Στην κατάμαυρη επιφάνεια ενός περαστικού κομήτη, μια μηχανή σε μέγεθος πλυντηρίου περιμένει νέες οδηγίες: Επειτα από επτά μήνες νεκρικής σιγής, η αφύπνιση του Philae δημιουργεί ελπίδες για απαντήσεις σε βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα του Ηλιακού Συστήματος.
Το ρομπότ της αποστολής Rosetta επικοινώνησε το Σάββατο με τη Γη για πρώτη φορά από τον Νοέμβριο, λίγες ώρες μετά την άφιξη στον κομήτη 67P. Έπειτα από μια διπλή αναπήδηση στην εξωγήινη επιφάνεια, κατέληξε στη σημερινή, άγνωστη θέση του, εκεί όπου η βαθιά σκιά δεν του επέτρεπε να αντλήσει ενέργεια από τους ηλιακούς συλλέκτες.
Μια θέση στον ήλιο
Ο κομήτης συνέχισε έκτοτε το ταξίδι του προς τον Ήλιο, και οι συνθήκες φωτισμού άλλαξαν. Το βράδυ του Σαββάτου, το Philae μετέδωσε στη Γη 300 πακέτα δεδομένων από τα περίπου 8.000 που είχε προλάβει να αποθηκεύσει στη μνήμη του. Η επόμενη απόπειρα επαφής απέτυχε το πρωί της Κυριακής, το βράδυ όμως το ρομπότ μετέδωσε ακόμα 5 πακέτα.
Επιστημονικές μετρήσεις δεν μεταδόθηκαν, ωστόσο οι υπεύθυνοι της αποστολής στην ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA γνωρίζουν τώρα ότι το Philae βρίσκεται σε θερμοκρασία -35 βαθμών Κελσίου, πάνω από το όριο των -45 βαθμών για την εκκίνηση του υπολογιστή του. Οι ηλιακοί συλλέκτες προσφέρουν μέγιστη ισχύ 24 watt, περισσότερη από τα 19 watt που απαιτούνται για τις επικοινωνίες.
Η ESA εκτιμά ότι το ρομπότ δέχεται περίπου τρεις ώρες ηλιοφάνειας κάθε «μέρα» του κομήτη, η οποία διαρκεί γύρω στις 13 γήινες ώρες.
Τα καλά νέα με τα προβλήματα που εμφανίστηκαν στην αποστολή είναι ότι το ρομπότ δεν θα ζούσε σήμερα αν είχε ολοκληρώσει τις εργασίες του σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό τον περασμένο Νοέμβριο: αν είχε προσεδαφιστεί τότε σε κάποια ηλιόλουστη θέση, θα είχε πλέον καταστραφεί από υπερθέρμανση με την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας να αυξάνεται μέρα με τη μέρα.
«Δεν θα είχαμε την ευκαιρία να δούμε τον κομήτη στην πιο ενεργή φάση του, κάτι που θα μπορέσουμε να κάνουμε τώρα» επισημαίνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο επιστημονικός σύμβουλος της ESA Μαρκ ΜακΚόγκριαν.
Οι κομήτες, περαστικοί επισκέπτες στο εσώτερο Ηλιακό Σύστημα, είναι μάζες από σκόνη, βράχια και πάγους νερού και άλλων ουσιών. Είναι τα συστατικά από τα οποία φτιάχτηκαν οι πλανήτες, διατηρημένα σε ένα είδος παγωμένης χρονοκάψουλας για 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, προκαλώντας τους πλανητολόγους να τα αναλύσουν.
Το Philae ίσως έχει ακόμα το περιθώριο για μια σειρά πειραμάτων που θα μπορούσαν να προσφέρουν νέα στοιχεία για τη διαδικασία σχηματισμού της Γης.
Βήμα – βήμα
Πρώτο μέλημα είναι τώρα η βελτίωση των επικοινωνιών. Από την Τετάρτη, το μητρικό σκάφος Rosetta, το οποίο λειτουργεί ως αναμεταδότης για την επικοινωνία του Philae με τη Γη, θα πλησιάσει περισσότερο τον κομήτη σε απόσταση 180 χιλιομέτρων. Ο ελιγμός ήταν προγραμματισμένος να γίνει ούτως ή άλλως, ίσως όμως διευκολύνει την επαφή με το ρομπότ.
Το επόμενο βήμα θα είναι η έναρξη πειραμάτων που δεν απαιτούν ισχύ πάνω από περίπου 5 watt και δεν περιλαμβάνουν κινούμενα εξαρτήματα. Παράδειγμα είναι τα όργανα που μετρούν τη θερμοκρασία, το μαγνητικό πεδίο και την ηλεκτρική αγωγιμότητα του κομήτη.
Μια δεύτερη ομάδα οργάνων, που απαιτούν μέση ισχύ γύρω στα 15 watt, μπορεί θεωρητικά να ενεργοποιηθεί, αυτό όμως θα απαιτούσε παροδική διακοπή της επικοινωνίας για εξοικονόμηση ενέργειας. Τα όργανα αυτά περιλαμβάνουν το αποστασιόμετρο αλλά και τις κάμερες του Philae, των οποίων οι εικόνες ίσως αποκαλύψουν την ακριβή θέση του.
Αν η λιακάδα αυξηθεί, και επιτρέψει τη φόρτιση της μπαταρίας, οι μηχανικοί της αποστολής θα εξετάσουν τη χρήση οργάνων με απαιτήσεις γύρω στα 25 watt. Περιλαμβάνουν δύο μικρούς φούρνους για την ανάλυση δειγμάτων, καθώς και το τρυπάνι για την εξαγωγή δειγμάτων κάτω από τη σκοτεινή, σκονισμένη επιφάνεια.
Παραμένει άγνωστο αν το Philae θα συνεχίσει να λειτουργεί μέχρι τα μέσα Αυγούστου, όταν ο 67P φτάσει στην ελάχιστη απόστασή του από τον Ήλιο, πριν αρχίσει και πάλι να απομακρύνονται.
Η μεγάλη ελπίδα είναι ότι η θερμότητα θα σπάσει τον κομήτη σε δύο κομμάτια, τα οποία παραμένουν σήμερα ενωμένα με μια στενή γέφυρα.
Αυτό θα επέτρεπε στους επιστήμονες να δουν τα αρχέγονα υλικά στο εσωτερικό του κομήτη -πιθανότατα όμως ένα τέτοιο σπάσιμο θα εκτόξευε το Philae στο αχανές διάστημα.
Ας ελπίσουμε ότι μέχρι τότε θα έχει προλάβει να κάνει τη δουλειά του.
