Όξινη βροχή που θα έτσουζε σαν ξίδι δεν αποκλείεται να έπαιξε ρόλο στο λεγόμενο Μεγάλο Θανατικό πριν από περίπου 250.000 χρόνια, το χειρότερο κύμα μαζικής εξαφάνισης ειδών που έζησε ποτέ ο πλανήτης.
Μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστο τι ακριβώς προκάλεσε τη μαζική εξαφάνιση στα τέλη της Πέρμιας περιόδου, όταν χάθηκε το 90% των οργανισμών της Γης. Άλλοι πιστεύουν ότι ήταν αποτέλεσμα πρόσκρουσης αστεροειδή, άλλοι υποψιάζονται μαζική απελευθέρωση αέριου μεθανίου από τους ωκεανούς.
Ένα από τα επικρατέστερα σενάρια είναι ότι οι εξαφανίσεις προκλήθηκαν από ηφαιστειακές εκρήξεις στην περιοχή της σημερινής Σιβηρίας, οι οποίες προκάλεσαν δραματική αλλαγή του κλίματος.
Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, οι εκρήξεις αυτές ίσως προκάλεσαν όξινες βροχές σε όλο τον κόσμο. «Για πρώτη φορά, μπορούμε να πούμε ότι τα εδάφη εκείνης της εποχής είχαν οξύτητα συγκρίσιμη με του ξιδιού» λέει στο Smithsonian.com ο Μαρκ Σέφτον του Imperial College στο Λονδίνο, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Geology.
Πετρώματα με γεύση βανίλια
Η έρευνα βασίστηκε σε αναλύσεις πετρωμάτων που χρονολογούνται στα τέλη της Πέρμιας περιόδου, όταν όλες οι ήπειροι της Γης ήταν ενωμένες στην υπερήπειρο της Παγγαίας.
Τα ιζηματογενή αυτά πετρώματα, τα οποία βρέθηκαν στη βόρεια Ιταλία, περιείχαν περιέχουν ασυνήθιστα υψηλές συγκεντρώσεις της ουσίας βανιλίνης, η οποία δίνει στη βανίλια το χαρακτηριστικό άρωμά της.
Μικρές ποσότητες βανιλίνης παράγονται από δέντρα και άλλα φυτά, διασπώνται όμως γρήγορα στο περιβάλλον από βακτηριακά ένζυμα.
Η ανίχνευση μεγάλων συγκεντρώσεων βανιλίνης έπειτα από τόσες εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια αποτελεί ένδειξη μειωμένης ή ανύπαρκτης βακτηριακής δραστηριότητας, λένε οι ερευνητές.
Εμπνευση από τη γαλακτοβιομηχανία
Προκειμένου να εξηγήσει αυτήν την ανωμαλία, η ερευνητική ομάδα άντλησε έμπνευση από τη γαλακτοβιομηχανία. Για να διατηρήσουν το άρωμα σε γαλακτοκομικά προϊόντα που περιέχουν βανίλια, οι παραγωγοί αυξάνουν την οξύτητα του γάλακτος, οπότε τα ένζυμα που διασπούν τη βανιλίνη εξουδετερώνονται.
Κάτι τέτοιο μπορεί να συνέβη και στα εδάφη που εξετάζει η μελέτη. Είναι μια υπόθεση που δύσκολα μπορεί να αποδειχθεί άμεσα, βρίσκεται ωστόσο σε συμφωνία με προηγούμενη έρευνα του 2013, η οποία εκτιμούσε ότι οι ηφαιστειακές εκρήξεις στη Σιβηρία θα μπορούσαν να είχαν κάνει τη βροχή όξινη σαν αδιάλυτο χυμό λεμονιού.
Τα οξέα θα σχηματίζονταν από την αντίδραση του ηφαιστειακού διοξειδίου του άνθρακα με το νερό της ατμόσφαιρας, μια αντίδραση που δίνει ανθρακικό οξύ. Ακόμα χειρότερο θα ήταν το θειικό οξύ, δηλαδή το βιτριόλι, που θα προέκυπτε από την αντίδραση των υδρατμών με ηφαιστειακό διοξείδιο του θείου.
Το διοξείδιο του θείου, εξάλλου, είναι μαζί με το διοξείδιο του αζώτου ο βασικός ρύπος στον οποίο οφείλονται οι σημερινές όξινες βροχές. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η όξινη βροχή βλάπτει άμεσα τα φυτά και επιπλέον αφαιρεί θρεπτικά συστατικά από το έδαφος.
Οξινη μαζική εξαφάνιση
Οι όξινες βροχές από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στη Σιβηρία θα μπορούσαν να είχαν καλύψει ολόκληρο τον πλανήτη και να επιτάχυναν τη μαζική εξαφάνιση ειδών.
Ωστόσο η μελέτη δεν αποδεικνύει ότι η όξινη βροχή ήταν αποτέλεσμα των συγκεκριμένων ηφαιστειακών εκρήξεων και δεν προήλθε από μικρότερες, τοπικές εκρήξεις ηφαιστείων.
Πιο σαφής απάντηση θα μπορούσε να δοθεί με αναλύσεις σε πετρώματα της ίδιας ηλικίας από άλλες περιοχές του πλανήτη όπως η Κίνα και η Γροιλανδία.
