Το αμερικανικό όνειρο, εφιάλτης για εκατομμύρια παιδιά

Η αυξανόμενη κοινωνικο-οικονομική ανισότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες βάζει σε κίνδυνο τα πιο ευάλωτα μέλη της, τα παιδιά, αναφέρει σε άρθρο του στο «Project Syndicate» ο διάσημος οικονομολόγος, βραβευμένος με Νομπέλ Οικονομίας, Τζόζεφ Στίγκλιτζ. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με την εικόνα της γης της επαγγελίας που φυλάσσουν σαν κόρη οφθαλμού, θα έπρεπε να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τη δίκαιη και ανοιχτόμυαλη μεταχείριση των παιδιών. Αντίθετα, είναι ένας φάρος αποτυχίας –που συμβάλλει στην επιδείνωση των δικαιωμάτων των παιδιών σε διεθνές επίπεδο» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Και μπορεί στις ΗΠΑ η κατάσταση των παιδιών να μην είναι η χειρότερη στον κόσμο, όμως η αντίθεση μεταξύ του πλούτου της χώρας και των συνθηκών στις οποίες ζουν πολλά παιδιά είναι τεράστια. Εκτιμάται ότι το 14,5% του συνολικού πληθυσμού στις ΗΠΑ ζει σε συνθήκες φτώχειας, ωστόσο το αντίστοιχο ποσοστό μεταξύ των παιδιών αγγίζει το 19,9%. Στις ανεπτυγμένες χώρες μόνο η Ρουμανία έχει υψηλότερο ποσοστό παιδικής φτώχειας. Το ποσοστό των ΗΠΑ είναι κατά δύο τρίτα υψηλότερο από εκείνο της Βρετανίας και τέσσερις φορές το ποσοστό των σκανδιναβικών χωρών. Για κάποιες κοινωνικές ομάδες η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. Για παράδειγμα, πάνω από το 38% των μαύρων και το 30% των ισπανόφωνων παιδιών ζουν σε συνθήκες φτώχειας.

«Αυτό δεν συμβαίνει επειδή οι Αμερικανοί δεν ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους. Συμβαίνει επειδή η Αμερική τις τελευταίες δεκαετίες ακολουθεί μια πολιτική ατζέντα που καθιστά την οικονομία εξαιρετικά άνιση, αφήνοντας τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινωνίας πίσω» αναφέρει ο Στίγκλιτζ. Και εξηγεί: «Η αυξανόμενη συγκέντρωση του πλούτου –και η σημαντική μείωση της φορολόγησής του –σημαίνει λιγότερα χρήματα για το δημόσιο όφελος, όπως για την εκπαίδευση και την προστασία των παιδιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα παιδιά να ζουν χειρότερα. Η μοίρα τους είναι ένα επίπονο παράδειγμα για το πώς η ανισότητα υπονομεύει όχι μόνο την οικονομική ανάπτυξη και τη σταθερότητα –όπως επιτέλους οι οικονομολόγοι και οργανισμοί όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναγνωρίζουν –αλλά έρχεται σε αντίθεση με όσα πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να χαρακτηρίζουν μια δίκαιη κοινωνία».

Η εισοδηματική ανισότητα για τον Στίγκλιτζ σχετίζεται με την ανισότητα στην υγεία, την ελλιπή πρόσβαση στην εκπαίδευση και την έκθεση σε περιβαλλοντικούς κινδύνους –όλα αυτά επιβαρύνουν τα παιδιά περισσότερο από κάθε άλλο κομμάτι της κοινωνίας. Ενα στα πέντε φτωχά παιδιά στις ΗΠΑ έχουν άσθμα, 60% υψηλότερο ποσοστό σε σχέση με τα μη φτωχά παιδιά. Οι μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζονται σχεδόν σε διπλάσιο ποσοστό μεταξύ των παιδιών από οικογένειες που βγάζουν λιγότερο από 35.000 δολάρια τον χρόνο (28.000 ευρώ) σε σχέση με τα παιδιά που ζουν σε οικογένειες που κερδίζουν πάνω από 100.000 δολάρια τον χρόνο (80.000 ευρώ). Την ίδια στιγμή κάποιοι στο Κογκρέσο θέλουν να διακόψουν τα κουπόνια για το φαγητό από τα οποία εξαρτώνται περίπου 23 εκατομμύρια αμερικανικές οικογένειες.

Υγεία, εκπαίδευση και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι

«Είναι αναπόφευκτο στις χώρες όπου τα παιδιά δεν τρέφονται σωστά, δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στο σύστημα υγείας και εκπαίδευσης και εκτίθενται σε περισσότερους περιβαλλοντικούς κινδύνους, δηλαδή τα παιδιά των φτωχών, να έχουν λιγότερες προοπτικές από τα παιδιά των πλουσίων. Και εν μέρει επειδή οι προοπτικές ενός παιδιού εξαρτώνται από το εισόδημα των γονέων του περισσότερο στις ΗΠΑ από άλλη ανεπτυγμένη χώρα, οι ΗΠΑ τώρα παρουσιάζουν τη μικρότερη ισότητα στις ευκαιρίες από οποιαδήποτε άλλη ανεπτυγμένη χώρα. Στα περισσότερα πανεπιστήμια που ανήκουν στην ελίτ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μόλις το 9% των φοιτητών προέρχεται από το κατώτερο μισό του πληθυσμού, ενώ το 74% προέρχεται από το ανώτερο τέταρτο» γράφει ο Στίγκλιτζ, τονίζοντας ότι όλα αυτά μπορούν να διορθωθούν μέσω των σωστών πολιτικών.

Και καταλήγει: «Η ακραία ανισότητα που παρατηρείται σε ορισμένες χώρες δεν είναι αποτέλεσμα των οικονομικών δυνάμεων και νόμων. Οι σωστές πολιτικές –πιο ισχυρά κοινωνικά δίκτυα προστασίας, προοδευτική φορολόγηση και αποτελεσματικότερη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, για να αναφέρουμε μερικές από αυτές –μπορούν να αντιστρέψουν αυτή την καταστροφική τάση (…) Τα παιδιά περισσότερο από οποιονδήποτε χρειάζονται προστασία –και οι ΗΠΑ πρέπει να προσφέρουν στον κόσμο ένα λαμπρό παράδειγμα σχετικά με το τι σημαίνει αυτό».