Τα πειραματικά σχολεία πέθαναν, ζήτω τα πειραματικά! Η αφήγηση τού –για πολλούς που το πίστεψαν και το υπηρέτησαν –τελευταίου μεγάλου «success story» στην εκπαίδευση φτάνει στο αναπάντεχο τέλος της. Τουλάχιστον με τη μορφή που λειτούργησε τα τελευταία χρόνια. Για να περάσει σε ένα άλλο κεφάλαιο, το οποίο αναμένεται επίσης να κριθεί τα επόμενα χρόνια.
Πολλοί σχολιάζουν ότι ο διαχωρισμός πρότυπων και πειραματικών σχολείων και η κατάργηση των εξετάσεων θα ωφελήσει τελικά τα ιδιωτικά σχολεία –όσων γονιών αντέχει η τσέπη. Εκτιμούν ότι τα προηγούμενα χρόνια στράφηκαν στα προγράμματά τους πολλοί πολίτες που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στο κόστος ενός καλού ακριβού σχολείου.
Το ερώτημα είναι πότε αφέθηκαν τα δημόσια σχολεία να κατρακυλήσουν στην ανυποληψία. Και γιατί οι καλές και οι καινοτόμες μέθοδοι, οι όμιλοι αριστείας, οι πολιτιστικές συναντήσεις, οι διεθνείς εκπαιδευτικές συνεργασίες δεν αποτελούν «προϊόν» του συνόλου των σχολείων της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης αλλά αναζητούνται αλλού. Θα αφεθούν τώρα τα πειραματικά σχολεία στην τύχη τους, όπως έγινε το 1985 που καταργήθηκε η αναζήτηση της αριστείας μέσω εξετάσεων, ή θα διατηρήσουν τον καινοτόμο χαρακτήρα τους και θα παραμείνουν καλά σχολεία, με τυχαίο δείγμα όμως μαθητών; Είναι στη διακριτική ευχέρεια της νέας διοίκησης του υπουργείου Παιδείας να αποφασίσει τον δρόμο που θα ακολουθήσει ο θεσμός.
«Ποιοτική εκπαίδευση»


«Τα πειραματικά σχολεία είναι πυρήνες ποιοτικής εκπαίδευσης και όλα τα σχολεία μας θα έπρεπε να είναι έτσι» λέει μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Βασιλεία Καλοκύρη, σχολική σύμβουλος των φιλολόγων στο Πειραματικό Γυμνάσιο – Λύκειο Ηρακλείου. Επειτα από πολλά χρόνια ως καθηγήτρια αρχικά σε μεγάλο πειραματικό της Αθήνας, δεν τάσσεται υπέρ ή κατά των εισαγωγικών εξετάσεων στα πειραματικά σχολεία. Επισημαίνει όμως ότι «τα όποια μέτρα θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά και να ληφθούν υπόψη η προσφορά και η φυσιογνωμία των σχολείων καθώς οι ξαφνικές αλλαγές κλυδωνίζουν τον θεσμό».
Με δεδομένο ότι σε δύο μήνες επρόκειτο να γίνουν εξετάσεις στα πειραματικά σχολεία, οι οποίες πλέον καταργούνται, η εκπαιδευτική κοινότητα είναι διχασμένη. Οι πιο πολλοί ωστόσο από τους καθηγητές και τους εκπροσώπους των πειραματικών σχολείων δεν σχολιάζουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τη μέθοδο εισαγωγής των μαθητών στα προγράμματά τους· απλώς ζητούν να διατηρηθεί η φυσιογνωμία τους.
Οπως ανακοινώθηκε, οι εξετάσεις θα γίνονται μόνο σε πέντε ιστορικά πρότυπα σχολεία: Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων (έτος λειτουργίας 1833), Ιωνίδειος Σχολή Πειραιά (1847), Βαρβάκειος Σχολή (1860), Ευαγγελική Σχολή Νέας Σμύρνης (1934/1972) και Γυμνάσιο Αριστούχων Αναβρύτων (1946)· και αυτό μόνο εφόσον προκύψει από τη διαβούλευση με τους εκπροσώπους τους. Είναι πιθανό να μετακινηθούν σε αυτά οι περίπου 8.000 αιτούντες πανελλαδικά την εισαγωγή τους στα ως σήμερα πρότυπα πειραματικά σχολεία. Θα διεκδικήσουν επομένως το πολύ 500 θέσεις πανελλαδικά, μια πραγματική «προσομοίωση» πανελλαδικών εξετάσεων.

