Συναντηθήκαμε ένα βροχερό μεσημέρι στα γραφεία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο κέντρο της Αθήνας. Εφτασε πρώτος στο ραντεβού. Με καλωσόρισε με ευγένεια και σχεδόν αμέσως περάσαμε στην «επίσημη» συζήτηση, διατηρώντας ωστόσο την αμεσότητα της φιλικής κουβέντας. Εδώ και αρκετά πλέον χρόνια ο Δημήτρης Πλατανιάς διαγράφει εντυπωσιακή διαδρομή στο διεθνές λυρικό στερέωμα: εμφανίσεις σε μεγάλα ευρωπαϊκά θέατρα (Βασιλική Οπερα της Αγγλίας, Κρατική Οπερα της Βαυαρίας, Teatro Fenice της Βενετίας κ.ά.), συνεργασίες με σημαντικούς αρχιμουσικούς και ερμηνευτές αλλά και ενθουσιώδης ανταπόκριση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι μερικοί μόνο από τους «σταθμούς» της.
Παρά το βαρύ πρόγραμμά του στο εξωτερικό, η σχέση του με την ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα παραμένει στενή. Προσφάτως τον είδαμε στον ρόλο του πατέρα Ζερμόν στην «Τραβιάτα» του Βέρντι με την οποία έπεσε η αυλαία της χειμερινής καλλιτεχνικής περιόδου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο θέατρο «Ολύμπια», ενώ αυτόν τον καιρό ετοιμάζεται να ερμηνεύσει τον ρόλο του Σκάρπια (14, 16, 18/6) στην «Τόσκα» του Πουτσίνι. Πρόκειται για την πρώτη εφετινή παραγωγή της ΕΛΣ στο Ηρώδειο σε σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια του Αργεντινού Ούγκο ντε Ανα.
Ο ρόλος του ευγενούς και σκοτεινού τύπου
«Λίγες φορές έχω ερμηνεύσει αυτόν τον ρόλο αλλά τον αγαπώ» λέει ο διεθνής βαρύτονος. Τον ρωτώ για τον ήρωα. «Τι να σου πω γι’ αυτόν;» μου απαντά γελώντας. «Δεν φαίνεται τι είναι;». Την επόμενη στιγμή προσθέτει ότι αυτό που ίσως δεν ξέρει πολύς κόσμος για τον Σκάρπια «είναι ότι δεν πρόκειται για άνθρωπο του δρόμου, κάποιον χυδαίο τύπο. Είναι ένας γαλαζοαίματος από τη Σικελία, δεν είναι καν από τη Ρώμη. Εχει μόλις διοριστεί αρχηγός της μυστικής αστυνομίας, γι’ αυτό όλα τα κάνει με τη δέουσα αριστοκρατικότητα ενός ευγενούς».
Ο Σκάρπια «είναι σκοτεινός τύπος και παράλληλα πολύ ευγενής, γεγονός που τον κάνει ακόμη πιο σκοτεινό και επικίνδυνο» λέει ο Δημήτρης Πλατανιάς. Δεν το βρίσκει δύσκολο να τον προσεγγίσει. «Εχω συνηθίσει και μπορώ να πω πως μου αρέσει κιόλας» προσθέτει γελώντας δυνατά. Η άποψή του είναι πως τέτοιου είδους χαρακτήρες είναι καλύτερο να τους «ξεδιπλώνει» κανείς σταδιακά. Και αυτό γιατί, αν δώσει κανείς από την αρχή το μάξιμουμ, δεν υπάρχει η αναγκαία εξέλιξη.
