Κάθε φορά που γράφουμε με το στιλό ή πιάνουμε την οδοντόβουρτσα, ουσιαστικά αξιοποιούμε ένα θαύμα της εξέλιξης μοναδικό στον άνθρωπο: τα επιδέξια χέρια μας, ικανά για τον χειρισμό και την κατασκευή εργαλείων.
Φαίνεται όμως ότι ο αντιτακτός αντίχειρας του ανθρώπου, δηλαδή ο αντίχειρας που μπορεί να αγγίζει σφιχτά τα υπόλοιπα δάχτυλα του χεριού, δεν είναι και τόσο πρόσφατη εφεύρεση.
Λαβή ακριβείας πριν από 3,2 εκατομμύρια χρόνια
Μελέτη που δημοσιεύεται στην κορυφαία επιθεώρηση Science δείχνει ότι οι αυστραλοπίθηκοι, πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου, είχαν ήδη αντιτακτό αντίχειρα και λαβή ακριβείας πριν από 3,2 εκατομμύρια χρόνια.
Τα παλαιότερα λίθινα εργαλεία χρονολογούνται γύρω στα 2,6 εκατομμύρια χρόνια πριν, περίπου την εποχή που το γένος Australopithecus είχε αρχίσει να εξαφανίζεται και να δίνει τη θέση του στο γένος Homo, στο οποίο ανήκουν οι σύγχρονοι άνθρωποι.
Τα νέα ευρήματα δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνουν προηγούμενες, έμμεσες ενδείξεις για χρήση εργαλείων πριν από τουλάχιστον τρία εκατομμύρια χρόνια.
Με «όπλο» τον αξονικό τομογράφο
Ερευνητές από τη Γερμανία και τη Βρετανία χρησιμοποίησαν αξονικό τομογράφο για να εξετάσουν απολιθωμένα οστά της παλάμης και των δακτύλων από αυστραλοπίθηκους, Νεάντερταλ και σύγχρονους ανθρώπους.
Εστιάστηκαν στον εσωτερικό σπογγώδη ιστό των οστών, ο οποίος προσαρμόζεται και αλλάζει ανάλογα με τη ζωή και τις κινήσεις του κατόχου. Η σφιχτή λαβή που χρησιμοποιούμε στο χειρισμό εργαλείων, για παράδειγμα, ασκεί ασύμμετρες πιέσεις στον αντίχειρα και την παλάμη και αυξάνει τοπικά την πυκνότητα του σπογγώδους ιστού.
Πράγματι, οι αξονικές τομογραφίες έδειξαν αυτές τις χαρακτηριστικές μεταβολές στα οστά του χεριού του Australopithecus africanus, ενός είδος που ζούσε στη Νότια Αφρική πριν από 3,2 εκατομμύρια χρόνια.
Τα απολιθώματα του Australopithecus afarensis, του διαφορετικού αλλά σύγχρονου είδος στο οποίο ανήκε η διάσημη «Λούσι», δεν ήταν αρκετά καλά διατηρημένα ώστε να δίνουν σαφείς απαντήσεις.
Δεν αποδεικνύεται η κατασκευή εργαλείων
Η μελέτη δείχνει ότι οι αυστραλοπίθηκοι είχαν γερά και επιδέξια χέρια, δεν αποδεικνύει όμως ότι οι μακρινοί αυτοί συγγενείς μας όντως κατασκεύαζαν εργαλεία. Ίσως οι μεταβολές που παρατηρήθηκαν στα οστά του χεριού να οφείλονται σε άλλες δραστηριότητες όπως το σκαρφάλωμα ή το σκάψιμο με τα χέρια.
Οριστική απάντηση θα μπορούσε να δοθεί μόνο με την ανακάλυψη εργαλείων που μπορούν να χρονολογηθούν αξιόπιστα σε αρκετές τοποθεσίες των αυστραλοπίθηκων.
