Τα βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών για το 2014 απονεμήθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής 19 Δεκεμβρίου στην καθιερωμένη ετήσια πανηγυρική συνεδρία του ανώτατου πνευματικού ιδρύματος της χώρας.

Η συνεδρία ξεκίνησε με ομιλία του προέδρου της Ακαδημίας ΑθηνώνΕπαμεινώνδα Σπηλιωτόπουλου με θέμα: «H εξέλιξις της παροχής δικαστικής προστασίας από τα Διοικητικά Δικαστήρια». Ακολούθως, σύμφωνα με το τυπικό, ο γενικός γραμματέας της ΑκαδημίαςΒασίλειος Πετράκοςπαρουσίασε την Έκθεση για το έργο της Ακαδημίας κατά το έτος 2014. Η τελετή συνεχίστηκε με την απονομή των βραβείων και επαίνων από τον πρόεδρο της Ακαδημίας.
Απονεμήθηκαν συνολικά 59 βραβεία στις τρεις τάξεις των Θετικών Επιστημών, Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών.
Το Χρυσό Μετάλλιο της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών απονεμήθηκε στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] (ίδρυση 1959) για την καλλιέργεια της δημοτικής γλώσσας και της νεοελληνικής φιλολογίας και την προαγωγή της παιδείας του ελληνικού λαού με σημαντικότατο εκδοτικό και ερευνητικό έργο, ενώ στην Τάξη των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών το Χρυσό Μετάλλιο απονεμήθηκε στο «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» για το εθνικής σημασίας έργο του στους τομείς της παιδείας και του πολιτισμού.
Μεταξύ άλλων, για το σύνολο του έργου τους, τιμήθηκαν με βραβεία του Ιδρύματος Ουράνη οι συγγραφείς Μαρία Λαϊνά, με το Βραβείο ποίησης, Γιώργος Χουλιάρας, με το Βραβείο μυθιστορήματος, Δημήτρης Καλοκύρης, με το Βραβείο διηγήματος, και ο φιλόλογος Μιχαήλ Πασχάλης με το Βραβείο δοκιμίου για το βιβλίο του «Ξαναδιαβάζοντας τον Κάλβο. Ο Ανδρέας Κάλβος, η Ιταλία και η Αρχαιότητα» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2013). Για το σύνολο του έργου του βραβεύτηκε επίσης ο εικαστικός Στέφανος Δασκαλάκης.
Τιμήθηκαν επίσης ο φιλόλογος Παναγιώτης Κουσαθανάς με το Χαλκό Μετάλλιο της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών για την καταγραφή και μελέτη της παράδοσης και της λαογραφίας της Μυκόνου, με το Βραβείο Γ. Αθάνα ο νέος ποιητής Γιάννης Δούκας για την ποιητική του συλλογή «Το σύνδρομο Σταντάλ» (Πόλις, 2013), ο Χρήστος Δ. Διονυσόπουλος για το βιβλίο του «Η μάχη του Μαραθώνα. Ιστορική και τοπογραφική προσέγγιση (Καπόν, 2012), ο καθηγητής Μανόλης Κορρές για τη μονογραφία του «Η στέγη του Ηρωδείου και άλλες γιγάντιες γεφυρώσεις» (Μέλισσα, 2014), οι αρχαιολόγοι Ευτυχία Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου, Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη και Χαράλαμπος Μπακιρτζής για τη μελέτη τους «Ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης 4ος-14ος αι.» (Καπόν, 2012).
Το Ίδρυμα Πέτρου Χάρη βράβευσε με το Βραβείο ποιήσεως τον Γιώργο Βέη για το σύνολο του έργου του, με το Βραβείο μυθιστορήματος τη Μάρτυ Λάμπρου για το βιβλίο της «Με λυμένο χειρόφρενο» (Κέδρος, 2014), με το Βραβείο διηγήματος την Κατερίνα Δασκαλάκη για τη συλλογή της «Άτιτλο» (Εστία, 2013) και με το Βραβείο Δοκιμίου τη Σοφία Ντενίση για το βιβλίο της «Ανιχνεύοντας την «αόρατη γραφή». Γυναίκες και γραφή στα χρόνια του ελληνικού διαφωτισμού-ρομαντισμού» (Νεφέλη, 2014).
Στην Τάξη των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών βραβεύτηκαν το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), που δραστηριοποιείται στην παροχή κοινωνικής φροντίδας σε παιδιά και εφήβους, θύματα κακοποίησης ή παραμέλησης, σε γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας ή εγκατάλειψης και σε θύματα διακρίσεων και κοινωνικού αποκλεισμού, οι εκπαιδευτικοί Αζήζ Αρναούτ Γιουσούφ, Αντώνιος Λεπίδας, Ραήφ Ρεσήτ και Ιωάννης Σουλτανίδης και οι Οζνούρ Μεμέτ, Σοφία Βουτσά και Αναστασία Θυμιοπούλου του μειονοτικού σχολείου Κύμης Νομού Ροδόπης, η δασκάλα ειδικής αγωγής του τμήματος ένταξης του εξαθέσιου Δημοτικού Σχολείου Αστυπάλαιας Δωδεκανήσου Σοφία Θεοδωρίδου και η Βαρβάκειος Πρότυπος Σχολή, η οποία συνεχίζει να παρέχει από το 1843 υψηλής στάθμης διδασκαλία συμβάλλοντας στην προαγωγή της Παιδείας στην Ελλάδα.
Έπαινος δόθηκε στα ελληνικά τμήματα των Σωματείων Γιατροί του Κόσμου και Γιατροί χωρίς σύνορα για τη συμβολή τους στην προαγωγή της ανθρωπιστικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες ενώ το ετήσιο Βραβείο της Ακαδημίας άνευ προκηρύξεως δόθηκε στη 19χρονη Doaa Al Zamel από τη Συρία, η οποία διέσωσε βρέφος από τη θάλασσα μετά από ναυάγιο νοτιοδυτικά της Κρήτης.


