Το νέο «δόγμα» ΗΠΑ για το μέλλον του κόσμου

Λίγα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν επικυρώθηκε η Συνθήκη του Βόρειου Ατλαντικού στις Ηνωμένες Πολιτείες και η σχέση μας με την Ευρώπη παγιώθηκε, ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν είπε απλά «όσο πιο στενά συνεργάζονται τα κράτη της ατλαντικής κοινότητας για την ειρήνη, τόσο το καλύτερο για όλους τους ανθρώπους, παντού». Οι δεκαετίες που ακολούθησαν τον επιβεβαίωσαν. Και καθώς η διατλαντική μας συμμαχία γινόταν πιο δυνατή αλλά και πιο ακριβή, το ίδιο συνέβαινε με τη δημοκρατία, την ευημερία και τη σταθερότητα στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά παρότι η διατλαντική συμμαχία παραμένει και σήμερα ισχυρή και κρίσιμης σημασίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας καθοριστικής στιγμής για τη συνεργασία μας. Αντιμετωπίζουμε πολλαπλά τεστ, δύο εκ των οποίων αξίζουν την προσοχή μας επειδή δοκιμάζουν το διεθνές δίκαιο, τους πολυμερείς μηχανισμούς και την παγκόσμια τάξη την οποία προσπαθούμε να οικοδομήσουμε και να διατηρήσουμε τα τελευταία 70 χρόνια.

Τα σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν διά της ισχύος

Το πρώτο τεστ είναι προφανώς η Ουκρανία, όπου η Ρωσία έβαλε σε κίνδυνο το περιβάλλον ασφάλειας της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, πρώτα με την παράνομη κατοχή της Κριμαίας και μετά με την προσπάθειά της να αποσταθεροποιήσει την Ανατολική Ουκρανία. Αυτή η πρόκληση με οδήγησε πίσω στο Κίεβο προκειμένου να συναντηθώ με τον πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, τον πρωθυπουργό Αρσένι Γιατσενιούκ και τον υπουργό Εξωτερικών Πάβλο Κλίμκιν, ενώ η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επισκέφθηκαν το Κίεβο και μετά τη Μόσχα με σκοπό να επιδιώξουν την υιοθέτηση ενός σχεδίου για την αποκλιμάκωση της κατάστασης.

Ολοι συμφωνούμε ότι η στρατιωτική ισχύς δεν θα επιλύσει το πρόβλημα αλλά η διπλωματία. Αλλά όσο καθυστερεί τόσο ο κόσμος δεν θα έχει επιλογή παρά να αυξήσει το κόστος για τη Ρωσία και τους αντιπροσώπους της. Οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερμανία και οι σύμμαχοί μας θα σταθούν στο πλευρό της Ουκρανίας, υπερασπιζόμενοι τη βασική αρχή ότι τα διεθνή σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν διά της ισχύος, στην Ευρώπη ή αλλού.

Το δεύτερο μεγάλο τεστ είναι η άνοδος του βίαιου εξτρεμισμού. Το ISIS δεν είναι η μοναδική οργάνωση μεταξύ των εξτρεμιστών. Τον περασμένο μήνα, πακιστανοί αξιωματούχοι μού έδειξαν φωτογραφίες από το σχολείο στην Πεσαβάρ πριν και μετά από την επίθεση των Ταλιμπάν που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 145 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων 132 παιδιών τον Δεκέμβριο. Μία αίθουσα γεμάτη μαθητές που κάθονταν προσεκτικά στις καρέκλες τους, μετατράπηκε σε αίθουσα θανάτου – αίμα, σπασμένα γυαλιά, σκορπισμένα σχολικά εγχειρίδια, σκισμένα μπουφάν και άψυχα σώματα παιδιών. Η διευθύντρια του σχολείου προσπάθησε να σώσει τους μαθητές της. Οταν αντίκρισε τους δολοφόνους έδειξε τα παιδιά και είπε «είμαι η μητέρα τους». Αυτές ήταν οι τελευταίες της λέξεις.

Οι αξίες της ευγένειας, της λογικής και του κράτους δικαίου

Ο κόσμος δεν μπορεί και δεν θα λυγίσει μπροστά σε αυτό τον εξτρεμισμό, όπου και αν βρίσκεται, είτε στη ζώνη του Σαχέλ, είτε στη Νιγηρία, είτε στο Ιράκ, είτε στη Συρία. Σήμερα, η διεθνής συμμαχία που μάχεται κατά του ISIS έχει ξεπεράσει τα 60 ενεργά μέλη. Εχουμε αποδιοργανώσει τη διοικητική τους δομή, έχουμε υπονομεύσει την προπαγάνδα τους, έχουμε εξοντώσει τη μισή ηγεσία τους, έχουμε περιορίσει τη χρηματοδότησή τους, έχουμε καταστρέψει τα δίκτυα εφοδιασμού τους και έχουμε διασκορπίσει το προσωπικό τους. Αλλά η νίκη επί του ISIS είναι μόνο η αρχή. Ο αγώνας κατά των βίαιων εξτρεμιστών δεν θα δοθεί μόνο στο πεδίο της μάχης. Θα δοθεί στις σχολικές αίθουσες, στους χώρους εργασίας, στους χώρους λατρείας, στις κοινότητες και στις κυβερνήσεις.

Και το αποτέλεσμά του θα εξαρτηθεί από την ικανότητά μας να διακόψουμε τη στρατολόγηση των τρομοκρατών, να διευθετήσουμε τη μη ανεκτικότητα και την οικονομική απόγνωση, τον αποκλεισμό που δημιουργεί κενά που σπεύδει να γεμίσει ο εξτρεμισμός – και από την ικανότητά μας να δημιουργήσουμε αξιόπιστες, ορατές εναλλακτικές χειραφέτησης ενάντια στον βίαιο εξτρεμισμό στις χώρες όπου αυτός είναι πιο έντονος.

Είμαστε τυχεροί που είμαστε οι απόγονοι μεταρρυθμιστών, δραστήριων ανθρώπων που ξεπέρασαν σκλαβιά, λοιμούς, υφέσεις, παγκοσμίους πολέμους και αυταρχικά καθεστώτα. Τώρα ήρθε η σειρά μας. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε σήμερα μας υποχρεώνουν να σχεδιάσουμε, να ενώσουμε και να υπερασπίσουμε το συλλογικό μας μέλλον από την αταβιστική παράνοια των τρομοκρατών και των κακοποιών. Το μέλλον ακόμη ανήκει στις παγκόσμιες αξίες της ευγένειας, της λογικής και του κράτους δικαίου.