«Στην Ελλάδα υπάρχει πολλή ένταση γύρω από το θέμα της εκπαίδευσης και των σχολείων. Οι γονείς πιέζουν πολύ τα παιδιά τους για την επιτυχία» λέει στο «Βήμα» η κυρία Πολυξένη Μπίστα, επί χρόνια καθηγήτρια, σχολική σύμβουλος και μέλος πια του συμβουλίου στη διοίκηση της Βαρβακείου Σχολής, και επισημαίνει: «Η αλήθεια είναι ότι τα πειραματικά σχολεία ήταν ένα υβρίδιο στη μορφή που λειτουργούσαν, καθώς άλλο είναι το πρότυπο και άλλο το πειραματικό σχολείο. Το πρότυπο προϋποθέτει εξετάσεις. Το πειραματικό όμως πρέπει να έχει ανομοιογένεια στο δείγμα των μαθητών του». Οπως σημειώνει η κυρία Μπίστα, εκείνο που ξεχωρίζει σήμερα τα πειραματικά σχολεία από άλλα είναι οι εκπαιδευτικοί τους.
Στρεβλώσεις και παρεμβάσεις


Στρεβλό χαρακτηρίζει το δίλημμα «ναι ή όχι στις εξετάσεις» και ο κ. Πάνος Μωραΐτης, πρόεδρος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών, αν και ο ίδιος είναι αντίθετος, όπως και με το όργιο παραπαιδείας που έχουν προκαλέσει. «Το ζήτημα είναι τι είδους εκπαίδευση θέλουμε για τα παιδιά μας. Οι στρεβλώσεις είναι πολλές. Δεν διορθώνονται με καταδρομικού τύπου παρεμβάσεις. Για ποια αριστεία συζητάμε όταν η υποχρηματοδότηση, οι ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή, αλλά και η «ποιότητα» των σχολικών βιβλίων δεν βοηθούν στη συγκρότηση αντίληψης και κρίσης των μαθητών, η οποία όταν και όπου επιτυγχάνεται, γίνεται χάρη στο φιλότιμο και τον υπέρμετρο –απλήρωτο –ζήλο των εκπαιδευτικών;» αναρωτιέται. «Πρέπει να καταλήξουμε σε ένα μοντέλο παροχής υψηλού επιπέδου δημόσιας, δωρεάν και ενιαίας παιδείας για όλα τα παιδιά της χώρας». Για την εφετινή χρονιά σημειώνει ότι «έχουμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα των παιδιών που ήδη φοιτούν». Οπως αναφέρει, η ψυχολογική πίεση που δέχονται οι μαθητές βρίσκεται ήδη εκτός ορίων.
Για έλλειψη επιστημονικής βάσης και σοβαρότητας κάνει λόγο μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Κωστής Κοντογιάννης, φυσικός, διευθυντής του 1ου Πρότυπου (ως τώρα) Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών. Με ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει ατομικό σύμβουλο για κάθε μαθητή (πρώτο σχολείο στην Ελλάδα), παράλληλο «ψηφιακό σχολείο», πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό για το 40% των μαθημάτων, ολοκληρωμένο τριετές πρόγραμμα επιμορφωτικών επισκέψεων, αναρωτιέται: «Εμείς όλα αυτά πρέπει να τα σταματήσουμε; Είναι δυσάρεστη έκπληξη η διατήρηση του χαρακτηρισμού «προτύπου» για λόγους ιστορικούς. Τυχαίνει στην καρέκλα που κάθομαι σήμερα να έχει καθήσει κάποτε ο Γεώργιος Γεννάδιος, από τους σημαντικότερους διδασκάλους του Γένους, δεν είναι όμως αυτό που μας καθιστά καλό σχολείο. Πρόκειται για μια ιδιότυπη επετηρίδα ιστορικότητας» αναφέρει.
«Τεστ δεξιοτήτων αντί εξετάσεων»


