«Κόκκινη κάρτα» για τα αεροδρόμια

Οι δικαστές έβαλαν στο «στόχαστρο» είκοσι αεροδρόμια πέντε ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και αυτά της Θεσσαλονίκης, της Καστοριάς και του Ηρακλείου. Το Ελεγκτικό Συνέδριο έδωσε έμφαση που χρηματοδοτήθηκαν από το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαίκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) την περίοδο 2000-2006 και 2007-2013.

Η έρευνα του Ελεγκτικού Συνεδρίου που δημοσιεύθηκε σε ειδική έκθεση, εξέτασε, εάν υπήρχε αποδεδειγμένη ανάγκη για αυτές τις επενδύσεις, εάν οι κατασκευές ολοκληρώθηκαν εντός χρόνου και προϋπολογισμού, εάν σήμερα χρησιμοποιούνται πλήρως και εάν οδήγησαν σε αύξηση της επιβατικής κίνησης και καλύτερη εξυπηρέτηση και εάν εν τέλει τα αεροδρόμια είναι βιώσιμα.

Το συμπέρασμα των δικαστών είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις οι επενδύσεις έφεραν χαμηλή αξία σε σχέση με τα κεφάλαια που δαπανήθηκαν, δημιουργήθηκαν υπερμεγέθη για τα δεδομένα τους και τα οποία βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από ανταγωνιστικούς αερολιμένες.

Μάλιστα, όπως αναφέρει η έκθεση, μόνο οι μισοί αερολιμένες πέτυχαν την αύξηση της επιβατικής κίνησης, ενώ δεν υπήρχε κανένα μετρήσιμο στοιχείο που να δείχνει την βελτίωση των υπηρεσιών προς τους επιβάτες. Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε ότι, καθότι επτά από τα 20 αεροδρόμια δεν είναι κερδοφόρα, υπάρχει ο κίνδυνος να κλείσουν εάν σταματήσουν να λαμβάνουν δημόσια χρηματοδότηση.

Στην ειδική έκθεση σημειώνεται ότι σε ακτίνα δύο ωρών οδήγησης βρίσκονται από τουλάχιστον ένα ανταγωνιστικό αεροδρόμιο στα τρία ελληνικά αεροδρόμια (Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Καστοριά).

Το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει ότι «δεν υπήρχε κανένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης των αεροδρομίων», παρά μόνο γενικά σχέδια που συνδύαζαν διαφορετικά μέσα μεταφοράς, που όμως δεν εστίαζαν στην ανάπτυξη των αερομεταφορών και δεν συντονίζονταν με τις εξελίξεις στα υπόλοιπα μέσα μεταφοράς, που δυνητικά θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν το αεροπλάνο.

Την περίοδο 2000-2006 η Ελλάδα απορρόφησε 170 εκατ. ευρώ από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχή και το διάστημα 2007-2013 άλλα 202 εκατ. ευρώ, λαμβάνοντας συνολικά 372 εκατ. ευρώ ή αλλιώς το 13% των 2,8 δισ. ευρώ με τα οποία η Ε.Ε. χρηματοδότηση την ανάπτυξη αεροδρομίων.

Για τα τρία ελληνικά αεροδρόμια που αποτέλεσαν αντικείμενο της έρευνας, το Ελεγκτικό Συνέδριο εξέτασε επενδυτικά σχέδια 54 εκατ. ευρώ για τα αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, 9 εκατ. ευρώ για το αεροδρόμιο του Ηρακλείου και 5,6 εκατ. ευρώ για το αεροδρόμιο της Καστοριάς.

Και για τα τρία διαπίστωσε ότι η επένδυση δεν ήταν καλά σχεδιασμένη, ενώ τα επενδυτικά σχέδια πέτυχαν τους στόχους τους μόνο για το Ηράκλειο και την Καστοριά, όχι όμως για τη Θεσσαλονίκη.

Επίσης, σημειώνεται στην έκθεση ότι οι επενδύσεις δεν χρειάζονται καθόλου για την Καστοριά, εν μέρει για τη Θεσσαλονίκη και ήταν μόνο απραίτητες για το Ηράκελιο. Το Ελεγκτικό βγάζει «κόκκινη κάρτα» στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας σημειώνοντας ότι χρηματοδοτήθηκαν υποδομές –πλην Ηρακλείου –που δεν χρησιμοποιούνται.

Αποκορύφωμα της κριτικής είναι ότι κανένα από αυτά τα έργα δεν επέδρασε στην περιφερειακή ανάπτυξη. Το Ελεγκτικό Συνέδριο θεωρεί μη βιώσιμο το αεροδρόμιο της Καστοριάς και εν μέρει βιώσιμα τα αεροδρόμια Ηρακλείου και Θεσσαλονίκης.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο της Ε.Ε. επικαλείται ως παράδειγμα κακής επένδυσης τον άδειο και πρακτικά αχρησιμοποίητο εμπορευματικό σταθμό στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης.

