«Εμείς στην Ελλάδα _ γράφει ο αείμνηστος Ζυλ Ντασέν στον πρόλογό του για το βιβλίο «Μπάιρον εναντίον Έλγιν» _ γράφουμε συχνά για την ελληνική μοίρα του Βύρωνα και ίσως όχι αρκετά για τον ίδιο τον Λόρδο Βύρωνα: για τον ποιητή, το εύρος του πνεύματός του και τη δύναμη της σκέψης του».
Πράγματι, ο Λόρδος Βύρων είναι ευρύτατα γνωστός ως ο κορυφαίος των φιλελλήνων, που αγωνίστηκε δίπλα στους «ελεύθερους πολιορκημένους» του Μεσολογγίου, όπου άφησε την τελευταία του πνοή στις 19 Απρίλη 1824, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Άγνωστα, όμως, παραμένουν τα μηνύματα της ποίησής του και η ευρύτερη πολιτική του δράση.
Λίγοι γνωρίζουν ότι πριν έρθει στο Μεσολόγγι, ο Μπάιρον έδρασε επί έξι χρόνια στην Ιταλία μέσα από το επαναστατικό κίνημα των Καρμπονάρων ή ότι στην πρώτη ομιλία του στη Βουλή των Λόρδων (27.2.1812), υπήρξε καταπέλτης εναντίον νομοσχεδίου το οποίο προέβλεπε τη θανατική ποινή για τους εξεγερμένους κλωστοϋφαντουργούς του Νότιγχαμ.
Ο Λόρδος Βύρων στιγμάτιζε την κοινωνική εξαθλίωση μέσα στην ίδια τη Μ. Βρετανία. «Έχω ταξιδέψει στην Ιβηρική χερσόνησο _ είχε πει στη μνημειώδη εκείνη ομιλία του _ όταν ήταν σε κατάσταση πολέμου. Βρέθηκα σε μερικές από τις καταπιεσμένες επαρχίες της Τουρκίας, αλλά πουθενά δεν είδα τέτοια ρυπαρή αθλιότητα…». «Δεν υπάρχει αρκετό αίμα στον ποινικό μας κώδικα _ είχε αναρωτηθεί _ ώστε να πρέπει να χυθεί περισσότερο για να υψωθεί στον ουρανό και να μαρτυρήσει εναντίον σας; Είναι αυτό γιατρικό για έναν πεινασμένο και απελπισμένο πληθυσμό;»
Όταν ήρθε, πρώτη φορά, στην Ελλάδα, ο Μπάιρον (21 ετών, το 1809), διαπίστωνε απουσία επαναστατικού πνεύματος και παρότρυνε τους υπόδουλους έλληνες σε εξέγερση: «Κληρονομικοί δεσμώτες, δεν γνωρίζετε πως πρέπει / όσοι λευτεριά ζητούνε αυτοί οι ίδιοι να χτυπήσουν;». Το 1824, όντας στο Μεσολόγγι, ανέλαβε πολλές πρωτοβουλίες για τη σωτηρία και την απελευθέρωση αιχμαλώτων, Ελλήνων και Τούρκων.
Με γράμμα του από την Αθήνα (1810), ο Μπάιρον δήλωνε «πολίτης του κόσμου». Εξέφρασε τόσο με την ποίησή του, όσο και με τη δράση του, το πνεύμα αντίστασης κατά των ισχυρών της εποχής του.
Η ιδέα της ελευθερίας διαπερνάει όλο του το έργο. Στο ποίημά του «Δον Ζουάν» διακηρύσσει ότι «θα ξεσηκώσω, αν μπορέσω, και τις πέτρες ακόμα ενάντια στους τυράννους της γης».
Η ποίηση του Μπάιρον είναι και μία δυνατή φωνή υπέρ της ομορφιάς της φύσης και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς των λαών. Υψώθηκε οργισμένη και κατά του Έλγιν για τη λεηλασία του Παρθενώνα, κυρίως μέσα από το ποίημα «Η Κατάρα της Αθηνάς».
Με τη δράση του, ο Σύνδεσμος «Μπάιρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό φιλοδοξεί να φέρει τον Λόρδο Βύρωνα στον 21ο αιώνα. Με δική μας πρωτοβουλία, η 19η Απριλίου, ημέρα θανάτου του Μπάιρον, καθιερώθηκε επισήμως το 2008 ως Ημέρα Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης, με προεδρικό διάταγμα του τότε υπουργού Εσωτερικών και σημερινού Πρόεδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου.
Επιδιώκουμε με πολλούς τρόπους να αναδείξουμε την επικαιρότητα των μηνυμάτων, που πηγάζουν από την ποίηση και τους αγώνες του Λόρδου Βύρωνα. Πολύ περισσότερο σήμερα, που διεθνώς κυριαρχεί το δίκαιο των ισχυρών, οι πανανθρώπινες αξίες υποχωρούν και οι ποικίλες βαρβαρότητες πλήττουν βάναυσα τις σύγχρονες κοινωνίες.
*Ο κ. Πάνος Τριγάζης είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου «ΜΠΑΪΡΟΝ» και συγγραφέας του βιβλίου «Μπάιρον εναντίον Έλγιν» (εκδόσεις Ταξιδευτής, 2004). Την Τρίτη 21 Απριλίου ο κ. Τριγάζης θα είναι ομιλητής σε εκδήλωση με τίτλο «Ο αντιρατσιστής και ουμανιστής Λόρδος Βύρων» που θα πραγματοποιηθεί στις 6 μμ στον Ιανό (Σταδίου 24). Ποιήματα και επιστολές του Μπάιρον θα διαβάσει η ηθοποιός και πρώην βουλευτής Νόρα Κατσέλη και θα ερμηνεύσει αντιφασιστικά τραγούδια ο Τάκης Κωνσταντακόπουλος με τον Γιώργο Σαλβάνο στο πιάνο.
