Τα οστά του σημερινού ανθρώπου μοιάζουν με αδύναμα ξυλαράκια συγκριτικά με τον στιβαρό σκελετό ενός χιμπατζή, ή ακόμα και ενός αρχαίου κυνηγού-τροφοσυλλέκτη.
Φταίει άραγε η εξέλιξη για τα αδύναμα οστά μας; Μήπως η σύγχρονη διατροφή;
Ενοχη η καθιστική ζωή
Τίποτα από τα δύο, απαντούν δύο μελέτες που δημοσιεύονται αυτήν την εβδομάδα στην ανοιχτή επιθεώρηση PNAS. Η απάντηση που δίνουν είναι ότι ο σκελετός μας έγινε πιο εύθραυστος λόγω της καθιστικής ζωής που υιοθετήσαμε μετά την επανάσταση της γεωργίας.
Στην πρώτη μελέτη, διεθνής ερευνητική ομάδα συγκρίνει τους σκελετούς χιμπατζήδων, εξαφανισμένων αυστραλοπίθηκων, Νεάντερταλ, κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και σύγχρονων ανθρώπων που έζησαν μετά την εμφάνιση της γεωργίας.
Η ανάλυση δείχνει ότι ο σκελετός των αρχαίων γεωργών παρουσιάζει σημαντικά χαμηλότερη οστική πυκνότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα δείγματα.
Ακόμα και σε σύγκριση με τους αρχαίους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, οι οποίοι ήταν ανατομικά ίδιοι με τους σύγχρονουs Homo sapiens, οι αρχαίοι αγρότες είχαν 20% μικρότερη οστική μάζα.
Το ποσοστό είναι συγκρίσιμο με την απώλεια που θα εμφάνιζε ένας αστροναύτης έπειτα από τρεις μήνες παραμονής στο Διάστημα, σημειώνουν οι ερευνητές.
Οι συντάκτες της μελέτης αποκλείουν ως πιθανές αιτίες τη διατροφή και άλλους παράγοντες, και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα οστά των σημερινών ανθρώπων είναι πιο αδύναμα λόγω έλλειψης της σκληρής σωματικής άσκησης των προγόνων μας.
Ακόμα και στους ενήλικες, εξάλλου, τα οστά αντιδρούν στην καταπόνηση από μεγάλα φορτία και σταδιακά γίνονται πιο αδύναμα.
Επιρρεπής στα κατάγματα
Η ανακάλυψη της γεωργίας μείωσε δραστικά τον σωματικό κάματο που απαιτούνταν για την εύρεση τροφής και έκανε έτσι τον σκελετό μας «επικίνδυνα αδύνατο» και «επιρρεπή στα κατάγματα», όπως λένε οι ερευνητές.
Παραδέχονται μεν ότι η γεωργία μείωσε το διαθέσιμο ασβέστιο στην ανθρώπινη διατροφή, εκτιμούν όμως ότι η μείωση αυτή δεν ήταν αρκετή για να εξηγήσει μια τόσο χαμηλή οστική πυκνότητα.
Επιβεβαίωση από δεύτερη μελέτη
Το συμπέρασμα της έρευνας δείχνει να επιβεβαιώνεται από τη δεύτερη μελέτη, στην οποία βρετανοί και αμερικανοί ερευνητές συγκρίνουν την άρθρωση του ισχίου μεταξύ αρχαίων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, αρχαίων γεωργών και πιθήκων.
Η έρευνα διαπιστώνει ότι η κεφαλή του μηριαίου οστού των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ήταν εξίσου δυνατή με των πιθήκων, και πολύ πιο δυνατή σε σχέση με τους γεωργούς (συγκριμένα η μελέτη εξετάζει την πυκνότητα του σπογγώδους οστού στην κεφαλή του μηριαίου οστού).
Δεν ευθύνονται εξελικτικές πιέσεις
Σε συνδυασμό, οι δύο μελέτες συνηγορούν στην υπόθεση ότι η απώλεια οστικής μάζας δεν οφείλεται σε εξελικτικές πιέσεις, ούτε σε αλλαγές της διατροφής, αλλά στην έλλειψη σωματικής καταπόνησης.
Οι συντάκτες της πρώτης μελέτης διαβεβαιώνουν μάλιστα ότι δεν υπάρχουν ανατομικοί λόγοι που θα εμπόδιζαν έναν σύγχρονο άνθρωπο να αποκτήσει τον ισχυρό σκελετό των προγόνων του, εφόσον ασκείται αρκετά.
Όπως το θέτει ο δρ Κόλιν Σο του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, μέλος της ερευνητικής ομάδας, «οι σύγχρονοι άνθρωποι ζουν σε ένα πολιτιστικό και τεχνολογικό περιβάλλον ασύμβατο με τις εξελικτικές προσαρμογές μας».
«Η καθιστική ζωή έγινε τόσο διαδεδομένη μόνο στα τελευταία 50 ή 100 χρόνια […] Δεν έχουμε εξελιχθεί να καθόμαστε στο αυτοκίνητο ή στο γραφείο».