Επηρεάζουν άραγε την προσέγγιση ενός ερμηνευτή οι διαφορετικές σκηνοθετικές αναγνώσεις ενός έργου; Απαντά θετικά. «Το έχω δει και σε ρόλους που έχω ερμηνεύσει περισσότερες φορές: τον Ριγκολέτο, τον Ναμπούκο, τον πατέρα Ζερμόν. Συνήθως κουβαλάς στην επόμενη παραγωγή ό,τι φέρνεις από την προηγούμενη. Δεν είναι εύκολο να φύγεις από κάπου και να πας σε κάτι καινούργιο. Και τα σκηνικά και τα κοστούμια έχουν σημασία, ειδικά αν κινείται κανείς στα άκρα».
Από τον Βέρντι στον Κάουφμαν
Ο Δημήτρης Πλατανιάς έχει ταυτιστεί ιδιαίτερα με τους ρόλους του Βέρντι και νιώθει ευτυχής γι’ αυτό. Λέει ότι τους αγαπά ξεχωριστά και ευτυχώς ως σήμερα δεν έχει πιεστεί να κάνει πράγματα τα οποία δεν νιώθει ιδιαίτερα κοντά του. Μοιραία η κουβέντα στρέφεται γενικότερα στην καριέρα του, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει «ανθήσει». Προσφάτως συζητήθηκε ιδιαίτερα η συνεργασία του με τον σουπερστάρ γερμανό τενόρο Γιόνας Κάουφμαν στους «Παλιάτσους» του Λεονκαβάλο που παρουσιάστηκαν στο Πασχαλινό Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ. Παραδέχεται πως δέχεται ερωτήσεις για αυτή την εμπειρία του: «Με ρωτούν αν είναι καλό παιδί, αν είναι καλός τραγουδιστής… Τους λέω πως είναι και τα δύο. Πώς να το κάνουμε, δεν είναι τυχαία τα πράγματα. Και ως συνεργάτης είναι θαυμάσιος. Τον έζησα αρκετό καιρό γύρω στις 20 ημέρες. Δεν φτάνει κανείς τυχαία στην κορυφή και σαφώς η καλή φωνή από μόνη της δεν φτάνει. Η καταξίωση είναι να σε ξαναφωνάξουν. Μια φορά σε ένα σημαντικό θέατρο μπορεί να τραγουδήσουν πολλοί άνθρωποι. Το σημαντικό όμως είναι να σε καλέσουν και δεύτερη φορά. Αν μάλιστα σε καλέσουν και τρίτη, τότε πράγματι «το ‘χεις», όπως λέμε».
Στις εμφανίσεις του στο εξωτερικό τον ρωτούν άραγε για την Ελλάδα; «Πάντοτε» λέει. «Θέλουν να μάθουν πώς είναι η κατάσταση, η καλλιτεχνική ζωή… Εγώ την αλήθεια λέω: ότι η καλλιτεχνική ζωή υπάρχει, όπως άλλωστε υπάρχει και κοινό, παρά τις δυσκολίες. Σαφώς έχουμε κρίση, παρ’ όλα αυτά η Λυρική Σκηνή δουλεύει, το Μέγαρο δουλεύει, οι αμοιβές είναι βέβαια μικρότερες απ’ ό,τι στο εξωτερικό αλλά υπάρχει κανονικά σεζόν. Και μάλιστα γίνονται και παραγωγές που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν σε σχέση με τη διεθνή πραγματικότητα».
«Μεγαλώνει η πιάτσα του λυρικού θεάτρου»
Ο Δημήτρης Πλατανιάς συντάσσεται με αυτούς που διαπιστώνουν ότι τόσο το κοινό όσο και το ενδιαφέρον για την όπερα έχουν αυξηθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Επισημαίνει μάλιστα το γεγονός ότι προσφάτως αυξάνονται και οι ελεύθερες παραγωγές από νεανικές κατά κύριο λόγο ομάδες λυρικού θεάτρου. «Μεγαλώνει η πιάτσα» λέει ο Δημήτρης Πλατανιάς. «Και δεν το λέω με την έννοια του ανταγωνισμού –ο οποίος ούτως ή άλλως είναι αθέμιτος –αλλά από την πλευρά του ότι νέοι άνθρωποι βρίσκουν δουλειά και δεν μένουν στο σπίτι να κάνουν βοκαλισμούς περιμένοντας μήπως τους φωνάξουν να κάνουν κάτι στη Λυρική. Ανεβαίνουν στη σκηνή και αποδεικνύουν ό,τι έχουν να αποδείξουν. Γιατί ο τραγουδιστής ιδιαίτερα γίνεται καλύτερος μόνο επάνω στη σκηνή».
