Δύο ηθοποιοί-σταρ, πρώην σύζυγοι, συναντώνται και πάλι στη σκηνή για να ερμηνεύσουν την Κατερίνα και τον Πετρούκιο σε μια νέα μουσική εκδοχή της σαιξπηρικής «Στρίγκλας που έγινε αρνάκι». Η ανυπότακτη πρωταγωνίστρια και ο εγωκεντρικός αλλά χαριτωμένος πρώην σύζυγος ακροβατούν στα όρια των αντοχών τους, φλερτάρουν και ζουν την τρέλα του έρωτα αδιαφορώντας για κλισέ και κοινωνικές επιταγές. Γύρω τους μια πολύχρωμη «παρέα»: μια τραγουδίστρια του καμπαρέ, ένας τζογαδόρος χορευτής, δύο γκάνγκστερ παλαιάς κοπής, ένας ναύαρχος και ένας χορός παρεξηγήσεων και κοινωνικών στερεοτύπων που αποδομούνται για να «συστηθούν» εκ νέου στο κοινό.
Ολα αυτά στο «Kiss me, Kate», στο θρυλικό μιούζικαλ του Cole Porter που παρουσιάζει η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής υπό τον καλλιτεχνικό της διευθυντή Γιώργο Πέτρου στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Διακεκριμένοι λυρικοί τραγουδιστές συναντώνται επί σκηνής με δημοφιλείς ηθοποιούς αλλά και χορευτές ενώ στα «συν» της πολυαναμενόμενης παραγωγής που θα δούμε για μία μόνο βραδιά στις 24 Ιουνίου συγκαταλέγεται η συμμετοχή του πολυβραβευμένου αμερικανού χορογράφου Τζον Τοντ.
Σύγχρονη όπερα
«Χρόνια τώρα φλερτάρω με την ιδέα του ανεβάσματος του συγκεκριμένου έργου» λέει ο Γιώργος Πέτρου που θα παρουσιάσει το «Κiss me, Kate» στην αυθεντική ενορχήστρωση του 1948, η οποία φέρει τη σφραγίδα του θρυλικού ενορχηστρωτή των μεγάλων επιτυχιών του Μπρόντγουεϊ Ρόμπερτ Ράσελ Μπένετ. Το έργο παρουσιάζεται σταθερά σε διεθνείς σκηνές όπερας οι οποίες ταυτόχρονα ανεβάζουν οπερέτες και μιούζικαλ, όπως για παράδειγμα η Komische Oper του Βερολίνου, η Volksoper της Βιέννης και η Glimmerglass της Νέας Υόρκης. Ο Γιώργος Πέτρου σχολιάζει: «Εν προκειμένω μιλάμε για μιούζικαλ αλλά στην ουσία πρόκειται για σύγχρονη όπερα, η δραματουργία της οποίας βρίσκεται σε ψηλό επίπεδο. Συνδυάζει τον Σαίξπηρ με την ελαφρότητα του σύγχρονου θεάτρου. Είναι κλασικό μιούζικαλ αλλά ταυτόχρονα είναι γραμμένο για κανονική συμφωνική ορχήστρα και απαιτεί φωνές οι οποίες λειτουργούν όπως στην όπερα. Εκτός αυτού», συνεχίζει ο Γιώργος Πέτρου, «έχει ρόλους που απαιτούν πολύ χορό. Κατά τη γνώμη μου είναι ένα από τα ωραιότερα έργα του 20ού αιώνα».
