Το λεγόμενο «Ανθρωπόκαινο», η προτεινόμενη γεωλογική εποχή που διαμορφώνεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, πρέπει να άρχισε το 1610, όταν οι αλλαγές που έφερε η ανακάλυψη του Νέου Κόσμου άρχισαν να επηρεάζουν ολόκληρο τον πλανήτη, προτείνει μελέτη στην επιθεώρηση «Nature».
Οι προηγούμενες γεωλογικές περίοδοι έληξαν έπειτα από δραματικά συμβάντα που άλλαξαν το πρόσωπο του πλανήτη, όπως προσκρούσεις μετεωριτών, μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις και μετατοπίσεις των ηπείρων.
Σήμερα, όμως, ο πλανήτης αλλάζει λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, και πολλοί γεωλόγοι πιστεύουν ότι ζούμε ήδη στην περίοδο του Ανθρωπόκαινου. Αυτό στο οποίο διαφωνούν, ωστόσο, είναι το πώς θα οριστεί αυτή η νέα εποχή.
Άλλοι πιστεύουν ότι άρχισε με τις πρώτες δοκιμές πυρηνικών όπλων, οι οποίες γέμισαν τον πλανήτη με ίχνη ραδιενεργών στοιχείων. Άλλοι πάλι εκτιμούν ότι η νέα περίοδος εγκαινιάστηκε με τη Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία οδήγησε σε αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και προκάλεσε τελικά τη σημερινή κλιματική αλλαγή.
Ερευνητές του University College του Λονδίνου προτείνουν τώρα ότι το Ανθρωπόκαινο ξεκίνησε το 1610, εκτιμώντας ότι ο δικός τους ορισμός πληρεί δύο βασικές προϋποθέσεις για την επίσημη αναγνώριση μιας γεωλογικής περιόδου: πρώτον, μακροχρόνιες μεταβολές σε πλανητική κλίμακα· και δεύτερον, την ύπαρξη ενός δείκτη που σημειώνει την έναρξη αυτών των μεταβολών σε φυσικά υλικά όπως τα πετρώματα και τα ιζήματα του ωκεάνιου πυθμένα.
Τα στοιχεία
Λίγο περισσότερο από έναν αιώνα μετά την άφιξη του Κολόμβου στην Αμερικής το 1492, δεκάδες είδη ζώων και φυτών είχαν ήδη μεταφερθεί από και προς τον Νέο Κόσμο, αλλάζοντας δραστικά την παγκόσμια βιογεωγραφία, αναφέρει η ερευνητική ομάδα. Γύρη από καλαμπόκι, ένα φυτό της Λατινικής Αμερικής, πρωτοεμφανίζονται σε θαλάσσια ιζήματα της Ευρώπης το 1600.
Το έτος 1610 σημειώνει επίσης μια δεύτερη μεγάλη αλλαγή, μια ξαφνική πτώση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Ήταν συνέπεια του αποικισμού της Αμερικής, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 50 εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως λόγω της ασθένειας της ευλογιάς. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους εγκαταλείφθηκαν και καλύφθηκαν σταδιακά από πυκνά δάση, τα οποία απορρόφησαν μεγάλες ποσότητες CO2 από την ατμόσφαιρα.
Η πτώση αυτή, επισημαίνουν οι ερευνητές, καταγράφηκε στους πάγους της Αρκτικής και μπορεί να θεωρηθεί γεωλογικός δείκτης για την έναρξη του Ανθρωπόκαινου.
Όσον αφορά άλλες προτάσεις για την έναρξη της νέας γεωλογικής εποχής, οι συντάκτες της μελέτης εξηγούν τις αντιρρήσεις τους. Η αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας που καταγράφηκε το 1964 λόγω των πυρηνικών δοκιμών δεν έφερε μείζονες αλλαγές στον πλανήτη όπως θα απαιτούσε ένας επίσημος ορισμός, λέει η ερευνητική ομάδα.
Αναφέρει ακόμα ότι ο ορισμός δεν μπορεί να βασιστεί στην έναρξη της Βιομηχανικής Επανάστασης, καθώς η αύξηση του ατμοσφαιρικό CO2 δεν ήταν αρκετά απότομη για να θεωρηθεί αξιόπιστος δείκτης.
«Από ιστορική άποψη, η «σύγκρουση» ανάμεσα στον Παλαιό και τον Νέο Κόσμο σημειώνει την αρχή της σύγχρονης εποχής» αναφέρει ο δρ Σάιμον Λιούις, πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Πολλοί ιστορικοί θεωρούν τις εισαγωγές αγροτικών προϊοντων από τις αχανείς εκτάσεις της Αμερικής, σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα του λιθάνθρακα, ως θεμελιώδεις προάγγελους της Βιομηχανικής Επανάστασης».
«Σε παγκόσμιο επίπεδο, το όριο αυτό σημειώνει την τελευταία δροσερή εποχή πριν από την έναρξη της μακροπρόθεσμης ζέστης του Ανθρωπόκαινου».
Άλλοι γεωλόγοι, όμως, διαφωνούν. Τον Ιανουάριο, τα 26 από τα 38 μέλη της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας Ανθρωπόκαινου κατέληξαν στην άποψη ότι η νέα εποχή άρχισε με την πρώτη πυρηνική δοκιμή στις 16 Ιουλίου 1945.
Το θέμα θα συζητηθεί εκ νέου σε διεθνείς συνομιλίες που προγραμματίζονται για το 2016.
