Στα χρόνια της αφθονίας οι Ελληνες γελούσαν με τους οικονόμους τουρίστες, εκείνους που αγόραζαν μετρημένες ντομάτες και τα φρούτα ημέρας. Η ντόπια συνήθεια απαιτούσε πολλά κιλά, καρότσια της λαϊκής ξέχειλα, τίγκα το ψυγείο και καθημερινά να αναστενάζει ο κάδος με τα σκουπίδια. Με την ίδια λογική στις ταβέρνες οι παραγγελίες ήταν αλόγιστες, τα πιάτα δεν φαγώνονταν και ο όγκος από τα αποφάγια ήταν χυδαίος. Η κρίση κάπως περιόρισε τη σπατάλη τροφίμων των καταναλωτών, όμως μαθαίνουμε ότι το φαινόμενο έχει παγκόσμια διάσταση σε όλους τους κρίκους της διατροφικής αλυσίδας.
Η Γαλλία πήρε μια μεγάλη απόφαση για το ζήτημα. Ψήφισε νόμο που απαγορεύει στα σουπερμάρκετ με επιφάνεια άνω των 400 τ.μ. να καταστρέφουν τρόφιμα που είναι μεν ληγμένα, εν τούτοις ασφαλή. Τα υποχρεώνει να τα χαρίζουν σε φιλανθρωπικές οργανώσεις ή σε παραγωγούς ζωοτροφών. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ως τον Ιούλιο οι υπεύθυνοι θα τιμωρούνται με πρόστιμα ως 75.000 ευρώ ή ποινή φυλάκισης μέχρι δύο ετών.
Υπάρχουν κι άλλα μέτρα, συνολικά 39, που εφαρμόζονται στη Γαλλία για τη «διατροφική αντι-σπατάλη». Παραδείγματα: τα τρόφιμα που πλησιάζουν στη λήξη μπορούν να διατίθενται σε χαμηλότερη τιμή. Οι παραγωγοί έχουν φορολογικά κίνητρα για να χαρίζουν αντί να πετούν τα προϊόντα που δεν πωλούν. Τα εστιατόρια θα προμηθευτούν σακούλες για σκύλους (le doggy bag) για τα αποφάγια. Μπορεί καθένας να κρίνει αν είναι έξυπνα μέτρα, αποτελεσματικά μέτρα, υπερβολικά μέτρα, εφαρμόσιμα μέτρα. Πάντως είναι μέτρα και τούτο μετράει.
Να δούμε ορισμένα στοιχεία. Η μισή παγκόσμια παραγωγή φαγητού πετιέται. Σύμφωνα με το Βρετανικό Ινστιτούτο Μηχανολόγων Μηχανικών, από τους 4 δισ. τόνους τροφίμων που παράγονται ετησίως σε όλον τον κόσμο οι μισοί δεν φτάνουν ποτέ στο πιάτο. Το στραβό αγγούρι στο χωράφι, το ασφαλές ληγμένο στο ράφι, ο στραβοχυμένος λουκουμάς στο σπίτι πάνε στα σκουπίδια. Σε αυτή τη θλιβερή διαδρομή καθένας έχει τις ευθύνες του. Ο μέσος Γάλλος υπολογίζεται ότι πετά 20-30 κιλά φαγητού τον χρόνο. Σε ατομικό επίπεδο, λοιπόν, μιλάμε για περιττές αγορές, έλλειψη διατροφικού προγραμματισμού και υπερβολικές μερίδες.
Σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο τούτο συνεπάγεται οικονομική σπατάλη. Κάθε φορά που ανοίγουμε τον κάδο για να ρίξουμε μέσα φαγητό πρέπει να φανταζόμαστε ότι πετάμε κέρματα. Η συνολική σπατάλη: σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, τα πεταμένα φαγητά αφαιρούν από την παγκόσμια οικονομία 570 δισ. ευρώ τον χρόνο. Δεν μπορούμε να το δούμε ως κάτι που αφορά το χρήμα. Πρόκειται για απουσία σεβασμού στον ανθρώπινο κόπο, απουσία σεβασμού στο θαύμα της φύσης, απουσία σεβασμού στα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Σημασία έχει από εκεί και πέρα τι κάνουμε.
Σε πολιτικό επίπεδο διαλέγει καθένας τις κυβερνήσεις που προνοούν για το καλύτερο. Στη Γαλλία ψήφισαν τον νόμο για τα τρόφιμα που πετούν τα σουπερμάρκετ και θα εφαρμόσουν τα άλλα μέτρα που λέγαμε. Πάντα υπάρχει και η ατομική δράση. Είναι απλούστερο κι από το απλό να αγοράζουμε όσα χρειαζόμαστε και όχι παραπάνω. Είναι απλό να κάνουμε πλάνο λίγων ημερών. Στη συνέχεια μπορούμε να ενημερωθούμε. Οι οδηγίες είναι δημοσιευμένες παντού για το καθετί. Αντιγράφουμε από την Greenpeace: «Διατηρούμε κρεμμύδια και σκόρδα για αρκετούς μήνες τοποθετώντας τα σε χάρτινες σακούλες, στις οποίες ανοίγουμε τρύπες». «Τυλίγουμε το μαρούλι με χαρτοπετσέτες πριν το βάλουμε στο ψυγείο για να απορροφηθεί η υγρασία». «Διατηρούμε βερίκοκα, νεκταρίνια, ροδάκινα χωριστά από τα υπόλοιπα φρούτα καθώς παράγουν αιθυλένιο που επιταχύνει την ωρίμανση των άλλων φρούτων». Σε κάτι τέτοια εξανίσταται ο μέσος Ελληνας: «Μα καλά, θα κάνω οικονομία στο κρεμμύδι;». Ναι, οικονομία στο κρεμμύδι. Με λίγη προπαγάνδα μπορεί να γίνει και μόδα.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 30 Μαΐου 2015
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
