Πρύτανης της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Yale, ο ζωγράφος και κριτικός τέχνης Ρόμπερτ Στορ υπήρξε μεταξύ άλλων επικεφαλής στο Τμήμα Ζωγραφικής και Γλυπτών του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Εν ολίγοις, μια παγκόσμια φυσιογνωμία στον χώρο της Τέχνης. Από τη Δευτέρα 22 Ιουνίου και ως τις 24 του μηνός το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος μεταμορφώνεται σε υπαίθριο σινεμά παρουσιάζοντας το τριμερές ολονύκτιο πρόγραμμα προβολών videoart με τίτλο «Fireflies in the Night» το οποίο επιμελήθηκε ο Ρόμπερτ Στορ. Μιλήσαμε στο τηλέφωνο μαζί του λίγες ημέρες προτού έρθει στην Αθήνα.
Ερχεστε στην Ελλάδα σε μια τόσο παράξενη περίοδο, μέσα στην κρίση, όμως έρχεστε για τον καλύτερο λόγο, για την τέχνη και το Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος».
«Θεωρώ ότι το Κέντρο Πολιτισμού είναι πραγματικά ένα θετικό γεγονός από κάθε άποψη και συμμετείχα σε αυτό λόγω της φιλίας μου με τον Ανδρέα Δρακόπουλο αλλά και γιατί παρακολουθώ την κατάσταση. Καταλαβαίνω ότι δεν θα γιατρέψει το πρόβλημα, αλλά πιστεύω ότι θα κάνει τους ανθρώπους τουλάχιστον να νιώσουν πως υπάρχει η θετική πραγματικότητα ακόμη και όταν τα πράγματα δεν είναι τόσο καλά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επίσης είναι σπουδαίο όταν ο πολιτισμός μπορεί να δημιουργήσει χωρίς προπαγάνδα και όταν απλά σου δείχνει ότι μπορείς να σκεφθείς και άλλα πράγματα σε αυτόν τον κόσμο εκτός από τα χρήματα και την ισχύ».
Ποιο είναι το κρίσιμο σημείο που διαχωρίζει τον πολιτισμό σε προπαγανδιστικό ή όχι;
«Αν ο καλλιτέχνης νιώθει την ανάγκη να μιλήσει για τα δημόσια θέματα αλλά μέσα από μια κομματική γραμμή, τότε μιλάμε για προπαγάνδα. Αν δημιουργείς πολιτικοποιημένα έργα τέχνης για να ενθαρρύνεις τη σκέψη για τα κοινωνικά ζητήματα αλλά τα κάνεις ως ανεξάρτητος άνθρωπος και μέσα από μια προνομιακή θέση που έχεις ως καλλιτέχνης, τότε δεν είναι προπαγάνδα».
Κλασικό τέτοιο παράδειγμα είναι η «Γκερνίκα» του Πικάσο.
«Οι μεγαλύτερες καταστροφές λόγω πολέμου είναι από τα σπουδαιότερα έργα τέχνης που έγιναν ποτέ. Για την ακρίβεια, είναι μικρά ιστορικά αποτυπώματα. Η αξία αυτής της δουλειάς είναι ότι δεν προσποιείται πως είναι ντοκιμαντέρ ή ρεπορτάζ και μας δίνει την ευκαιρία να δούμε βαθιά κάτι που δεν είναι απλά μαύρο και άσπρο. Και αυτό εξυπηρετεί έναν τεράστιο σκοπό, μεγαλύτερο από τα κόμματα».
Μια και είστε ένας από τους ανθρώπους με τεράστια επιρροή στον κόσμο της Τέχνης, τι γνώμη έχετε για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Αλλαξαν με κάποιον τρόπο τον κόσμο της Τέχνης;
«Νομίζω ότι άλλαξαν όλον τον κόσμο και όχι πάντα προς το καλύτερο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι υπέροχα, επιτρέπουν στους ανθρώπους να ανταλλάσσουν πληροφορίες, αλλά το πρόβλημα είναι ότι είναι πολύ γρήγορα και η Τέχνη γενικά είναι αργή. Στους καλλιτέχνες που κάνουν μια δουλειά η οποία απαιτεί σοβαρή προσοχή τους αξίζει να απαιτούν «αργή» προσοχή. Δεν είμαι εναντίον των social media, απλά νομίζω ότι πρέπει να ξέρουμε ποιοι είναι οι περιορισμοί τους. Ποιος νοιάζεται για τα 10.000 likes; Το θέμα είναι η ποιότητα της κάθε δουλειάς».