«Είναι μύθος» ότι πρόκειται για σχολεία-ελίτ, σχολιάζει ο κ. Κοντογιάννης. «Είμαστε κυρίως σχολείο της γειτονιάς, με το 15% των μαθητών να είναι παιδιά μεταναστών. Εχουμε μαθητές που αυτή την εποχή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα έξοδα των εκπαιδευτικών επισκέψεων και φροντίζουμε οι ίδιοι για την κάλυψή τους». Δεν αρνείται πως υπάρχουν παθογένειες, με πρώτη την παραπαιδεία, για την οποία όμως επισημαίνει πως υπάρχουν και λύσεις, όπως τα τεστ δεξιοτήτων και όχι γνώσεων για την εισαγωγή στα πρότυπα πειραματικά σχολεία, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα. «Η παγίδα με την κλήρωση είναι πως είτε θα υπάρχουν παιδιά που, μη έχοντας τις απαραίτητες δεξιότητες να ανταποκριθούν στο πρόγραμμά μας, θα βλέπουν το σχολείο σαν εφιάλτη, είτε εμείς θα αναγκαστούμε να μειώσουμε το επίπεδο των υπηρεσιών μας».
Αυτή είναι και η αγωνία της κυρίας Σταυρούλας Κωνσταντίνου, η 14χρονη κόρη της οποίας είναι τελειόφοιτη Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου του Πειραιά. «Τα παιδιά έχουν αποκτήσει μια σειρά, φοβόμαστε πως αυτό θα αλλάξει. Επιπλέον, τι θα γίνει με τις αξιολογήσεις των καθηγητών;» λέει στο «Βήμα», μεταφέροντας και το άγχος άλλων γονιών με τους οποίους σκέφτονται να αναλάβουν κοινή δράση.

«Είναι επόμενο όταν φτιάχνεις ένα προνομιούχο σχολείο, να συγκεντρώνεις σε αυτό προνομιούχες οικογένειες» λέει ο υποδιευθυντής του Βαρβακείου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου, φυσικός κ. Θοδωρής Οτζάκογλου, ο οποίος εκφράζει επιφυλάξεις για το ισχύον σύστημα αξιολόγησης, το οποίο οδηγεί πολλά παιδιά σε φροντιστήρια. Οπως επισημαίνει, η πολιτεία πριν από οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να εξετάσει αν μέσα από τον θεσμό, όπως ισχύει σήμερα, αναδεικνύονται όντως οι δεξιότητες των μαθητών.
Καλό χαρακτηρίζει τον θεσμό, ο οποίος ανταποκρίνεται στις ανάγκες οικογενειών που ζητούν τα παιδιά τους να πάρουν κάτι παραπάνω από τη δημόσια εκπαίδευση, η κυρία Ροδάνθη Τσιατσούλη, που έχει γιο τελειόφοιτο του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών. «Η εισαγωγή του έγινε τυχαία, με κλήρωση, όμως το πρόγραμμα απαιτεί από τα παιδιά ικανότητες και διάθεση να προσπαθήσουν».
Αναστάτωση και ασάφειες


Πρόσχημα χαρακτηρίζει τη θεωρία περί ασύμβατου του πειραματισμού και της αριστείας ο διευθυντής του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών κ. Γιάννης Αντωνίου, βάσει του οποίου «ακυρώνεται στην πράξη ένα πετυχημένο και ελπιδοφόρο εκπαιδευτικό εγχείρημα». Μιλώντας στο «Βήμα» επισημαίνει ότι «η ασάφεια των υπουργικών εξαγγελιών ως προς τον τρόπο επιλογής και την υπηρεσιακή κατάσταση του εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς και τα οργανωτικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των σχολείων προϊδεάζουν για ένα μέλλον υποβάθμισης και απαξίωσης. Το deal με την ΟΛΜΕ είναι περισσότερο από ορατό».

«Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά μας έχουν αναστατωθεί καθώς μελετούσαν για να μπουν στα πειραματικά σχολεία από τον περασμένο Οκτώβριο» λέει στο «Βήμα» ο κ. Κωνσταντίνος Μπακάρας, τα παιδιά του οποίου θα έδιναν εξετάσεις για το πειραματικό γυμνάσιο και το πειραματικό λύκειο. Στόχος του ήταν η Βαρβάκειος Σχολή. «Θέλαμε τα παιδιά μας να μπουν σε ένα ποιοτικό σχολείο και νομίζω ότι η απόφαση του υπουργείου Παιδείας ήταν ισοπεδωτική και άδικη. Καμία τέτοια απόφαση δεν μπορεί να λαμβάνεται στη μέση μιας χρονιάς. Μακάρι να τα διπλασιάζαμε αυτά τα σχολεία και κάθε χρόνο να προσθέταμε».

Ζωσιμαία Σχολή και Πειραματικό Πάτρας
Ιστορικά πρότυπα και με κύρος στην επαρχία
Στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων, το μοναδικό από τα ιστορικά πρότυπα της επαρχίας, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του υπουργείου Παιδείας, οι εξετάσεις φαίνεται ότι θα παραμείνουν –μετά τις σχετικές διαβουλεύσεις βέβαια. Σήμερα λειτουργεί σε αυτή μόνο πρότυπο γυμνάσιο –το λύκειο δεν έχει γίνει παρά τις υποσχέσεις πολλών υπουργών Παιδείας.

«Οπως είναι φυσικό, είμαστε σε αναστάτωση» λέει στο «Βήμα» ο διευθυντής του γυμνασίου κ. Βασίλης Κρανάς. «Το δικό μας σχολείο ήταν πάντα ενισχυμένο στην εκπαιδευτική κοινότητα της περιοχής, αν και ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο και με το νέο θεσμικό πλαίσιο» παρατηρεί και συνεχίζει: «Ενα σχολείο ή πρότυπο θα είναι ή πειραματικό. Δεν μπορεί να είναι και τα δύο».
Στην Πάτρα, το Πειραματικό και –ως χθες –Πρότυπο (κατ’ όνομα τουλάχιστον) Γυμνάσιο του Πανεπιστημίου Πατρών έχει ιστορία και μεγάλο κύρος στην περιοχή. Οι εκπαιδευτικοί του δηλώνουν αιφνιδιασμένοι ενώ η τοπική κοινωνία δεν έχει τοποθετηθεί ανοιχτά.
Η διευθύντριά του κυρία Αθανασία Μπαλωμένου λέει στο «Βήμα» ότι «τα πειραματικά σχολεία τα προηγούμενα χρόνια δούλευαν με τυχαίο δείγμα μαθητών. Μετά μπήκαν οι εξετάσεις στο σύστημα, οπότε δεν μπορούσαμε πια να μιλάμε ακριβώς για πειραματικά σχολεία. Η αριστεία εισήχθη ως παράμετρος για να δώσει το παράδειγμα και στα άλλα σχολεία της κάθε περιοχής». Δεν τάσσεται υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης για τις εξετάσεις. «Δεν είναι όμως άριστοι όλοι οι μαθητές μας. Είναι απλά οι καλύτεροι από όσους έδωσαν εξετάσεις» σημειώνει.