Ο Δημήτρης Πλατανιάς συντάσσεται με αυτούς που διαπιστώνουν ότι τόσο το κοινό όσο και το ενδιαφέρον για την όπερα έχουν αυξηθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Επισημαίνει μάλιστα το γεγονός ότι προσφάτως αυξάνονται και οι ελεύθερες παραγωγές από νεανικές κατά κύριο λόγο ομάδες λυρικού θεάτρου. «Μεγαλώνει η πιάτσα» λέει ο Δημήτρης Πλατανιάς. «Και δεν το λέω με την έννοια του ανταγωνισμού –ο οποίος ούτως ή άλλως είναι αθέμιτος –αλλά από την πλευρά του ότι νέοι άνθρωποι βρίσκουν δουλειά και δεν μένουν στο σπίτι να κάνουν βοκαλισμούς περιμένοντας μήπως τους φωνάξουν να κάνουν κάτι στη Λυρική. Ανεβαίνουν στη σκηνή και αποδεικνύουν ό,τι έχουν να αποδείξουν. Γιατί ο τραγουδιστής ιδιαίτερα γίνεται καλύτερος μόνο επάνω στη σκηνή».
Ο ίδιος θα ενθάρρυνε έναν νέο άνθρωπο να ασχοληθεί με την όπερα. Θα του έλεγε όμως ότι για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα θα πρέπει να φύγει στο εξωτερικό. Με δεδομένο ότι πρόκειται για ένα είδος απαιτητικό και ακριβό, θεωρεί ότι μπορεί να κάνει κανείς όπερα με λίγα χρήματα; Απαντά θετικά, με την προϋπόθεση να υπάρξουν τα κατάλληλα άτομα. «Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αρκεί να βάλεις ένα τραπέζι, μια καρέκλα και δυο τραγουδιστές. Θέλει κάτι άλλο…».
Ο Δημήτρης Πλατανιάς δηλώνει «μόνο αισιόδοξος». Τόσο για τη λυρική τέχνη στην Ελλάδα όσο και για τους έλληνες τραγουδιστές αλλά και για την κρίση και την έξοδο από αυτήν, αφού βεβαίως μεσολαβήσει, όπως λέει, ένα ενδιάμεσο στάδιο. Οσο για τις μελλοντικές υποχρεώσεις του στο εξωτερικό, είναι ουκ ολίγες. Μετά τις παραστάσεις της «Τόσκα» και δύο ακόμη συναυλίες στην Αθήνα θα μεσολαβήσουν «λίγο περισσότερες εφέτος διακοπές» και μετά τον Δεκαπενταύγουστο έρχονται εμφανίσεις σε Βενετία, Τουρίνο, Λονδίνο κ.α. Λέει ότι στα μέρη όπου βρίσκεται για εμφανίσεις προσπαθεί παράλληλα να βλέπει και παραστάσεις. «Συναυλίες άλλων ειδών μουσικής δεν βλέπω ιδιαίτερα. Ούτε θέατρο τόσο πολύ και ψέγω τον εαυτό μου γιατί μου αρέσει ιδιαίτερα». πότε & πού:
Η «Τόσκα» του Πουτσίνι θα παρουσιαστεί στις 14, 16, 17 και 18 Ιουνίου στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο της συμμετοχής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Φεστιβάλ Αθηνών. Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός. Στον ρόλο του τίτλου οι υψίφωνοι Δήμητρα Θεοδοσίου (14, 17/6) και Τσέλια Κοστέα (16, 18/6)
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