Ησασταν για 12 χρόνια υπεύθυνος στο Τμήμα Ζωγραφικής και Γλυπτών στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Πώς φαντάζεστε το μουσείο του μέλλοντος;
«Το μουσείο του μέλλοντος είναι έτοιμο να επινοηθεί, το μουσείο του παρελθόντος είναι ακόμη πολύ χρήσιμο και νομίζω ότι κάποιος μπορεί να μαγευτεί στην ιδέα ότι θα υπάρχει ολική μεταμόρφωση αύριο που δεν έχει γίνει ποτέ. Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης ήταν το μουσείο του μέλλοντος το 1929. Δεν είναι τυχαίο ότι δημιουργήθηκε τη στιγμή της οικονομικής κατάρρευσης ολόκληρου του καπιταλιστικού συστήματος στον κόσμο. Τη χειρότερη στιγμή, στο πιο χαμηλό σημείο, δημιουργήθηκε αυτό το αισιόδοξο project. Δημιουργήθηκε με ιδιωτική υποστήριξη».
Με ιδιωτική πρωτοβουλία δημιουργείται και το Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος». Θεωρείτε ότι έχει κάτι διαφορετικό;
«Το πολύ σπουδαίο με το Κέντρο Πολιτισμού είναι ότι βρίσκεται εκεί για ένα μεγάλο και γενικό κοινό. Δεν μπορώ να σκεφθώ άλλο παράδειγμα όπου η ιδιωτική πρωτοβουλία έχει κάνει κάτι τόσο μεγάλο σε εθνικό επίπεδο. Η National Gallery of Art στην Ουάσιγκτον είναι επίσης με ιδιωτική υποστήριξη αλλά δεν υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα στον κόσμο».
Και οι καλλιτέχνες αλλά και οι κριτικοί τέχνης τελικά προσπαθείτε να γίνετε και πάλι παιδιά.
«Σωστά. Ο Πικάσο είπε: «Οταν ήμουν νέος ζωγράφιζα σαν ενήλικος. Μου πήρε χρόνια να ζωγραφίζω σαν παιδί». Οταν είμαστε νέοι προσπαθούμε να είμαστε υπερβολικά ώριμοι ενώ καλύτερα θα ήταν να αποδεχθούμε την ηλικία μας, όπως και τον ενθουσιασμό που μόνο ένα παιδί έχει. Ο Γουόλτ Γουίτμαν έγραψε: «Ενα παιδί βγήκε έξω ένα πρωί και αυτό που είδε έγινε το ίδιο». Αυτή είναι η ευαισθησία του παιδιού σε ό,τι συμβαίνει στον κόσμο. Για να γίνεις αυτό που βλέπεις δεν το κρίνεις, το απορροφάς. Και μετά όλα μπορούν να συμβούν».
Αυτό πρέπει να το κάνουν και οι κριτικοί, νομίζω.
«Κι εγώ το πιστεύω. Οι ειδικοί είναι όντως ειδικοί αλλά ως ένα σημείο, γιατί ένα άλλο σημείο είναι αυτό που σημαίνει για τον καθένα ξεχωριστά. Το 1929 που άνοιξε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης η αμερικανική ζωγραφική ήταν πολύ συντηρητική και ο Πικάσο ήταν ένα «τρελό πλοίο». Τώρα που εκατομμύρια έρχονται στο Μουσείο για να δουν τον Πικάσο σημαίνει ότι έμαθαν κάτι και απορρόφησαν αυτό που αρχικά απέρριψαν».
Μια και αναφέρατε τον Πικάσο, μερικοί από τους πίνακές του είχαν να κάνουν με τον Αϊνστάιν και τις τέσσερις διαστάσεις. Τι λέτε για τους καλλιτέχνες που επηρεάζονται από την επιστήμη της εποχής τους;
«Μερικοί καλλιτέχνες το προσδοκούσαν κιόλας. Σε κάθε περίπτωση είναι λίγα τα παραδείγματα καλλιτεχνών που δουλεύουν ως επιστήμονες. Από την άλλη, αν φτιάξεις έναν πίνακα που προσθέτει διάσταση σε αυτό που σκέφτηκαν οι επιστήμονες, τότε είναι συμβολή».
Αν ήταν να πείτε στα ελληνόπουλα τις πρώτες λέξεις για να τα βάλετε στον κόσμο της τέχνης, τι θα τους λέγατε;
«Χρησιμοποίησε τα δικά σου μάτια. Μην αισθάνεσαι ότι πρέπει να κρίνεις τα πάντα, πρέπει να τα περιγράφεις όλα στον εαυτό σου και όσο πιο πολύ το κάνεις τόσο πιο πολύ ακριβείς θα είναι οι περιγραφές σου. Το αν θα σου αρέσουν έχει πολύ λιγότερη σημασία από το ό,τι μαθαίνεις μέσα από αυτή τη διαδικασία».
HeliosPlus