Το σχολείο του Δελμούζου
«Πειραματικά δεν σημαίνει μόνο εξετάσεις»
«Ως πανεπιστημιακοί είμαστε ευαίσθητοι με τα θέματα αριστείας» λέει στο «Βήμα» ο πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Περικλής Μήτκας ο οποίος την ερχόμενη εβδομάδα θα έχει συνάντηση με τους εκπροσώπους του πειραματικού σχολείου του ΑΠΘ. Πολλά από τα σχολεία αυτά είχαν ενισχύσει τα τελευταία χρόνια τους δεσμούς τους με τα πανεπιστήμια, που αποτελούσαν τον «μητρικό» τους χώρο.

«Η κατηγοριοποίηση σχολείων και μαθητών/τριών, σύμφωνα με πληθώρα ερευνητικών δεδομένων, δεν έχει πολλά να προσφέρει στους/στις «άριστους», ενώ είναι καταστροφική για τους/τις «αδύνατους/ες» μαθητές/τριες.

Το ζητούμενο είναι ένα δημοκρατικό, ανοιχτό σε όλους/ες (ΑμεΑ, μαθητές/τριες που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα και από διαφορετικό εθνοτικό περιβάλλον) σχολείο, το οποίο θα παρέχει μια αναμφισβήτητης ποιότητας εκπαίδευση» λέει ο λέκτορας Παιδαγωγικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης κ. Δημήτρης Ζάχος.

«Τα πειραματικά σχολεία δεν είναι μόνο οι εξετάσεις. Η αλήθεια είναι ότι η απόφαση για κατάργηση των εξετάσεων ανακούφισε τα παιδιά» λέει στο «Βήμα» η κυρία Χρύσα Ταμίσογλου, διευθύντρια του Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου του ΑΠΘ.
Αναφερόμενη στο σχολείο της τονίζει ότι το ενδιαφέρον των γονιών για τα προγράμματά του είναι πολύ μεγάλο όπως και το κύρος του. Κρίνει ότι «η εξατομικευμένη μάθηση είναι πολύ σημαντική. Ακόμη και τα παιδιά που δεν είναι άριστοι μαθητές μπορούν να επηρεαστούν από άλλους μαθητές που είναι καλύτεροι μέσα σε μια τάξη που έχει όλες τις κατηγορίες. Σε κάθε περίπτωση η απαίτηση της κοινωνίας είναι ένα ποιοτικό σχολείο» καταλήγει.

«Τα πειραματικά είχαν πέσει σε τέλμα προ πενταετίας και παλαιότερα» λέει στο «Βήμα» ο διευθυντής του Πειραματικού Γυμνασίου του ΑΠΘ κ. Κωνσταντίνος Κούκουλας. «Κάποιοι συμφωνούν με την κλήρωση για την εισαγωγή, άλλοι διαφωνούν επειδή κόβεται η πρόσβαση των καλών μαθητών.

Πιστεύω όμως ότι χρειάζεται μια γκάμα όλων των βαθμολογιών για τα προγράμματά τους. Από την άλλη, πώς να υποστηρίξεις ένα όμιλο, π.χ., ρομποτικής όταν τα παιδιά δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν;

Ο κόσμος νομίζει ότι είμαστε αυστηρό σχολείο αριστείας. Αλλά δεν είναι έτσι. Η αριστεία προάγεται μέσω την ομίλων μας, όχι μέσω της βαθμολογικής καταγραφής των μαθητών. Στις εξετάσεις δεν μπήκαν στο σχολείο αριστούχοι, καθώς πολλοί βαθμολογήθηκαν με 13 ή 14» λέει περιγράφοντας την πραγματική εικόνα της αριστείας.
Το σχολείο του κ. Κούκουλα, που πέρυσι δέχθηκε 300 αιτήσεις για 50 θέσεις, ήταν κάποτε το μόνο πειραματικό στη Θεσσαλονίκη, το σχολείο που ίδρυσε ο Αλέξανδρος Δελμούζος. Σήμερα λειτουργούν στην πόλη άλλα τρία.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