Ο πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι που έφτασαν στην Ευρώπη φαίνεται ότι βρήκαν ακαταμάχητη την έλξη των Νεάντερταλ, αποκαλύπτουν γενετικές αναλύσεις στα οστά ενός από τους πρώτους Ευρωπαίους που γνωρίζουμε.
Το νέο εύρημα
Η σιαγόνα ενός άνδρα που έζησε στην περιοχή της Ρουμανίας πριν από περίπου 40.000 χρόνια, όταν ο Homo sapiens άρχισε να εξαπλώνεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο, βρέθηκε να περιέχει τριπλάσιο DNA των Νεάντερταλ σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο σύγχρονο άνθρωπο έχει εξεταστεί ως σήμερα.
Είχε κληρονομήσει αυτό το DNA από κάποιον πρόγονό του που είχε διασταυρωθεί με Νεάντερταλ περίπου 200 χρόνια νωρίτερα, ή δύο με τέσσερις γενιές πιο πίσω στο οικογενειακό του δέντρο. Η ανακάλυψη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature», είναι η πρώτη ένδειξη ότι οι Homo sapiens είχαν σεξουαλικές επαφές με τους Homo neanderthalensis στην περιοχή της Ευρώπης.
Η σιαγόνα που βρέθηκε στο σπήλαιο Οάσε της Ρουμανίας ανήκε σε έναν από τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους στην Ευρώπη Credit: (S.Paabo / MPI)
Τι γνωρίζαμε
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει πάντως ότι τα δύο συγγενικά είδη είχαν επιμειχθεί στη Μέση Ανατολή πριν από περίπου 50 με 60 χιλιάδες χρόνια, λίγο μετά τη μεγάλη έξοδο του σύγχρονου ανθρώπου από την Αφρική. Λόγω αυτής της διασταύρωσης, όλοι οι σημερινοί άνθρωποι εκτός της Αφρικής φέρουν 1% με 3% γονίδια Νεάντερταλ.
Η περίπτωση του αρχαίου Ευρωπαίου από τη Ρουμανία «είναι η μόνη επιμειξία στην Ευρώπη που γνωρίζουμε ως τώρα» λέει ο Σβάντε Πάαμπο του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Max Planck στη Λειψία, ο οποίος είχε γίνει διάσημος όταν παρουσίασε το πρώτο πλήρες γονιδίωμα των Νεάντερταλ.
Ο Πάαμπο ήταν επικεφαλής της νέας μελέτης, η οποία εξετάζει μια σιαγόνα που βρέθηκε το 2002 στο σπήλαιο Οάσε της νοτιοδυτικής Ρουμανίας. Χρονολογήθηκε στα 37 με 42 χιλιάδες χρόνια, και αποτελεί μια από τις αρχαιότερες ενδείξεις παρουσίας σύγχρονου ανθρώπου στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Δείγμα από το εσωτερικό των δοντιών που ελήφθη με τη βοήθεια οδοντιατρικού τροχού υποβλήθηκε σε γενετικές αναλύσεις, οι οποίες αποκάλυψαν ότι το 6% με 9% του γονιδιώματος του αρχαίου Ευρωπαίου ήταν DNA των Νεάντερταλ.
Οι αναλύσεις
Επιπλέον, οι αναλύσεις έδειξαν ότι το νεαντερτάλιο DNA υπήρχε σε μεγάλα κομμάτια, και καταλάμβανε μεγάλο μέρος, έως και 50%, ορισμένων χρωμοσωμάτων. Αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι η επιμειξία ήταν σχετικά πρόσφατη, αφού με την πάροδο των γενεών το νεαντερτάλιο DNA θα περιοριζόταν σε όλο και μικρότερα κομμάτια.
Η διεθνής ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι η διασταύρωση είχε συμβεί τέσσερις με έξι γενιές νωρίτερα, ή περίπου δύο αιώνες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το σεξαπίλ των Νεάντερταλ δεν στάθηκε ικανό να τους κρατήσει στη ζωή. Ο εξάδελφός μας, ο οποίος βασίλευε στην Ευρώπη για περίπου 600.000 χρόνια πριν από την άφιξή μας, εξαφανίστηκε μυστηριωδώς πριν από περίπου 35.000 χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι τα δύο είδη συνυπήρχαν στην Ευρώπη για περίπου πέντε χιλιετίες, χωρίς όμως να είναι σαφές αν η αιτία εξαφάνισης των Νεάντερταλ ήταν ο ανταγωνισμός των σύγχρονων ανθρώπων. Σε γενικές γραμμές, η επιμειξία δεν έδωσε καλά αποτελέσματα. Τα διαθέσιμα γενετικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι το μεγαλύτερο μέρος του νεαντερτάλιου DNA εξαφανίστηκε γρήγορα από τη γονιδιακή δεξαμενή του σύγχρονου ανθρώπου.
Μια θεωρία για αυτό είναι ότι τα παιδιά που προέκυψαν από την επιμειξία ήταν λιγότερο γόνιμα, ή είχαν μικρότερη πιθανότητα να φτάσουν σε αναπαραγωγική ηλικία. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ο άνδρας από το σπήλαιο Οάσε δεν δείχνει να έχει απογόνους στη σημερινή Ευρώπη -πιθανώς ανήκε σε μια ομάδα πρωτοπόρων που έφτασαν βαθιά στην Ευρώπη αλλά αργότερα εξαφανίστηκαν.
Ο Πάαμπο σκοπεύει τώρα να συνεχίσει τις αναλύσεις για να μάθει περισσότερα για τη σχέση των σύγχρονων ανθρώπων και των Νεάντερταλ. «Θέλουμε να μάθουμε αν ζούσαν μαζί, και αν τα παιδιά που προέκυπταν από τη διασταύρωση ενσωματώνονταν τόσο στους πληθυσμούς των Νεάντερταλ όσο και των σύγχρονων ανθρώπων».
