Ο εθνικισμός είναι σε άνοδο στα Δυτικά Βαλκάνια

Επιστρέφει η αστάθεια στα Δυτικά Βαλκάνια; Μετά το πρόσφατο πολύνεκρο επεισόδιο μεταξύ αλβανών και σλαβομακεδόνων στο Κουμάνοβο της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, την αναζωπύρωση των βλέψεων για τη Μεγάλη Αλβανία από τον Έντι Ράμα στα Τίρανα,, το ερώτημα επανέρχεται. τα προβλήματα που πολλαπλασιάζονται στο Κόσοβο, στη Σερβία και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

«Ο εθνικισμός είναι σε άνοδο σε ολόκληρη την περιοχή», είπε ο Δημήτρης Μοσχόπουλος, πρώην πρέσβης της Ελλάδας στην Πρίστινα, σε εκδήλωση για την αστάθεια στα Δυτικά Βαλκάνια που διοργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ στην Αθήνα την Παρασκευή με την συμμετοχή ειδικών απ’ όλη την περιοχή. Πρόσθεσε ότι η άνοδος του εθνικισμού είναι κατανοητή λόγω της εμφάνισης νέων κρατών αλλά φθάνει και σε ακραίες μορφές, όπως «οι χάρτες της Μεγάλης Αλβανίας που έχουν κάνει την εμφάνισή τους παντού στο Κόσοβο. Αυτό αποτελεί λόγο ανησυχίες και δεν προωθεί τις καλές σχέσεις με τους γείτονες».

Άλλη αιτία αστάθειας είναι η αποτυχία της ευρωπαϊκής Eulex να βοηθήσει τους Κοσοβάρους να στήσουν τους θεσμούς τους. «Το κράτος χαρακτηρίζεται από διαφθορά ενώ ανθεί το οργανωμένο έγκλημα», είπε ο Λουλζίμ Πέτσι, διευθυντής του Kosovo Institute for Policy Research and Development στην Πρίστινα.

Μεγάλη αιτία αστάθειας στην περιοχή στο παρελθόν ήταν οι σχέσεις Σερβίας –Κοσόβου, οι οποίες σύμφωνα με τον κ. Πέτσι έχουν περάσει πλέον «από την εχθρότητα σε μια πολύ εύθραυστη détente». Η Σερβία θα συνεχίσει την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Κόσοβο, διαβεβαίωσε ο Γιοβάν Τεοκάρεβιτς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου. «Ακόμη και αν κάποια στιγμή αποφασίσει το αντίθετο, δεν θα είναι δυνατό σε μακροχρόνιο επίπεδο». Κατά τον σέρβο καθηγητή, «ομαλοποίηση σημαίνει σταδιακή αναγνώριση του Κοσόβου από το Βελιγράδι» αλλά η διαδικασία αναμένεται «πολύ μακροχρόνια».

Ο Νικόλαος Τζιφάκης από το Πανεπιστήμιο της Πελοποννήσου έθεσε ως παράμετρο αστάθειας την μαζική παράνομη μετανάστευση Κοσοβάρων προς την Ευρώπη, κυρίως τη Γερμανία και την Αυστρία _ σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, περισσότεροι από 50.000 έφυγαν το τελευταίο τρίμηνο του 2014. «Αυτοί που επιστρέφουν στο Κόσοβο», καθώς η Γερμανία άρχισε τους μαζικούς επαναπατρισμούς των παράνομων Κοσοβάρων, «είναι ακόμη πιο απελπισμένοι απ’ όταν έφυγαν, γιατί πούλησαν τα περιουσιακά τους στοιχεία για να χρηματοδοτήσουν την φυγή τους, και αποτελούν κίνδυνο κοινωνικής αναταραχής».

Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών και πρώην διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης για τη Διεύρυνση στην Κομισιόν Δημήτρης Κούρκουλας θεωρεί λάθος να υποτιμάμε την θετική επιρροή της ΕΕ, η οποία όμως δεν φαίνεται να λειτουργεί στην πΓΔΜ και στη Βοσνία, ενώ υπολειτουργεί στην Αλβανία. «Στη Βοσνία λόγω του ότι μοιάζει αδύνατο να ξεπεραστεί το παρελθόν, στα Σκόπια λόγω της παρούσας ηγεσίας. Μια οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας θα αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την περιοχή», είπε.

Ο Ντάνε Ταλέσκι, διευθυντής του Institute for Social Democracy Progress στα Σκόπια, θεωρεί ότι η μη επίλυση του ζητήματος της ονομασίας με την Ελλάδα συμβάλει στην αστάθεια της πΓΔΜ. «Μετά το ελληνικό βέτο στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, και η ένταξη στην ΕΕ έπεσε σε αδιέξοδο. Οι πολιτικοί κατάλαβαν ότι η επίλυση του ζητήματος της ονομασίας θα είχε πολιτικό κόστος, έκαναν στροφή 180 μοιρών και έστησαν ένα κλεπτοκρατικό κράτος. Το Κουμάνοβο αποτελεί κώδωνα κινδύνου. Οι διεθνοτικές σχέσεις γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης για να αποτρέψουν την προσοχή από τα πολιτικά προβλήματα». Προειδοποίησε ότι «η αστάθεια και η μη προβλεψιμότητα θα συνεχίσουν στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας με επιπτώσεις σε ολόκληρη την περιοχή».

«Παραμένει η ένταξη στην ΕΕ μια ρεαλιστική προοπτική;» αναρωτήθηκε ο Άξελ Σωτήρης Βαλντέν, πρώην στέλεχος της Κομισιόν. Η απάντηση που δίνεται συνήθως είναι πως «ναι» αλλά πως οι χώρες δεν κάνουν ό,τι πρέπει για να πλησιάσουν την Ευρώπη. «Αυτό δεν είναι σήμερα ειλικρινές», είπε. «Δεν υπάρχει ενταξιακή πολιτική. Έχει περιοριστεί σε μια ρητορική περί καλής διακυβέρνησης για πολιτικούς λόγους. Δεν υπάρχει καμία διάθεση στην ΕΕ να εντάξει τα μικρά προβληματικά κράτη των Δυτικών Βαλκανίων. Η σημερινή ΕΕ είναι πιο απαιτητική από εκείνη πριν από 13 χρόνια με στόχο να καθυστερήσει επ’ αόριστον την ένταξη».