Τα δάση που «έκρυψε» η φύση

Ακραία φυσικά φαινόμενα όπως η απότομη άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κ.ά., εκτός των άλλων «παρενεργειών» που προκάλεσαν στις περιοχές όπου συνέβησαν, κατέστρεψαν ή καλύτερα «εξαφάνισαν» μεγάλα και εντυπωσιακά δάση. Ορισμένα από αυτά εντοπίστηκαν τα τελευταία χρόνια και το ενδιαφέρον είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις ακραία καιρικά φαινόμενα ήταν εκείνα που αποκάλυψαν την ύπαρξη των δασών. Πρόκειται για δάση που από τη μια στιγμή στην άλλη είτε βρέθηκαν στον πυθμένα των θαλασσών είτε θάφτηκαν κάτω από τόνους σκόνης και τέφρας.

Την πιο πρόσφατη ανακάλυψη «εξαφανισμένου» δάσους έκανε ο 45χρονος Ντον Γουάτσον, μέλος του προγράμματος Marine Conservation Society. Ο Γουάτσον πραγματοποιούσε κατάδυση σε απόσταση 300 μέτρων από τις ακτές του Νόρφολκ όταν έκπληκτος ανακάλυψε στον πυθμένα βελανιδιές με κλαδιά μήκους οκτώ μέτρων. Η συνέχεια της εξερεύνησης έφερε στο φως ένα δάσος που, όπως υπολόγισαν οι ειδικοί, βρισκόταν στην επιφάνεια του πλανήτη πριν από περίπου δέκα χιλιάδες έτη και είχε τεράστια έκταση.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, το λιώσιμο των πάγων κατά την τελευταία εποχή παγετώνων στον πλανήτη οδήγησε σε αύξηση των επιπέδων της Βόρειας Θάλασσας κατά 120 μέτρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το δάσος να εξαφανιστεί κάτω από το νερό. Εκτιμάται ότι μια πρόσφατη κακοκαιρία στη συγκεκριμένη περιοχή ανακάτεψε πολύ τον πυθμένα, με αποτέλεσμα να αποκαλυφθούν τα δέντρα του δάσους. Ηδη τα μεγάλα δέντρα έχουν αρχίσει να μετατρέπονται σε τεχνητούς υφάλους δημιουργώντας μικρά τοπικά οικοσυστήματα.

Ο τυφώνας Κατρίνα που σάρωσε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ το 2005 στο πέρασμά του από τον Κόλπο του Μεξικού σάρωσε και τον πυθμένα σε μια περιοχή στα ανοιχτά της Πολιτείας της Αλαμπάμα. Ετσι ήλθαν στο φως μεγάλοι κορμοί δέντρων οι οποίοι ανήκουν σε ένα δάσος από κυπαρίσσια που ήταν θαμμένο επί περίπου 50.000 χρόνια κάτω από τον πυθμένα του ωκεανού.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το δάσος, ευρισκόμενο κάτω από τον πυθμένα, προστατεύθηκε απόλυτα, με αποτέλεσμα τα δέντρα να διατηρηθούν σε εξαιρετική κατάσταση. «Τα δέντρα είναι τόσο καλοδιατηρημένα ώστε αν κόψεις ένα από αυτά μυρίζουν φρέσκο κυπαρίσσι. Κολυμπώντας γύρω και μέσα στα δέντρα νομίζεις ότι βρίσκεσαι μέσα σε έναν παραμυθένιο κόσμο» αναφέρει ο έμπειρος δύτης Μπεν Ρέινς, στέλεχος της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Weeks Bay Foundation, ο οποίος μετά από αναφορές και υποδείξεις ντόπιων ψαράδων οργάνωσε την αποστολή εξερεύνησης. Η χρήση των σόναρ έδειξε ότι έχουν αποκαλυφθεί κορμοί δέντρων σε έκταση περίπου ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου.

Μια εκπληκτική ανακάλυψη έκανε στη Βόρεια Κίνα ομάδα ερευνητών από την Κίνα και τις ΗΠΑ. Οι επιστήμονες εντόπισαν ένα τροπικό δάσος που υπήρχε πριν από 300 εκατομμύρια χρόνια και το οποίο θάφτηκε κάτω από τέφρα έπειτα από ηφαιστειακή έκρηξη. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για την «κινεζική Πομπηία». Το δάσος που βρισκόταν στην περιφέρεια Γούντα στην ενδοχώρα της Μογγολίας βρέθηκε κάτω από ένα μέτρο τέφρας και οι επιστήμονες κατάφεραν να ανασυνθέσουν την εικόνα του.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, το δάσος θάφτηκε κάτω από μια «βροχή» τέφρας που έπεφτε επάνω του για μερικά 24ωρα. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί έξι ομάδες φυτών, από κοντές φτέρες ως και εξαφανισμένα σήμερα δέντρα (Sigillaria, Cordaites) που είχαν ύψος 25 μέτρων.

Οι ερευνητές έχουν καταφέρει να «ανασυγκροτήσουν» μια έκταση χιλίων τετραγωνικών μέτρων του δάσους. «Το δάσος είναι διατηρημένο εξαιρετικά. Εντοπίζουμε το κλαδί ενός δέντρου πάνω στο οποίο υπάρχουν ακόμη τα φύλλα του, μετά εντοπίζουμε το επόμενο κλαδί του ίδιου δέντρου, μετά το επόμενο και στο τέλος βρίσκουμε τον κορμό του. Είναι πραγματικά εκπληκτικό» αναφέρει ο Χέρμαν Πφέφερκορν του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

«Η ανακάλυψή μας είναι ένα είδος χρονοκάψουλας. Oπως η Πομπηία προσέφερε στοιχεία για τον ρωμαϊκό πολιτισμό, χωρίς όμως να προσφέρει ιστορικά δεδομένα, το ίδιο συμβαίνει και με το απολιθωμένο δάσος. Μας δίνει στοιχεία για να μελετήσουμε καλύτερα τι συνέβη πριν και μετά την καταστροφή του. Η ανακάλυψη μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για ανάλογα μελλοντικά ευρήματα» υποστηρίζει ο Πφέφερκορν. Η «αναβίωση» της «κινεζικής Πομπηίας» δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences».