Είναι πιθανό στο Eurogroup στις 24 Απριλίου, για μια ακόμα φορά, να μην επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας/θεσμών (το παρόν κείμενο γράφτηκε στις 20/4). Οι δημοσκοπήσεις όμως εξακολουθούν να δείχνουν πως η δημοτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ παραμένει σε υψηλά επίπεδα ενώ ο Αλέξης Τσίπρας είναι αναμφίβολα ο πιο δημοφιλής πολιτικός της χώρας. Και αυτό τη στιγμή που τα πάντα είναι ρευστά, η ύφεση βαθαίνει, η ανεργία εντείνεται και νέες επενδύσεις δεν φαίνονται στον ορίζοντα. Σε αυτό το ζοφερό κλίμα ο Πρωθυπουργός έχει να αντιμετωπίσει από τη μια μεριά τις αφόρητες πιέσεις των δανειστών και από την άλλη τις υπονομευτικές παρεμβάσεις της αριστερής πτέρυγας του κόμματος. Η τελευταία είτε θέλει την επιστροφή στη δραχμή είτε δεν θεωρεί ένα grexit καταστρεπτικό αποτέλεσμα.
Ο Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί απεγνωσμένα να διαχειριστεί και τις εντεινόμενες εσωκομματικές συγκρούσεις και τη συνεχώς αυξανόμενη αρνητική στάση των εταίρων μας. Η κατάσταση δεν είναι πλέον διαχειρίσιμη με μπαλώματα και πυροσβεστικά μέτρα. Δεν είναι πια δυνατόν ο Πρωθυπουργός να εξακολουθεί να πατάει σε δύο βάρκες. Ηρθε η στιγμή (ή θα έρθει τον Ιούνιο) ο Αλέξης Τσίπρας να πάρει μια ξεκάθαρη απόφαση: ή να υποχωρήσει μερικώς ως προς τις κόκκινες γραμμές ή να αντιμετωπίσει μια, μάλλον άτακτη, χρεοκοπία της χώρας.
Η περίπτωση του grexit
Στην τελευταία περίπτωση, όπως οι περισσότεροι σοβαροί έλληνες και ξένοι αναλυτές προβλέπουν, θα οδηγηθούμε στην παραπέρα συρρίκνωση μισθών και συντάξεων καθώς και στην πιο έντονη περιθωριοποίηση, όχι μόνο των λαϊκών αλλά και των μικρομεσαίων στρωμάτων. Αυτό θα σημαίνει μεγάλη άνοδο της Χρυσής Αυγής και τη ραγδαία υποβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας, τη στιγμή μάλιστα που τα άλυτα προβλήματα με την Τουρκία πολλαπλασιάζονται. Οσο για τη δημοτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ, θα μειωθεί δραματικά όταν οι μη έχοντες αντιληφθούν ότι το εισόδημά τους εξακολουθεί να συρρικνώνεται ενώ η αγοραστική ικανότητα των εχόντων θα πολλαπλασιάζεται λόγω των καταθέσεών τους στο εξωτερικό. Και κάτι παρόμοιο θα συμβεί αν η χώρα επιλέξει τη λύση του διπλού νομίσματος. Σε αυτή την περίπτωση, μισθοί και συντάξεις της πείνας θα συμπληρώνονται με «ρέπος», με υποσχετικές επιταγές (IOU) που συνεχώς θα χάνουν την αξία τους. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπως και στην περίπτωση των παλαιοκομματικών ελίτ πριν από πέντε χρόνια, οι νέες συριζαίικες ελίτ μπορεί να φοβούνται να κυκλοφορούν στους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας.
Η επιλογή παραμονής στην ευρωζώνη
Αν ο Πρωθυπουργός και αυτοί που τον υποστηρίζουν επιλέξουν τη συνέχιση της ευρωπαϊκής οδού, αυτό βέβαια θα οδηγήσει στη θριαμβολογία της αντιπολίτευσης. Κυρίως η ΝΔ θα ρίξει όλες τις ευθύνες για την κατάντια της χώρας στο εξωπραγματικό πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, στις αλλεπάλληλες «κωλοτούμπες» του Βαρουφάκη, στην πλήρη έλλειψη συντονισμού μεταξύ ανίκανων ή/και δογματικών στελεχών που κατέχουν καίριες θέσεις ενός διαλυμένου κρατικού μηχανισμού κ.τ.λ. Πολλές από τις παραπάνω κριτικές είναι σωστές. Κατά τη γνώμη μου όμως η πιο βασική έχει να κάνει με τη βιασύνη του ΣΥΡΙΖΑ να αρπάξει την εξουσία πρόωρα αντί να αφήσει τις παλαιοκομματικές δυνάμεις να χειριστούν τις επιπτώσεις του αστρονομικού χρέους που οι ίδιες δημιούργησαν.
Οσο για τη λαφαζανική, εσωτερική αντιπολίτευση, αυτή θα θεωρήσει έναν «έντιμο» συμβιβασμό σαν τέλεια υποχώρηση, σαν αθέτηση των όσων υποσχέθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ στον ελληνικό λαό, σαν προδοσία των σοσιαλιστικών αξιών και οραματισμών. Ετσι, δεν αποκλείεται οι πρώην συνιστώσες να δημιουργήσουν έναν νέο αιθεροβάμονα κομματικό μηχανισμό μεταξύ ενός πιο ενοποιημένου ΣΥΡΙΖΑ και ενός αυτιστικού ΚΚΕ. Βέβαια, αυτό που ξεχνούν οι επικριτές του Πρωθυπουργού είναι πως στη Θεσσαλονίκη ο Τσίπρας δεν πρότεινε μόνο ριζικές προοδευτικές αλλαγές αλλά και την παραμονή της χώρας εντός της ευρωζώνης –πράγμα που εξακολουθεί να επιθυμεί ένα μεγάλο μέρος των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και η πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Ομως όπως σίγουρα ο Πρωθυπουργός έχει αντιληφθεί, και οι δύο υποσχέσεις του είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν συγχρόνως.
Τελικά, αν ο Πρωθυπουργός επιλέξει την ευρωπαϊκή οδό και αντιμετωπίσει θαρραλέα τη λυσσαλέα εσωκομματική και εξωκομματική αντιπολίτευση, θα καταστεί στα χρόνια που έρχονται ο κύριος παίκτης του ελληνικού κομματικού συστήματος. Και επειδή η ευρωζώνη, αν δεν διαλυθεί, θα υποχρεωθεί να αλλάξει τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της, μερικές από τις υποσχέσεις που ο Τσίπρας έδωσε στη Θεσσαλονίκη μπορεί μελλοντικά να πραγματοποιηθούν. Τέλος, στην πιθανή αλλαγή της ευρωζώνης προς το δημοκρατικότερο, που θα προέλθει και από πιέσεις από τα κάτω, πιέσεις στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε σημαντικό ρόλο, θα είναι κρίμα, όταν η ευρωζώνη αρχίσει να κινείται προς μια πιο προοδευτική κατεύθυνση, η χώρα να βρεθεί εκτός ή στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στην LSE.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