Δηλώσεις των βραβευθέντων

«Παρά τα βραβεία και τις διακρίσεις, ελπίζω ότι η ποίηση θα συνεχίσει να με θεωρεί αντίπαλό της, όπως κι εγώ εκείνη. Ευχαριστώ τα μέλη της Ακαδημίας Αθηνών», σχολίασε λιτά η Μαρία Λαϊνά.

Συγκινημένος για τη βράβευσή του δήλωσε ο ποιητής και πεζογράφος Γιώργος Χουλιάρας. «Το πρώτο μου βιβλίο κυκλοφόρησε το 1972, αλλά το “Λεξικό Αναμνήσεων” (Mελάνι, 2013) ήταν το πρώτο βιβλίο που βγήκε ενώ είμαι στην Ελλάδα και δεν πρόκειται να φύγω αμέσως. Είναι τιμή και συγκίνηση το αποψινό βραβείο και χαίρομαι που κορυφαίοι συγγραφείς, όπως η Κική Δημουλά και ο Θανάσης Βαλτινός εκπροσωπούν τα Γράμματα στην Ακαδημία Αθηνών».

Ο Δημήτρης Καλοκύρης, πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων, με αφορμή τη βράβευση του συνόλου του έργου του από το Ίδρυμα Ουράνη μας είπε: «Στη γλώσσα των ονείρων, τα ρήματα έχουν, όπως ξέρετε, επιθετική μορφή και άναρθρη σύνθεση. Στη γλώσσα της ζωής οι διακρίσεις βοηθούν να συναρθρώνεται ο λόγος με τη ρηματική διάταξη. Αυτή η δράση ελπίζω ότι πρυτάνευσε στη σκέψη των ακαδημαϊκών που τίμησαν ανοιχτόκαρδα τη γραφή μου. Τους ευχαριστώ».

Για τον τριαντατριάχρονο ποιητή Γιάννη Δούκα, «κάθε βιβλίο κρίνεται στον διάλογό του με αυτούς που το διαβάζουν και το αξιολογούν και το αποψινό βραβείο είναι για μένα τιμή και αναγνώριση και ενθάρρυνση για τα επόμενα. Η αίσθηση τιμής επιτείνεται από το γεγονός ότι η Ακαδημία Αθηνών είναι ένα πνευματικό ίδρυμα μεγάλου κύρους με παρουσία σχεδόν ενός αιώνα στην ελληνική πνευματική ζωή».

«Ευγνωμονώ την Ακαδημία Αθηνών. Η είδηση με βρίσκει στην Ινδονησία. Η ποίηση δεν είναι υπόθεση ενός, αλλά πολλών. Η βράβευση αυτή με φέρνει ακόμα πιο κοντά στο φυσικό χώρο της γραφής μου, δηλαδή στον κόσμο μας. Κι αυτή ακριβώς η αίσθηση με ωθεί σε περαιτέρω αισθητικές αναζητήσεις» δήλωσε στο «Βήμα» από την Τζακάρτα ο πρέσβης και ποιητής Γιώργος Βέης.

«Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και οι εργαζόμενοι στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών ευχαριστούμε θερμά την Ακαδημία Αθηνών για την ύψιστη αυτή τιμητική διάκριση. Θεωρούμε επίσης χρέος μας να ευχαριστήσουμε όλους τους ανθρώπους που υπηρέτησαν το Ίδρυμα τα πενήντα πέντε αυτά χρόνια και συνέβαλαν, ο καθένας από τη θέση του, στην προκοπή του Ιδρύματος. Με ιδιαίτερη συγκίνηση, μάλιστα, θυμόμαστε αυτούς και αυτές που δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή. Αισθανόμαστε τέλος την ανάγκη να ευχαριστήσουμε τους φίλους και τις φίλες του Ιδρύματος, στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, που τόσα χρόνια στήριξαν και στηρίζουν την προσπάθειά μας να βρισκόμαστε στην πρωτοπορία της έρευνας για την ελληνική γλώσσα και γραμματεία» ήταν η ευχαριστήρια ανακοίνωση του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). Το Χρυσό Μετάλλιο παρέλαβε ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ινστιτούτου Γ. Μ. Παράσογλου, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

«Εκ μέρους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, θέλουμε να ευχαριστήσουμε την Ακαδημία Αθηνών για την τιμή που μας κάνει. Το Βραβείο αυτό δίνει στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ακόμα μεγαλύτερη ώθηση προκειμένου να συνεχίσει να συμβάλλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, στην ανάπτυξη της κοινωνίας, αλλά και των ανθρώπων», δήλωσε εκ μέρους του ΔΣ του ιδρύματος ο Γιώργος Αγουρίδης. «Η προαγωγή του πολιτισμού, της παιδείας, της υγείας, του αθλητισμού και της κοινωνικής πρόνοιας, τέσσερις κομβικοί τομείς για την κοινωνική, αλλά και προσωπική πρόοδο, βρίσκονται στην καρδιά της λειτουργίας του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και αντανακλούν την αποστολή του να στηρίζει πρωτοβουλίες που μπορούν να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στο σύνολο της κοινωνίας».

Τιμή στον Κάλβο, στις πρώτες ελληνίδες συγγραφείς και τους ανθρώπους του μόχθου

«Η βράβευση είναι πολύ σημαντική όχι μόνο για μένα αλλά κυρίως για την πρόταση που κάνω για τον Κάλβο. Προσπάθησα να στρέψω την ανάγνωσή του από μια ελληνοκεντρική κατεύθυνση προς μια κατεύθυνση που τονίζει τις σχέσεις του με την ιταλική γλώσσα και γραμματεία. Πίσω από τα ποικίλα λάθη του Κάλβου (γλωσσικά, συντακτικά κτλ.), πίσω από τις αδόκιμες φράσεις του και τις λαμπερές εκφράσεις του υπάρχει η γνώση της ιταλικής γλώσσας. Ο Κάλβος ήταν ένας ποιητής που μέχρι την τελευταία στιγμή δεν ήξερε ποια πατρίδα να διαλέξει. Κατείχε την ιταλική γλώσσα αλλά την ελληνική δεν κατάφερε να τη δαμάσει μέχρι και την εποχή που συνέταξε τις Ωδές», δήλωσε στο «Βήμα» ο Μιχαήλ Πασχάλης.

«Ειλικρινά αισθάνθηκα ότι σε αυτόν τον τόπο της αναξιοκρατίας υπάρχουν και κάποιοι θεσμοί που παραμένουν όπως θα έπρεπε να είναι, ότι κάποια μάτια βλέπουν – και αυτό μου έδωσε ελπίδα», ήταν το σχόλιο της φιλολόγου Σοφίας Ντενίση. «Όταν είσαι μοναχικός ερευνητής, παθιασμένος με την έρευνά σου, έχεις την εντύπωση ότι κανείς δεν βλέπει τι κάνεις. Στη διάρκεια της δεκαπενταετούς έρευνάς μου, εμφανίζονταν στον ύπνο μου τα πρόσωπα όλων αυτών των “αόρατων” για τη λογοτεχνική Ιστορία γυναικών συγγραφέων του 18ου και 19ου αιώνα και αισθάνομαι ότι το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών είναι ένα βραβείο που λαμβάνω εξ ονόματος όλων αυτών των λησμονημένων ελληνίδων συγγραφέων».

«Αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για τη γενναιοδωρία και την αξιοκρατία της σεβαστής Ακαδημίας, επειδή με αφορμή το βιβλίο μου τιμά όχι μόνον εμένα αλλά όλον τον κόσμο που παρουσιάζεται σε αυτό, έναν κόσμο παρεξηγημένο, τους φορτηγατζήδες και τους μικροϊδιοκτήτες που πήραν μέρος στην ανάπτυξη ελπίζοντας – και διαψεύστηκαν– , όλους τους ανθρώπους του μόχθου», δήλωσε στο «Βήμα» η Μάρτυ Λάμπρου, που βραβεύτηκε για το πρώτο της μυθιστόρημα.