Το τίμημα της τελειότητας

Μια φίλη πόσταρε προ ημερών στη σελίδα της στο Facebook μια φωτογραφία που εστίαζε στα ευμεγέθη ράμματα που έκανε ο εξάχρονος γιος της στο πιγούνι. «Το αδέξιο αγόρι μου» έγραφε η λεζάντα. Η φωτογραφία μού έκανε εντύπωση γιατί ήταν, για τα δεδομένα των social media, ιδιαζόντως νατουραλιστική. Ο μικρός δεν χαμογελούσε, αλλά υπέμενε στωικά το μαρτύριο (υποθέτω της φωτογράφισης). Δεν θύμιζε σε τίποτα τα αψεγάδιαστα καρέ από τα ψηφιακά οικογενειακά άλμπουμ που παρελαύνουν εσχάτως. Διότι τώρα όλες οι αναμνήσεις είναι τέλειες (όσες δεν είναι καταλήγουν στον κάδο ανακύκλωσης). Δεν υπάρχουν πλέον οι ιταλικού νεορεαλισμού κακοτεχνίες του αναλογικού σύμπαντος. Κανένα από τα παιδιά της νέας χιλιετίας δεν θα βρει στο μέλλον μία φωτογραφία του που να το απεικονίζει να κλαίει υστερικά με φόντο το χριστουγεννιάτικο δέντρο, να τραβάει ντυμένο τσολιάς τα μαλλιά της μικρότερης αδελφής του στην ταβέρνα, να ποζάρει με κόκκινο, πετσετέ σορτσάκι και αμφιβόλου αισθητικής αθλητική σαγιονάρα στην αυλή της γιαγιάς στο χωριό.

Οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας εξυφαίνονται να μοιάζουν τέλειες όπως άλλωστε και η ίδια η παιδική ηλικία σήμερα. Αυτή τουλάχιστον είναι η υπέρτατη γονική φιλοδοξία (ακόμη και στην Ελλάδα της κρίσης που γεμίζει διαρκώς με στρατιές από γλασαρισμένα μοναχοπαίδια). Θεωρείς ιερό καθήκον σου να χτίσεις για το παιδί σου τέλεια παιδικά χρόνια. Χωρίς εκδορές, ματαιώσεις, ρωγμές. Χωρίς ίχνος «κενού χρόνου» (γιατί να αφήσεις το παιδί να βαρεθεί στο σπίτι όταν μπορείς να το στείλεις για θεατρικό παιχνίδι, σκάκι, σχέδιο;). Και βέβαια με τέλειους γονείς (ποτέ εύθραυστους, καταπονημένους από την καθημερινότητα, θυμωμένους, άρρωστους κ.ο.κ.). Μια σαραντάχρονη μητέρα μού έλεγε πρόσφατα πως όταν νοσηλεύτηκε με πνευμονία στο νοσοκομείο άφησε στο σπίτι μια στοίβα από μικροδωράκια και την εντολή να δίνουν κάθε μέρα από ένα στην τρίχρονη κόρη της!

Και όμως, οι ειδικοί τελευταία αποφαίνονται ότι η γονική εμμονή με την ευτυχία είναι η τέλεια συνταγή για δυστυχισμένους ενηλίκους. Προ καιρού η αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια-σύμβουλος οικογένειας Λόρι Γκότλιμπ είχε γράψει στο «The Atlantic» ένα άρθρο με τίτλο «How to Land Your Kid in Therapy» (σε ελεύθερη απόδοση «Πώς να στείλεις το παιδί σου στον ψυχίατρο»). Το άρθρο διανθιζόταν με ιστορίες ασθενών της, ως επί το πλείστον νεαρών ενηλίκων (χωρίς οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή αγχωδών διαταραχών) που έφθαναν στο γραφείο της με προβλήματα (αίσθημα κενού, απόγνωσης κ.ο.κ.). Μιλώντας μαζί τους για τα παιδικά τους χρόνια, η Γκότλιμπ δεν ανέσυρε στην επιφάνεια τίποτε το τραυματικό, καμία τραγική ιστορία εγκατάλειψης, παραμέλησης ή συστηματικής κακοποίησης. Αντιθέτως, πολλοί ασθενείς τής εξέθεσαν σχεδόν αψεγάδιαστες παιδικές ηλικίες, εξομολογούμενοι ότι λατρεύουν τους γονείς τους, ότι οι γονείς τους είναι οι καλύτεροι φίλοι τους κ.ο.κ. Επρόκειτο, όπως γράφει χαρακτηριστικά η Γκότλιμπ, για γονείς «… που κάθε απόγευμα τους βοηθούσαν στο διάβασμα και τους έτρεχαν σε δραστηριότητες, που επενέβαιναν αμέσως αν κάποιος τους παρενοχλούσε στο σχολείο, που αν δεν πήγαιναν καλά στα μαθηματικά τούς έφερναν δάσκαλο στο σπίτι, που μόλις εκδήλωναν ενδιαφέρον να μάθουν κιθάρα τούς ξεκινούσαν μαθήματα στο ωδείο (αλλά που βέβαια τους άφηναν να τα διακόψουν όταν έχαναν το ενδιαφέρον τους), που αντί να τους τιμωρούν όταν δεν ήταν υπάκουοι μιλούσαν μαζί τους για τα συναισθήματά τους… Αλλως ειπείν, πρόκειται για γονείς που, όπως εμείς οι ειδικοί συνηθίζουμε να λέμε, ήταν μονίμως «συντονισμένοι»…». Ομως η Γκότλιμπ διερωτάται τελικά μήπως ενορχηστρώνοντας μια τέλεια παιδική ηλικία προλειαίνεις το έδαφος για δυσλειτουργικούς ενηλίκους.

Ισως οι υπεραγχωμένοι σύγχρονοι γονείς ξεχνούν ότι η παιδική ηλικία δεν χρειάζεται να είναι μια σκηνοθετημένη υπερπαραγωγή με cupcakes και ξύλινα σουηδικά παιχνίδια. Χρειάζεται βέβαια να είναι μαγική. Αλλωστε η μαγεία είναι εγγενές στοιχείο της, αφού τα παιδικά χρόνια συμπίπτουν με την πρώτη εξερεύνηση αυτού του κόσμου. Αυτή που σε ωθεί να τρως τούμπες, να κάνεις ράμματα στο πιγούνι και να κρατάς, όπως λέει ο ποιητής, «την απεραντοσύνη στην παλάμη του χεριού σου».

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2015