Εν προκειμένω ο αρχιμουσικός συνυπογράφει και τη σκηνοθεσία της παράστασης, από κοινού με τον Πάρι Μέξη. Πρόκειται στ’ αλήθεια για πρωτόγνωρη εμπειρία; Απαντά ότι έχει εμπλακεί στη δημιουργία παραγωγών και στο παρελθόν. Τώρα, όμως, αποφάσισε να βάλει το όνομά του καθώς αισθάνεται το εγχείρημα πολύ κοντά στον ίδιο και θέλησε να αναλάβει την ευθύνη. Αποκαλύπτει πως η σκηνοθεσία βασίζεται πολύ στα πρόσωπα, στους συντελεστές. «Το να σκηνοθετήσεις ένα μιούζικαλ στο Ηρώδειο είναι μεγάλη πρόκληση. Είναι χώρος που σου επιβάλλεται, δεν του επιβάλλεσαι» λέει ο Γιώργος Πέτρου, επισημαίνοντας στο σημείο αυτό και τη συμβολή της Αλεξίας Θεοδωράκη στα σκηνικά και στα κοστούμια. Την επόμενη στιγμή λέει πως το ερώτημα που τους απασχόλησε ήταν το πώς μπορεί κανείς να παρουσιάσει θέατρο μέσα στο θέατρο. «Καταλήξαμε στη δημιουργία ενός ιταλικού χωριού της περιόδου ’40-’50. Μια φανταστική σαιξπηρική Πάδουα στην οποία παίζεται η «Στρίγκλα που έγινε αρνάκι». Θα παίξουμε με τα σημειογραφικά ιταλικά στοιχεία» αποκαλύπτει.
Καθρέφτης εποχής
Το «Κiss me, Kate» τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο Tony που δόθηκε ποτέ σε μιούζικαλ και αποτελεί το μοναδικό έργο του είδους του Πόρτερ το οποίο έδωσε περισσότερες από 1.000 παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ όπου έκανε πρεμιέρα –έχοντας προηγουμένως ανέβει για τρεισήμισι εβδομάδες στο θέατρο Shubert της Φιλαδέλφειας –τον Δεκέμβριο του 1948. Πριν από λίγους μήνες μάλιστα, τον περασμένο Μάρτιο, ανακοινώθηκε ότι η πρώτη ηχογράφηση του 1949 πρόκειται να καταχωρηθεί στον Εθνικό Κατάλογο Ηχογραφήσεων της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου για την «καλλιτεχνική, πολιτιστική και ιστορική της σημασία στην αμερικανική κοινωνία και στην ακουστική κληρονομιά του έθνους».
Πώς άρχισαν όμως όλα; Μια ενδιαφέρουσα ανάλυση του έργου που είδε το φως πριν από μερικά χρόνια στο ηλεκτρονικό περιοδικό «The American Popular Culture Magazine» (του Ινστιτούτου Americana, για τις αμερικανικές σπουδές και τη δημιουργική γραφή) αρχίζει θέτοντας ένα ερώτημα: Πώς μπορεί ένας συγγραφέας να πάρει ένα πασίγνωστο έργο του Σαίξπηρ και να το προσαρμόσει σε ένα νέο, δυναμικό και καθαρά αμερικανικό είδος όπως τα μιούζικαλ της εποχής; Το «Kiss me, Kate» είναι η «απτή» απάντηση.
«Πρόκειται σαφώς για ένα έργο της εποχής του, όταν η συγκεκριμένη κατηγορία μιούζικαλ όπου η μουσική ήταν πλήρως ενσωματωμένη στη δραματουργία πρωτοερχόταν στη μόδα και παράλληλα τα σεξουαλικά ήθη μεταβάλλονταν» αναφέρει χαρακτηριστικά η εν λόγω ανάλυση.
Η «χρυσή εποχή» των μιούζικαλ της συγκεκριμένης κατηγορίας (integrated musicals) διήρκεσε 14 χρόνια: εγκαινιάστηκε το 1943 με το «Oklahoma» των Ρότζερς – Χαμερστάιν, την «απάντηση» στο οποίο ήρθε να δώσει το «Kiss me, Kate» και κορυφώθηκε με το θρυλικό «West Side Story» των Μπερνστάιν – Σοντχάιμ το 1957. Τα επόμενα χρόνια οι δημιουργοί έπαψαν να προσπαθούν να ενσωματώσουν τα τραγούδια στη δραματουργία με σκοπό, πέρα από την απλή φωνητική επίδειξη, να συμβάλουν μέσω αυτών στην εξέλιξη του χαρακτήρα. Αντιθέτως, επιδίωξαν τη στυλιστική ετερομορφία.
