Από το Τμήμα Γραμμάτων, Βιβλίου & Ψηφιακού Περιεχομένου της Διεύθυνσης Εφαρμογής Πολιτιστικής Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2014.
Τα βραβεία αφορούν στις εκδόσεις έτους 2013, στα οποία κατέληξε η Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης από τις βραχείες λίστες των υποψήφιων προς βράβευση έργων, μετά από επανειλημμένες συνεδρίες και μακρές συζητήσεις.
Παράλληλα, όπως επιτάσσει η νέα νομοθεσία που διέπει τον θεσμό των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας (Ν. 3905/2010), δίνεται στη δημοσιότητα το σκεπτικό βράβευσης της αρμόδιας Επιτροπής για κάθε κατηγορία.
Το Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας σε Ελληνική γλώσσα απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Γιώργο Μπλάνα για τη μετάφραση του έργου Ζωή και Πεπρωμένο του Βασίλι Γκρόσμαν, εκδόσεις Γκοβόστη Α.Β.Ε.Ε.
Το Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας σε Ξένη Γλώσσα απονέμεται ομόφωνα στην Birgit Hildebrand για τη μετάφραση του έργου Κάτι θα γίνει, θα δεις (Warte nur, es passiert shon was. Erzahlungen aus dem heutigen Griecheland) του Χρήστου Οικονόμου, εκδόσεις C.H. Beck Verlag.
Το Βραβείο Απόδοσης Έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά δεν απονέμεται.
Οι βραχείες λίστες υποψήφιων προς βράβευση (για έργα εκδοθέντα το έτος 2013), από τις οποίες επελέγησαν οι ανωτέρω βραβευθέντες είναι οι ακόλουθες :
Μετάφραση Εργου Ξένης Λογοτεχνίας σε Ελληνική Γλώσσα
Μανές Σπέρμπερ,Καμμένη βάτος,μετ. Έμη Βαϊκούση, εκδ. ΚαστανιώτηJoseph
Roth,Ιώβ, η ιστορία ενός απλού ανθρώπου,μετ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Άγρα
Βασίλι Γκρόσμαν,Ζωή και πεπρωμένο,μετ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Γκοβόστη
Anthony Marra,Αστερισμός ζωτικών φαινομένων,μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος
Bernard Noël,Περαστικός απ’ τον Άθω,μετ. Στρατής Πασχάλης, εκδ.
ΓαβριηλίδηΤεννεσή Ουίλλιαμς,Δώδεκα άγνωστα μονόπρακτα,μετ. Ερρίκος Μπελιές, εκδ. Ηριδανός
E. L. Doctorow,Χόμερ και Λάνγκλεϋ,μετ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πατάκη
Κατηγορία Απόδοσης Εργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά
Κανένα έργο
Κατηγορία Μετάφρασης Εργου Ξένης Λογοτεχνείας σε Ελληνική Γλώσσα
Pavlos Kalligas,Thanos Vlekas. Roman aus der zeit des jungen griechischen staates,μετάφραση Dieter Motzkus, εκδ. Αιώρα
Christos Oikonomou,Warte nur, es passiert schon was. Erzählungen aus dem heutigen Griechenland, μετάφραση Birgit Hildebrand, εκδ. C. H. Beck Verlag, München
Elias Maglinis The interrogation, μετάφραση Patricia Felisa Barbeito, εκδ. University of Birmingham
ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Α. ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΞΕΝΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Το βραβείο μετάφρασης έργου ξένης λογοτεχνίας σε ελληνική γλώσσα απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Γιώργο Μπλάνα για τη μετάφραση του έργου Ζωή και Πεπρωμένο του Βασίλι Γκρόσμαν. Το μυθιστόρημα αυτό θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του 20ου αιώνα και μεταφράζεται για πρώτη φορά στα Ελληνικά. Ο Γκρόσμαν είχε δημοσιεύσει το 1952 το αμετάφραστο στην Ελλάδα μυθιστόρημα Για μια δίκαιη υπόθεση, που αναφερόταν στη γερμανική επίθεση στην ΕΣΣΔ και προκάλεσε σκάνδαλο στη χώρα του. Το 1960, βαθιά αλλαγμένος, περιγράφει στο Ζωή και πεπρωμένο αντιστικτικά τις μάχες στο ρωσικό μέτωπο και τη ζωή στα ναζιστικά στρατόπεδα, τη νίκη της ΕΣΣΔ αλλά και την εγκαθίδρυση του ολοκληρωτισμού, πράγμα που θα οδηγήσει στην κατάσχεση των χειρογράφων του.
