Ελλάδα – Γερμανία: Στον αντίποδα

Αυτή η γεωγραφική θέση, η εδαφική διαμόρφωση και το κλίμα: Τρείς παράγοντες που προσδιορίζουν τη μοίρα και το ύφος της Ελλάδος από τους προϊστορικούς μας χρόνους!

Μια χώρα ευνοημένη από το Θεό που, λόγω στρατηγικής θέσης, οι κάθε λογής γείτονες (και μη) δεν την αφήνουν να πάρει ανάσα. Και που εμείς οι Νεοέλληνες δεν μάθαμε να την εκτιμάμε και να τη φροντίζουμε. Που θάπρεπε να είναι ο ΄Ομφαλός της Γης, όπως ήταν στην Αρχαιότητα. Έχει όλα τα φυσικά προσόντα για τούτο.

Αλλά εμείς, αμαθείς και ανεκπαίδευτοι, την περιφρονούμε για να μοιάσουμε στους ξένους του Βορρά (μόνο σε ό,τι μας βολεύει) και την ανταλλάσσουμε για μερικές άψυχες «Μερσεντές» που μας πουλάνε ή την παραμερίζουμε για αμφιλεγόμενες Ιδεολογίες. Η χώρα που ανέδειξε το πνεύμα, τις επιστήμες και το ευ-ζήν, αντί να αποτελεί σήμερα υπόδειγμα για όσους επιδιώκουν την ισορροπία ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα, πιθηκίζει παρασυρμένη και υποδουλώνεται εθελοντικά προκειμένου να ανεβάσει το υλικό της επίπεδο, που παράγει αμέτρητα σκουπίδια, τα οποία δεν αποφασίζει κάν να διαχειριστεί!

Ποιοί, αλήθεια, υποβάθμισαν την ελληνική εκπαίδευση; Γιατί καμμία πολιτική δύναμη δεν προβάλλει μια ολοκληρωμένη πρόταση για μια δημόσια εκπαίδευση ουσίας; Γιατί κανείς δεν ασχολείται με την εκπαίδευση του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού όπου πλάθονται οι προσωπικότητες των παιδιών μας; Γιατί στη χώρα που επινόησε τη Λογική δεν διδάσκονται το Παράδειγμα, ο Διάλογος, η Ομαδικότητα και ο έντιμος Συμβιβασμός; Γιατί δεν συζητιούνται οι Αξίες ανεξάρτητα από κάθε ξενόφερτη ιδεολογία; Γιατί ο τόπος αυτός «τρώει» ή διώχνει τα παιδιά του που δεν νοιώθουν πλέον περήφανα για την καταγωγή τους;

Γιατί ο τόπος αυτός ανθίσταται τόσο σθεναρά σε οποιαδήποτε ορθολογική αλλαγή; Είναι απλώς το «βόλεμα» ή μήπως κάτι βαθύτερο που έχει να κάνει με τον ψυχισμό μας; Και τι είναι αυτό που δημιούργησε αυτόν τον ψυχισμό;

Άν οι Αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν πολλά, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ελεύθερο φρόνημα που είχαν. Επί πλέον, η διαμόρφωση του ελληνικού εδάφους σε μικρά ημιαπομονωμένα τμήματα ή νησιά δεν ευνόησε ομοιογένειες και μαζικότητες αλλά μάλλον ανταγωνισμούς και εμφύλιες διαμάχες. Το δε φωτεινό κλίμα συνέβαλε στην αγοραία συνάθροιση και στην έξαρση του ευ-ζήν, που στόχο είχε τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς.

Έκτοτε όμως, ο ελληνικός χώρος τελεί υπό ουσιαστική κατοχή επί 2.000 χρόνια, με αρχή την κατάκτηση της διαιρεμένης Ελλάδος από τους Ρωμαίους. Στη συνέχεια, το Βυζάντιο περιφρονούσε το Θέμα της Ελλάδος ως «Εθνικό» – ειδωλολατρικό. Μετά ήρθαν οι Άραβες πειρατές, οι Φράγκοι, οι Βενετσιάνοι, οι Τούρκοι και τέλος μας έμειναν οι Κοτζαμπάσηδες και οι οσφυοκάμπτες προς τους ξένους πολιτικάντηδες, που παρατείνουν τη νοοτροπία του ραγιαδισμού μέχρι και τις μέρες μας. Ίσως μόνο στη Νεοελληνική γλώσσα ο όρος «εργασία» (δηλ. δημιουργία, παραγωγή, συνεργασία, δύναμη) έχει υποκατασταθεί από τον όρο «δουλειά» (δηλ. καταναγκαστικό έργο). Αναμενόμενο, αφού όλοι εργάζονταν για ένα Δυνάστη που δεν τους επέστρεφε σχεδόν τίποτε.

