«Αρκετοί με θεωρούν έναν τρελό μαρξιστή ο οποίος περιμένει το τέλος του χρόνου. Μπορεί να είμαι εκκεντρικός αλλά δεν είμαι ανισόρροπος. Είμαι κομμουνιστής εξαιτίας της έλλειψης μιας καλύτερης εναλλακτικής, εξαιτίας της απόγνωσης για την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη». Συγγραφέας δεκάδων έργων και δοκιμίων, επικριτικός μελετητής του καπιταλισμού και θεωρητικός της ριζοσπαστικής αριστεράς ο Σλάβοϊ Ζίζεκ συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο σημαντικών και επιφανών στοχαστών της εποχής μας. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό Spiegel ο σλοβένος φιλόσοφος εμφανίζεται ιδιαίτερα απαισιόδοξος για το μέλλον της Ευρώπης, υποστηρίζοντας ότι η ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση δεν αφορά τόσο την αποδοχή ή τη μη αποδοχή του καπιταλισμού αλλά το μέλλον της δυτικής δημοκρατίας στο σύνολό της.
«Η Κίνα, η Σιγκαπούρη, η Ινδία, ή πιο πρόσφατα, και εγγύτερα σε εμάς, η Τουρκία δεν προοιωνίζονται κάτι θετικό για το μέλλον. Πιστεύω ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός αναπτύσσεται προς μία κατεύθυνση στην οποία λειτουργεί καλύτερα χωρίς μια πλήρως ανεπτυγμένη δημοκρατία. Η άνοδος του αποκαλούμενου ασιατικού καπιταλισμού κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών εγείρει αμφιβολίες και ερωτήματα: Και αν ο αυταρχικός καπιταλισμός κατά το κινεζικό μοντέλο αποτελεί ένδειξη ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως εμείς την κατανοούμε, δεν αποτελεί πλέον ούτε προϋπόθεση ούτε κινητήρια δύναμη αλλά τροχοπέδη της οικονομικής ανάπτυξης;», αναρωτιέται ο ριζοσπάστης όσο και αμφιλεγόμενος στοχαστής.
Ο Ζιζεκ ισχυρίζεται ότι η πραγματική κυριαρχία των λαών μπορεί να επέλθει μόνον μέσω της ανανέωσης της Αριστεράς. Αλλά αναγνωρίζοντας ως κύρια απειλή για την φιλελεύθερη δημοκρατία τον φασισμό ή, έστω, μια νέα μορφή απολυταρχισμού, δηλώνει πως η κατανόηση και η ανοχή –«οι συνήθεις αντιδράσεις της Αριστεράς» – όχι μόνο δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση του κινδύνου αλλά σταδιακά υπονομεύουν τις ίδιες τις αρχές του φιλελευθερισμού.
«Πρέπει να θέσουμε τα όριά μας. Νιώθουμε ιδιαίτερα ένοχοι –η πολυπολιτισμική μας ανοχή αποτελεί απόρροια μιας κακής συνείδησης, ενός συμπλέγματος ενοχής το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει τον αφανισμό της Ευρώπης. Η μεγαλύτερη απειλή για την Ευρώπη είναι η αδράνειά της, η οπισθοχώρησή της σε μια κουλτούρα της απάθειας και σ΄ έναν γενικό σχετικισμό» αναφέρει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι «η ελευθερία δεν μπορεί να διατηρηθεί δίχως μια συγκεκριμένη δόση δογματισμού (…) Υπό αυτήν την έννοια είμαι λενινιστής. Ο Λένιν συνήθιζε να ρωτάει ειρωνικά: ελευθερία –ναι, αλλά από ποιον και για να κάνουμε τι;».
Ο Ζίζεκ αποκλείει το ενδεχόμενο επιβολής ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος αλλά θεωρεί αναγκαία την επανεξέταση των τεράστιων ερωτημάτων που σχετίζονται με τη διεύρυνση των δημοκρατικών ελευθεριών και της διαδικασίας της αυτο –χειραφέτησης. Δηλώνοντας «αριστερός ευρωκεντριστής» εμφανίζεται επικριτικός προς του θιασώτες της πολυπολιτισμικότητας και επικαλούμενος αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν Leitkultur, μια κυρίαρχη κουλτούρα η οποία καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι όποιες υποκουλτούρες υποστηρίζει ότι Ευρώπη πρέπει να αποπειραθεί να επιβάλει τις δικές της αξίες οι οποίες δεν είναι άλλες από τις καθολικές αξίες του Διαφωτισμού.
«Είμαι πεπεισμένος ότι χρειαζόμαστε την Ευρώπη περισσότερο από ποτέ. Φανταστείτε ένα κόσμο χωρίς την Ευρώπη. Τότε θα απέμεναν μόνον δύο πόλοι –οι ΗΠΑ με τον βάρβαρο νεοφιλελευθερισμό τους και ο αποκαλούμενος ασιατικός καπιταλισμός, με τις αυταρχικές πολιτικές του δομές. Ανάμεσά τους θα βρισκόταν η Ρωσία του Πούτιν με τις επεκτατικές της φιλοδοξίες. Θα χανόταν έτσι το πιο σημαντικό κομμάτι της ευρωπαϊκής κληρονομιάς όπου η δημοκρατία και η ελευθερία συνεπιφέρουν μια συλλογική δράση δίχως την οποία η ισότητα και η δικαιοσύνη δεν θα ήταν δυνατές», επισημαίνει.