Ο Βασίλι Γκρόσμαν δημιουργεί μια μεγάλη τοιχογραφία της σπαρασσόμενης Ευρώπης, απεικονίζοντας τόσο τις αιματηρές εμπροσθοφυλακές του πολέμου όσο και την εμπόλεμη καθημερινότητα, ενσωματώνοντας πολλά πρόσωπα, άλλα αυθυπόστατα και με βάθος και άλλα συλλογικά ή συμβολικά, τα οποία συντρίβονται, όλα, στα γρανάζια της Ιστορίας του σύντομου 20ου αιώνα. Εκτενείς πολιτικοκοινωνικές αναλύσεις, φιλοσοφικοί και υπαρξιακοί στοχασμοί παρεντίθενται σε μια δράση που αναδεικνύει την τύφλωση, την παθητικότητα, τη χειραγώγηση αλλά και την ευθύνη του ανθρώπου σε σχέση με το πεπρωμένο του.
Οι μεταφραστικές δυσκολίες του κειμένου, που εκδόθηκε αρχικά στη Δύση και πολύ αργότερα στη Ρωσία, είναι πολλές και σημαντικές. Για τη διαχείρισή τους απαιτείται μεταξύ άλλων γνώση των γενικότερων ιστορικών συμφραζομένων και της ρωσικής πραγματικότητας, της ορολογίας σε πολλά πεδία (στρατιωτική, επιστημονική κ.λπ.), αίσθηση και γνώση της κομματικής κοινωνιολέκτου και του ναζιστικού λόγου, γνώση της αντισημιτικής ρητορικής και των απτών αποτελεσμάτων της, λεπτές αποχρώσεις ιδιολέκτου.
Ο Γκρόσμαν ευτύχησε στα χέρια του ποιητή, δοκιμιογράφου και μεταφραστή Γιώργου Μπλάνα που απέδωσε, πέραν όλων των άλλων, και τον ρυθμό του κειμένου στο οποίο η ποιητικότητα εναλλάσσεται με έναν λιτό, δημοσιογραφικό λόγο που καταγράφει τα γεγονότα με όρους χρονογραφήματος. Ο μεταφραστής εκμεταλλεύτηκε την ευρυχωρία και την πολυστρωματικότητα της νέας ελληνικής γλώσσας για να μεταφέρει με ένταση το συγγραφικό σχέδιο του Βασίλι Γκρόσμαν στους Έλληνες αναγνώστες. Ο πρόλογος της έκδοσης, σύντομος και κατατοπιστικός, προσανατολίζει τον αναγνώστη στο έργο και την εποχή του.
Η ιδιαιτερότητα και η αυξημένη δυσκολία του κειμένου -φιλολογική, εκδοτική, ιστορική, λογοτεχνική- και το άρτιο αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με τη σημασία του έργου για την παγκόσμια γραμματεία, αιτιολογούν την απονομή του βραβείου.
Β. ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΕ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Christos Oikonomou, Warte nur, es passiert schon was. Erzählungen aus dem heutigen Griechenland. C. H. Beck Verlag, München 2013, μτφρ. από τα ελληνικά Birgit Hildebrand.
Πρόκειται για τη μετάφραση της συλλογής διηγημάτων Κάτι θα γίνει, θα δεις (2010) του Χρήστου Οικονόμου, που απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 2011. Ρημαγμένες ζωές και κοινωνικά αδιέξοδα αποτελούν τον καμβά των διηγημάτων της συλλογής, που αποτυπώνουν την πρόσφατη κρίση της ελληνικής κοινωνίας. Η μετάφραση της Birgit Hildebrand είναι προσεγμένη στην κάθε της λεπτομέρεια και αποδίδει με επιτυχία το πρωτότυπο αντιμετωπίζοντας με δημιουργικό τρόπο τις μεταφραστικές δυσκολίες. Συμβάλλει, έτσι, στην προβολή της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής στο εξωτερικό.
Την Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης αποτελούν οι:Γεράσιμος Ζώρας, πρόεδρος του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρόεδρος),ΤιτίκαΔημητρούλια, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κριτικός λογοτεχνίας (αντιπρόεδρος) και μέλη οι:Αθανάσιος Χρήστου, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτιστικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου,Βασίλειος Κωνσταντινόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου,Κλαίτη Σωτηριάδου, συγγραφέας-μεταφράστρια,Κωνσταντίνα Σιδέρη, μεταφράστρια,Γρηγόρης Μπέκος, κριτικός λογοτεχνίας,Κατερίνα Τικτοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,Αναστασία Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