Το κοινωνικό περιβάλλον θέτει τους κανόνες. Και άν αυτοί αφήνουν περιθώρια ευνομίας και αξιοκρατίας τότε αποδίδει. Έτσι, πολλοί Ελληνες διέπρεψαν σε κοσμοπολίτικα αστικά κέντρα εντός και εκτός Οθωμανικού κράτους δημιουργώντας εύπορες παροικίες. Η μεγάλη όμως πλειοψηφία του κοσμάκη ζούσε σε κωμοπόλεις και χωριά, ήταν αγράμματη, περιδεής και υποκείμενη στα πρωϊνά κέφια του κάθε ανεξέλεγκτου Αγά.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες αναπτύχθηκε, διά μέσου των αιώνων, μιά πολιτισμική κατάσταση όπου ο πάμφτωχος κατακτημένος και αγράμματος Έλληνας προσπαθεί να επιβιώσει με κάθε μέσον και αυτό το κατορθώνει όχι μόνο με τη σκληρή προσπάθεια αλλά παράλληλα και με την πονηριά, τη μικροαπάτη, τον ατομισμό, το καλόπιασμα, το «λάδωμα» και την «ευελιξία» (βλ. φιγούρα του Καραγκιόζη). Χωρίς αυτά ίσως να είχε αφομοιωθεί ή εξαφανιστεί. Και αυτό που αποκαλούμε «βόλεμα» εκφράζει μια ανακούφιση από την ανασφάλεια, την καταπίεση και την ανέχεια πολλών αιώνων. Ο όρος «Ατομική επιβίωση εδώ και τώρα» χαρακτηρίζει την όλη στάση του. Και αυτό αποκλείει μακροπρόθεσμα σχέδια.

Αντίθετα, οι επιθετικοί λαοί του Βορρά δεν είχαν ξένους ή αλλόδοξους κατακτητές σε μακροχρόνια βάση και γι’ αυτό διατήρησαν έναν αέρα ανεξαρτησίας και αυτοδυναμίας. Αυτό τους επέτρεψε να κάνουν σχέδια για το μέλλον. Και με τον ψυχρό ορθολογισμό που τους διέπει θέσπισαν εκπαιδευτικά συστήματα και κοινωνικές αξίες που σκοπούν στην ενδυνάμωση των κοινωνιών τους και στην επιβολή τους επί των άλλων. Το δυσμενές κλίμα τους ώθησε να γίνουν ιδιαίτερα εργατικοί, ομαδικοί και προνοητικοί για να επιβιώσουν. Και με την πρόοδο της Επιστήμης – Τεχνολογίας προχώρησαν εμπρός, άλλοτε οικονομικά και άλλοτε με την προσφιλή τους μέθοδο της πυγμής και της αρπαγής. Η χώρα μας έχει πολλά σχετικά να διηγηθεί. Το να εκτονώνουν όμως την επιθετικότητά τους σε αδύναμες μικρές χώρες, όπως η «αμαρτωλή» κατ’ αυτούς Ελλάδα, είναι κάτι που μάλλον δεν τους τιμά…

Είναι λοιπόν φανερό ότι ειδικότερα οι Γερμανοί και οι Έλληνες έχουν, από ιστορική παράδοση, έναν τελείως διαφορετικό τρόπο σκέψης και αυτό δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν αλλήλους. Και επειδή το Πολιτισμικό DNA κάθε κοινωνίας δεν μεταλλάσσεται εύκολα – παίρνει αιώνες – μόνο με προσπάθεια αλληλοκατανόησης και με βάση τη λογική είναι δυνατόν να συνεννοηθούν. Το θέμα είναι βέβαια γενικώτερο και αφορά όλους τους λαούς της Ευρώπης και δεν πρόκειται να γίνουν Γερμανοί ούτε οι bons viveurs Γάλλοι, ούτε οι μεσογειακοί Ισπανοί και Ιταλοί κλπ. Άρα, ο βιωματικός τρόπος επικοινωνίας προς το παρόν αποκλείεται και γι’ αυτό είναι τελείως μάταιο να προσπαθεί ο ένας να αλλάξει τον άλλον πιέζοντάς τον αφόρητα. Θέλει χρόνο πολύ, συναίνεση και την κατάλληλη εκπαίδευση. Αλλιώς γεννάται αντίδραση με αντίθετο αποτέλεσμα. Η θεωρία της Δημιουργικής Καταστροφής δεν επαληθεύτηκε στην Ελληνική περίπτωση, αντίθετα ανέδειξε όλες τις αδυναμίες του ελληνικού χαρακτήρα.

Και παραινέσεις του τύπου «κάνετε ό,τι και εμείς» ή «κάντε ό,τι έκαναν οι Ιρλανδοί» (προκειμένου να επισκιάσουν την επί 5 έτη αδυναμία των μεγάλων να επιλύσουν το Ελληνικό πρόβλημα) είναι τόσο ανιστόρητες όσο και υποκριτικές αφού τοποθετούν κουτοπόνηρα στην ίδια μοίρα χώρες με τελείως διαφορετική παράδοση, κοινωνική οργάνωση, προβλήματα και νοοτροπία. Με τέτοιου είδους ανόητες επιχειρηματολογίες η Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο δεν θα καταφέρει να προχωρήσει. Είναι κατανοητό ότι σε συνθήκες Παγκοσμιοποίησης η Γερμανία δεν μπορεί να περιμένει τους άλλους. Η κάθε χώρα όμως μπορεί να κάνει σωστά και ανταγωνιστικά κάποια πράγματα και θάπρεπε ίσως να στηριχθεί για να μπορέσει να τα κάνει.

Εξ άλλου, είναι άραγε επιθυμητό να ισοπεδωθούν πολιτισμικά οι πιό αδύναμες χώρες με βάση τα πρότυπα των ισχυρών; Αυτό είναι τελικά το Όραμα της Ενωμένης Ευρώπης; Η παρούσα κρίση έχει μεγαλώσει τη συναισθηματική απόσταση μεταξύ των Ευρωπαίων. Τώρα θα χρειαστεί πρόσθετη προσπάθεια με σκοπό την αλληλοκατανόηση, την ώσμωση και, ίσως κάποτε, την ολοκλήρωση.