«Το σχέδιο για τον εμπορευματικό σταθμό στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης περιελάμβανε την κατασκευή δύο νέων τερματικών εμπορευματικών κτιρίων, την αναβάθμιση των δύο υφισταμένων και την κατασκευή ενός χώρου στάθμευσης. Τα δύο νεότευκτα κτίρια παραμένουν άδεια και μόνο ένα από τα δύο αναβαθμισμένα εμπορευματικά κτίρια βρίσκονταν σε κανονική χρήση κατά την διάρκεια του ελέγχου» αναφέρεται στην έκθεση. Τα χρήματα από την Ε.Ε. για το εν λόγω πρότζεκτ έφτασαν τα 7 εκατ. Ευρώ.

«Δεν υπήρχε κανένα στοιχείο οποιασδήποτε μελέτης που να αποδεικνύει την ανάγκη για επέκταση της χωρητικότητας για αεροπορικές, εμπορευματικές μεταφορές στην περιοχή» σημειώνεται.

Επίσης, η έρευνα εντόπισε ότι το έργο της επέκτασης του αεροδιαδρόμου στη Θεσσαλονίκη υπερέβη τον προϋπολογισμό του κατά 21,7 εκατ. ευρώ και έχει καθυστερήσει κατά 4,5 χρόνια.

Πάντως, η έρευνα βρήκε ότι το κόστος ανά επιβάτη στη Θεσσαλονίκη ήταν αισθητά χαμηλότερο σε σχέση με την Ισπανία και βρισκόταν στα προβλεπόμενα όρια της Ε.Ε. Ωστόσο, διαπιστώνει ότι οι προβλέψεις της ΥΠΑ για την επιβατική κίνηση σε Θεσσαλονίκη και Καστοριά έπεσαν πάρα πολύ έξω, σε αντίθεση με το Ηράκλειο που τα πήγε πολύ καλύτερα.

Για την Καστοριά το Ελεγκτικό σημειώνει ότι για την επέκταση του αεροδρομίου το επιχειρηματικό πλάνο ήταν απαράδεκτο, ενώ το εκτιμώμενο κόστος ανά νέο επιβάτη δεν μπορεί να υπολογιστεί, αφού η επένδυση δεν προσέλκυσε νέα επιβατική κίνηση.

Μάλιστα, επικαλείται το αεροδρόμιο της Καστοριάς ως παράδειγμα αεροδρομίου που δεν είναι οικονομικά βιώσιμο. «Στην Καστοριά, τα αεροπορικά έσοδα ήταν 176.000 ευρώ για την περίοδο 2005-2012, ενώ, το ίδιο διάστημα το κόστος για να κρατηθεί το αεροδρόμιο ανοιχτό ήταν 7,7 εκατ. ευρώ. Για την συγκεκριμένη περίοδο, ο συνολικός αριθμός των επιβατών ήταν 25.000, καταγράφοντας μία απώλεια περίπου 275 ευρώ ανά επιβάτη» σημειώνεται.

«Περίπου 16,5 εκατ. ευρώ (5,6 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε) έχουν επενδυθεί για την επέκταση του αεροδιαδρόμου αυτού του αεροδρομίου, το οποίο μέχρι την εκπόνηση αυτής της έρευνας δεν έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί από τον τύπο του αεροσκάφους, για το οποίο προχώρησε η επέκταση. Αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποτελεσματική χρήση των δημόσιων πόρων» σημειώνεται.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο διαπιστώνει ότι η Κομισιόν και τα κράτη –μέλη δεν συντόνισαν σωστά την συγχρηματοδότηση των έργων και ότι η αποτυχία των κοινοτικών υπηρεσιών να εποπτεύσουν επαρκώς το σχέδιο, οδήγησε σε υπερβολική αεροπορική χωρητικότητα και χαμηλή αξία σε σχέση με τα επενδεδυμένα χρήματα.

Έτσι προτείνει στην Κομισιόν να χρηματοδοτήσει για την περίοδο 2014-2020 μόνο βιώσιμες οικονομικά αεροπορικές υποδομές που έχουν πραγματικά απαραίτητες ανάγκες αναβάθμισης.

Στην απάντησή της η Κομισιόν, η οποία παραδέχθηκε ότι σε κάποιες περιπτώσεις έγινε κακή χρήση των κοινοτικών πόρων, επικαλείται μεταξύ άλλων την οικονομική κρίση για τις κακές αυτές επιδόσεις.

Πλέον, αναφέρει η Επιτροπή, το νέο πλαίσιο καθιστά τις επενδύσεις στα αεροδρόμια πιο επιλεκτικές και πολύ πιο αυστηρές, καθώς θα δίδεται έμφαση σε υποδομές του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι για κοινωνικούς λόγους θα χρειαστεί να διατηρηθούν ζωντανές μη βιώσιμες συγκοινωνιακές υποδομές.