Το μιούζικαλ απέσπασε τρία βραβεία Tony τη σεζόν 1948-1949. Το 1949 ο αμερικανικός θίασος ξεκίνησε μια τριετή περιοδεία ενώ η πρώτη βρετανική παραγωγή έκανε πρεμιέρα στις 8 Μαρτίου 1951 στο Coliseum του Λονδίνου. Η εντυπωσιακή διεθνής διαδρομή είχε ήδη αρχίσει…
Κλείνοντας το μάτι στον Πουτσίνι
Ο Πόρτερ δεν ήταν η πρώτη επιλογή για τη σύνθεση του μιούζικαλ. Ενεπλάκη στο εγχείρημα σε μια εποχή που η καριέρα του δεν βρισκόταν σε ιδιαίτερη άνθηση καθώς είχαν προηγηθεί μια σειρά αποτυχίες τόσο στη σκηνή όσο και στην οθόνη και η γενική εντύπωση ήταν πως είχε μάλλον χάσει την επαφή του με το ευρύ κοινό. Κι ο ίδιος, άλλωστε, ήταν διστακτικός στην ανάμειξή του αλλά στο τέλος ενέδωσε.
Ο Πόρτερ δεν ήταν η πρώτη επιλογή για τη σύνθεση του μιούζικαλ. Ενεπλάκη στο εγχείρημα σε μια εποχή που η καριέρα του δεν βρισκόταν σε ιδιαίτερη άνθηση καθώς είχαν προηγηθεί μια σειρά αποτυχίες τόσο στη σκηνή όσο και στην οθόνη και η γενική εντύπωση ήταν πως είχε μάλλον χάσει την επαφή του με το ευρύ κοινό. Κι ο ίδιος, άλλωστε, ήταν διστακτικός στην ανάμειξή του αλλά στο τέλος ενέδωσε.
Ενα ακόμη πρόβλημα ήταν η εξεύρεση πόρων για την παραγωγή καθώς, πέραν όλων των άλλων, έλειπαν και τα γνωστά ονόματα στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Τελικά, οι πρώτες παραστάσεις στη Φιλαδέλφεια γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, γεγονός το οποίο συνέβαλε στην εντυπωσιακή προπώληση του ανεβάσματος στο Μπρόντγουεϊ. Οι φήμες ότι τα εισιτήρια για τις παραστάσεις πωλούνταν «κάτω από το τραπέζι» στην τιμή των 100 δολαρίων έκαστο –ποσό αστρονομικό για την εποχή –κάθε άλλο παρά αποθάρρυνε τους επίδοξους αγοραστές. Αντιθέτως, αύξησε την περιέργειά τους…
Οι κριτικές υπήρξαν διθυραμβικές. Η «Wall Street Journal» έγραψε ότι ο «Πόρτερ ξεπέρασε τον εαυτό του. Υπάρχουν τόσα υπέροχα πράγματα σε αυτή την παράσταση ώστε η περιγραφή τους θα υπερέβαινε κατά πολύ τα όρια του χώρου». Στο ίδιο μήκος κύματος και οι «New York Times»: «Χωρίς να χάσει την αίσθηση του χιούμορ ο Πόρτερ έγραψε ένα εντυπωσιακά μελωδικό έργο κλείνοντας το μάτι στον Πουτσίνι, ο οποίος ήταν επίσης καλός συνθέτης».
Το μιούζικαλ απέσπασε τρία βραβεία Tony τη σεζόν 1948-1949. Το 1949 ο αμερικανικός θίασος ξεκίνησε μια τριετή περιοδεία ενώ η πρώτη βρετανική παραγωγή έκανε πρεμιέρα στις 8 Μαρτίου 1951 στο Coliseum του Λονδίνου. Η εντυπωσιακή διεθνής διαδρομή είχε ήδη αρχίσει…
πότε & πού:
To «Kiss me, Kate» θα παρουσιαστεί στις 24 Ιουνίου στο Ηρώδειο.
Κείμενο: Sam και Bella Spewack.
Στίχοι-μουσική: Cole Porter. Την Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής διευθύνει ο Γ. Πέτρου.
Σκηνοθεσία-μετάφραση: Π. Μέξης – Γ. Πέτρου.
Χορογραφίες: J. Todd.
Με τους Ειρήνη Καράγιαννη, Χάρη Ανδριανό, Νάντια Κοντογεώργη, Χάρη Ρώμα, Κώστα Βουτσά κ.ά.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
