους οποίους είχε μιλήσει προηγουμένως, δεν βλέπει πλέον δυνατότητες για συμφωνία. Σύμφωνα με τα τρέχοντα δεδομένα «το πρόγραμμα βοήθειας τελειώνει την Τρίτη, επειδή δεν γίνονται πλέον διαπραγματεύσεις».

Μη φιλικές διαθέσεις

Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών εκφράζει αυτή τη στιγμή σίγουρα πολύ πιο αυθεντικά τις διαθέσεις των Χριστιανοδημοκρατών βουλευτών κατά της Αθήνας από ό,τι η καγκελάριος και πρόεδρος του κόμματος Ανγκελα Μέρκελ. Και αυτές οι διαθέσεις είναι κάθε άλλο παρά φιλικές. Ο εκπρόσωπος της κοινοβουλευτικής ομάδας σε θέματα προϋπολογισμού Εκχαρτ Ρέμπεργκ ζήτησε ήδη τη διακοπή της παροχής ρευστότητας στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων. «Για τη συνέχιση της βοήθειας της ΕΚΤ δεν υπάρχει πλέον καμία νομική βάση» τόνισε.

«Τα πνεύματα στην κοινοβουλευτική ομάδα δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο εξημμένα όσο σήμερα» παραδεχόταν κυβερνητική πηγή. «Αν γινόταν ψηφοφορία για εναλλακτικές προτάσεις από τη Μέρκελ και τον Σόιμπλε, η μεγάλη πλειοψηφία θα πήγαινε με τον τελευταίο». Κι αυτό θα σήμαινε διακοπή της συζήτησης για μια παράταση του προγράμματος βοήθειας και την έναρξη των προετοιμασιών για την εφαρμογή του πλάνου Β’ –την έξωση της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Κάθε νέα προσπάθεια της κυρίας Μέρκελ «να βάλει μυαλό στους Ελληνες» (όπως είχε πει παλιότερα ο κ. Σόιμπλε) μέσω της συνέχισης των διαπραγματεύσεων, θα προσέκρουε στη σθεναρή αντίσταση των βουλευτών.

Η καγκελάριος πιέζεται και από έναν άλλο ισχυρό Χριστιανοδημοκράτη ηγέτη, τον βαυαρό πρωθυπουργό Χορστ Ζεχόφερ, να «τελειώνει» επιτέλους με την Αθήνα. «Αυτό που μας προσφέρει η Ελλάδα εδώ και πολλές εβδομάδες είναι τσίρκο» δήλωσε ο τελευταίος το μεσημέρι του Σαββάτου. «Είπα σήμερα στην καγκελάριο ότι πρέπει να τελειώνουμε το δυνατό συντομότερον με αυτό το τσίρκο. Η πρότασή μας στους Ελληνες αποτελεί μέγιστο γενναιοδωρίας».

Στο δεύτερο κυβερνητικό κόμμα, το Σοσιαλδημοκρατικό, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η μεγάλη πλειοψηφία των βουλευτών συνεχίζει να θεωρεί αδιανόητη την έξωση της Ελλάδας από την ευρωζώνη, οι αντιδράσεις τους στην είδηση για το δημοψήφισμα είναι όμως εντελώς διαφορετικές. Ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ συνεχίζει την προσπάθειά του να πείσει τον κ. Τσίπρα να αποδεχθεί έστω και την τελευταία στιγμή την πρόταση των θεσμών.

«Ελπίζω ότι η Ελλάδα θα πιάσει το χέρι που της προσφέρουν» λέει. «Και αν αυτό γίνει μέσω ενός δημοψηφίσματος, τότε ας είναι και έτσι!». Ενα είδος «τιμωρίας» υπό το κάλυμμα μιας πιο αποτελεσματικής νομισματικής πολιτικής θέλει αντίθετα να επιβάλει ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος Κέρστιν Σνάιντερ, ο οποίος –όπως και ο κ. Ρέμπεργκ –ζητά την άμεση διακοπή της χορήγησης ρευστότητας στην Ελλάδα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων.

Η ιδέα αυτή –για επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων –διαδίδεται σαν πυρκαγιά τις τελευταίες ώρες και στους κύκλους των ειδικών. Οι λόγοι για αυτό είναι πολλοί. Εναν από αυτούς εκθέτει ο γνωστός οικονομολόγος Κλέμενς Φούεστ: «Μόνο με τέτοιους ελέγχους από τη Δευτέρα μπορεί να εξασφαλιστεί η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος στις 5 Ιουλίου στην Ελλάδα» λέει. «Διαφορετικά, οι αποσύρσεις των καταθέσεων από τις τράπεζες θα παραλύσει την οικονομία της χώρας».

Προεξοφλούν τη χρεοκοπία

Κατά τα άλλα, το κλίμα στη γερμανική δημοσιότητα άλλαξε μέσα σε λίγες ώρες πολύ προς το χειρότερο για την Αθήνα ύστερα από την εξαγγελία του δημοψηφίσματος. Τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης προεξοφλούν τη χρεοκοπία της χώρας και καθιστούν υπαίτιο για αυτό εκείνον που θεωρούσαν μέχρι πρότινος τον πιο «σώφρονα» άνθρωπο της ελληνικής κυβέρνησης: τον κ. Τσίπρα.

«Ενας επικίνδυνος λογαριασμός» έγραψε το «Der Spiegel». «Με το δημοψήφισμα ο Τσίπρας ήθελε να απελευθερωθεί από τις αδιέξοδες διαπραγματεύσεις. Ομως οι δανειστές δεν τον αφήνουν. Η Ελλάδα απειλείται έτσι με οικονομικό χάος».

Αλλες εφημερίδες δεν δίστασαν να τον στολίσουν με τα πιο απαξιωτικά επίθετα όπως «δειλός» («Die Welt»), «εκβιαστής» («Bild Zeitung») ή «ανεύθυνος» (Handelsblatt). Ο κοινός παρανομαστής τους είναι ότι τώρα, χάρη σε αυτόν, «η Ελλάδα βρίσκεται στον γκρεμό» («FAZ»).

Υπάρχουν βέβαια και εφημερίδες, όπως η αριστερή εναλλακτική «Tageszeitung», οι οποίες υποστηρίζουν ότι το δημοψήφισμα είναι αναγκαίο, επειδή δίνει τη δυνατότητα στους Ελληνες να αποφανθούν «αν είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν τη δημοκρατία για χάρη του ευρώ». Ομως ποιος τις ακούει –τον τόνο δίνουν όσο ποτέ άλλοτε τα μέσα ενημέρωσης, που επικρίνουν αλύπητα την ελληνική κυβέρνηση.