Μήπως πεινάει, μήπως πονάει; Οι γονείς δεν καταλαβαίνουν τι τους… λέει το μωρό τους

Ουάαααα, ουάαααααα, ουάααααα! Το κλάμα του μωρού σας αποτελεί ένα εμφανέστατο σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά με το μικρό σας. Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει μια νέα μελέτη, οι περισσότεροι γονείς δεν μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από τους λυγμούς, τις κραυγούλες και τα μπα, μπα, μπα του βρέφους τους –εκτός από μία περίπτωση: όταν το μωράκι τους θέλει να παίξει.

Η προσπάθεια να αποκρυπτογραφηθούν οι φαινομενικά… ακατάληπτες μωρουδίστικες φωνές αποτελεί για τους γονείς μια πρόκληση σε καθημερινή βάση. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα μωρά απλώς εξασκούνται στο να μάθουν να μιλούν, ενώ κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι όλοι αυτοί οι ήχοι έχουν κάποιο υποβόσκον νόημα.

«Τα μωρά πιθανότατα δεν συνειδητοποιούν ότι θέλουν κάτι να μας πουν» αναφέρει η Τζίτκα Λιντοβά, εξελικτική ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Charles στην Πράγα της Δημοκρατίας της Τσεχίας. Αντιθέτως, όπως λέει η ειδικός, τα βρέφη προσπαθούν να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους. Ωστόσο μπορούν οι ενήλικοι να καταλάβουν αυτά τα συναισθήματα;

Προκειμένου να το ανακαλύψουν η Λιντοβά και οι συνεργάτες της υπέβαλαν σε τεστ 333 ενηλίκους. Αρχικώς κατέγραψαν επί 20 δευτερόλεπτα μωρά πέντε ως δέκα μηνών ενόσω εκείνα βίωναν διαφορετικά συναισθήματα. Για παράδειγμα, οι ειδικοί κατέγραψαν ήχους που μαρτυρούσαν ότι το μωρό βίωνε πόνο ενώ υποβαλλόταν σε εμβολιασμό. Η ερευνητική ομάδα συνέλεξε επίσης ήχους που έκαναν τα μωρά όταν πεινούσαν, όταν αποχωρίζονταν τον γονιό τους, τη στιγμή που τον ξαναέβλεπαν, όταν ταΐζονταν και όταν έπαιζαν. Οι εθελοντές έπρεπε να ακούσουν μια επιλογή των ηχητικών καταγραφών και στη συνέχεια να μαντέψουν με ποια κατάσταση συνδεόταν ο κάθε ήχος.

Οπως φάνηκε, οι ενήλικοι εθελοντές ήταν σχεδόν πάντα σε θέση να καταλάβουν αν ένα μωρό δεν ένιωθε καλά με βάση τους ήχους που παρήγαγε. Και αυτό είναι λογικό –η επιβίωση ενός βρέφους εξαρτάται από το αν οι ενήλικοι που βρίσκονται γύρω του είναι σε θέση να καταλάβουν ότι δεν είναι καλά, ότι πονά ή ότι βρίσκεται σε κίνδυνο.

«Υπάρχει μια υπόθεση σύμφωνα με την οποία οι ήχοι με αρνητική χροιά έχουν άμεση επίδραση στον ακροατή έλκοντας την προσοχή του» σημειώνει η Τζούλι Γκρος-Λούις, αναπτυξιακή ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. Αυτού του είδους οι εκκλήσεις για βοήθεια φαίνεται ότι αποτελούν κοινό χαρακτηριστικό όλων των θηλαστικών: πέρυσι μια άλλη ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι μητέρες ελαφίνες αποκρίνονταν στο κλάμα μωρών… φώκιας, μαρμότας αλλά και ανθρώπων.

Εκτός όμως από το να αναγνωρίζουν αν ο ήχος των μωρών ήταν θετικός ή αρνητικός, οι εθελοντές της Λιντοβά απέτυχαν παταγωδώς στο να καταλάβουν συγκεκριμένα συναισθήματα. Συχνά, για παράδειγμα, μπέρδευαν το κλάμα του πόνου με εκείνο της μοναξιάς ή το κλάμα της μοναξιάς με το κλάμα της πείνας.

Υπήρχε ωστόσο μία εξαίρεση. Κατά μέσον όρο οι ενήλικοι εθελοντές ήταν σε θέση να αναγνωρίζουν σωστά ήχους που συνδέονταν με το παιχνίδι (στο 65% των φορών) –το ποσοστό επιτυχίας ήταν 24% υψηλότερο σε σύγκριση με εκείνο που πετύχαιναν όταν άκουγαν τις υπόλοιπες ηχητικές καταγραφές, σύμφωνα με δημοσίευση στην επιθεώρηση «PLoS One».

Η δρ Λιντοβά θεωρεί ότι οι… παιχνιδιάρικοι ήχοι αντιπροσωπεύουν την προσπάθεια του μωρού να αλληλεπιδράσει με τους γύρω του και για αυτόν τον λόγο πιθανότατα είναι πιο εύκολο να γίνουν κατανοητοί. Παρότι και άλλοι ήχοι μπορεί να επικοινωνούν κίνδυνο ή και ευχαρίστηση, οι ήχοι που αφορούν το παιχνίδι εμπεριέχουν σε μεγαλύτερο βαθμό εκείνο το συναισθηματικό «δούναι και λαβείν» ανάμεσα στο μωρό και στον άνθρωπο που το φροντίζει. Στα μωρά ηλικίας πέντε ως 10 μηνών αυτό μπορεί να αφορά το να ανταλλάσσουν χαμόγελα με τους ενηλίκους ή το να αποκρίνονται σε κάτι αστείο. «Το παιχνίδι είναι σημαντικό» σημειώνει η δρ Λιντοβά. «Είναι ένας τρόπος εξάσκησης της επικοινωνίας».

Η ερευνητική ομάδα ελπίζει ότι θα καταφέρει να καταγράψει τις «υπογραφές» των διαφορετικών ήχων των μωρών και να κατανοήσει τι είναι αυτό που κάνει τους ήχους του παιχνιδιού τόσο αναγνωρίσιμους. Η δρ Γκρος-Λούις αναρωτιέται αν τα παιχνιδιάρικα μωρά χρησιμοποιούν περισσότερους ήχους που μοιάζουν με συλλαβές παρά ήχους που μοιάζουν με φωνήεντα. «Αυτού του τύπου οι ήχοι έχει φανεί ότι έλκουν περισσότερο την προσοχή των γονέων και προκαλούν διαφορετική απόκριση σε σύγκριση με τους ήχους φωνηέντων» καταλήγει η ειδικός.