Κλασική λογοτεχνία

Το έργο του Ναθαναήλ Χόθορν που σηματοδοτεί το τέλος της ρομαντικής ευαισθησίας στην αμερικανική λογοτεχνία

Νathaniel Ηawthorne
O Μαρμάρινος Φαύνος
Μετάφραση – Εισαγωγή – Σημειώσεις Σάντυ Παπαϊωάννου
Πρόλογος Richard H. Rupp{
Εκδόσεις Gutenberg, 2014,
σελ. 724, τιμή 25 ευρώ

Οταν συνέλαβε τη συγγραφή του «Μαρμάρινου Φαύνου» (1860) –ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το γλυπτό του Πραξιτέλη –ο Ναθαναήλ Χόθορν (1804 – 1864), ένας από τους «μεγάλους πατέρες» της αμερικανικής λογοτεχνίας, βρισκόταν στην Ιταλία. Ξεκουραζόταν ύστερα από πεντάχρονη θητεία στη θέση του προξένου των Ηνωμένων Πολιτειών στο Λίβερπουλ της Μεγάλης Βρετανίας –είχε διορισθεί από τον στενό του φίλο και μετέπειτα πρόεδρο Φραγκλίνο Πιρς.

«Ο Μαρμάρινος Φαύνος», ένα έργο απομακρυσμένο από την αμερικανική καθημερινότητα, προέκυψε μετά την περιήγησή του ιδίου σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας –ο πρώτος αμερικανικός κύκλος ζωγράφων και γλυπτών συστάθηκε στη Ρώμη, πόλη ανήσυχη τότε, γεμάτη δυσφορία εξαιτίας της γαλλικής κατοχής αλλά και της κοσμικής εξουσίας του παπισμού.

Ο Ναθαναήλ Χόθορν έφθασε να λογαριάζει τη χρονιά που παρέμεινε στη Ρώμη ως μια μοναδική εμπειρία: πολιτιστική, καλλιτεχνική και θρησκευτική –αυτήν ακριβώς την εμπειρία μεταφράζει σε μυθοπλαστική τέχνη με τον «Μαρμάρινο Φαύνο» που σηματοδοτεί το τέλος της ρομαντικής ευαισθησίας στην αμερικανική λογοτεχνία. Το έργο έρχεται στην ελληνική γλώσσα, υπό τις καλύτερες μεταφραστικές και σχολιογραφικές προϋποθέσεις, ύστερα από εκατόν πενήντα χρόνια.

Εργο αναφοράς (1890) του νορβηγού νομπελίστα συγγραφέα που αποτέλεσε τομή στην ιστορία της λογοτεχνίας επειδή μετατόπισε το βάρος της αφήγησης στην ψυχολογία του ήρωα. «Η πείνα» είναι μια τραγική και αληθινή ανάπλαση κυρίως προσωπικών περιπετειών και βιωμάτων. Κατά τον ίδιο τον Κνουτ Χάμσουν, «το βιβλίο μου είναι μια προσπάθεια να περιγράψω την περίεργη ζωή του νου, τα μυστήρια της ψυχής σε ένα κορμί που πεινάει». Τοποθετημένο στη Χριστιανία (σημερινό Οσλο) στα τέλη του 19ου αιώνα, το πρωτοποριακό αυτό και τολμηρό για τον προσανατολισμό του μυθιστόρημα περιγράφει τις προσπάθειες του ανώνυμου ήρωα να επιβιώσει με στοιχειώδη αξιοπρέπεια γράφοντας άρθρα για εφημερίδες. Με τη φυσική, πνευματική και κοινωνική κατάστασή του σε συνεχή εξασθένηση περιπλανιέται στους δρόμους και βυθίζεται όλο και περισσότερο στην παράνοια.

Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ
Καρδιά σκύλου – Μια τερατώδης ιστορία
Μετάφραση από τα ρωσικά Ελένη Μπακοπούλου
Εκδό­σεις Αντίποδες, 2014,
σελ. 168, τιμή 10 ευρώ

Μόσχα, τέλη του 1924. Ο καθηγητής Φ. Φ. Πρεομπραζένσκι επιχειρεί ένα τολμηρό ιατρικό πείραμα. Μεταμοσχεύει στον αδέσποτο σκύλο Σάρικ την υπόφυση και τους όρχεις ενός νεαρού άνδρα, με αναπάντεχες συνέπειες. Σε αυτή τη σατιρική και ανατρεπτική νουβέλα ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ διακωμωδεί επίδοξους αναμορφωτές αλλά και την καθημερινή ζωή στη Ρωσία τα πρώτα χρόνια μετά το σημαδιακό 1917. Το έργο, ήλθε αντιμέτωπο με τη σοβιετική λογοκρισία.

Αndre Gide
Οι κιβδη­λοποιοί & Ημερολόγιο των Κιβδηλοποιών
Μετάφραση Ανδρέας Παππάς
Εισαγωγή Αλεξάνδρα Σαμουήλ
Εκδόσεις Πόλις, 2014,
σελ. 528, τιμή 22 ευρώ

«Αυτό που θα ήθελα να είναι το μυθιστόρημα;» διερωτάται ο νομπελίστας Αντρέ Ζιντ και απαντά: «Ενα σταυροδρόμι, μια διασταύρωση προβλημάτων». Οι «Κιβδηλοποιοί» εκδόθηκαν για πρώτη φορά πριν από 90 χρόνια, ανήκουν στα αντιπροσωπευτικότερα ευρωπαϊκά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα και συνιστούν ένα μείζον επίτευγμα του γαλλικού μοντερνισμού. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αποτελεί σημαντική καμπή στη ζωή και στο έργο του Αντρέ Ζιντ, για ένα πολυεστιακό μυθιστόρημα όπου ο συγγραφέας κινεί με δεξιοτεχνία 29 χαρακτήρες και στο οποίο αναμετριέται –μετερχόμενος διαφορετικούς αφηγηματικούς τρόπους –με ποικίλα θέματα: τη σύγκρουση των γενεών, την εξέγερση εναντίον της οικογένειας, την ομοφυλοφιλία, τη θρησκεία, το Καλό και το Κακό, την κιβδηλεία, τη σχέση αλήθειας και ψεύδους και, ασφαλώς, τη σχέση της λογοτεχνίας με την ίδια τη ζωή.

Aρθουρ Kαίσλερ
Το Μηδέν και το Απειρο
Μετάφραση Ανδρέας Παππάς
Εκδόσεις Πατάκη, 2014,
σελ. 344, τιμή 17,60 ευρώ

Μία από τις μεγαλύτερες εκδοτικές και εμπορικές επιτυχίες του 20ού αιώνα, ένα έργο κλασικό, βαθύτατα πολιτικό και αποκαλυπτικό, ένα από τα σημαντικότερα «μυθιστορήματα ιδεών» της σύγχρονης λογοτεχνίας. Ο Αρθουρ Καίσλερ επιχειρεί να αναλύσει το ακανθώδες ζήτημα των περιβόητων Δικών της Μόσχας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, στις οποίες ο Στάλιν και το καθεστώς του εξόντωσαν μεταξύ άλλων πολλών και όλη τη λεγόμενη «παλιά φρουρά» των μπολσεβίκων. Ο Ρουμπάσοφ, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου και μέλος της ιστορικής ηγεσίας του κόμματος, πάλεψε, ανελίχθηκε, επιβίωσε από πολλές «εκκαθαρίσεις» αλλά κάποια στιγμή συνελήφθη ως «εχθρός του λαού». Μέσω των παράπλευρων ιστοριών και των υπόλοιπων χαρακτήρων ο συγγραφέας φωτίζει τους μηχανισμούς και τις ψυχολογικές διεργασίες που ωθούσαν τους κατηγορουμένους να ομολογούν εγκλήματα που ποτέ δεν διέπραξαν.

Aντόνιο Nτι Mπενεντέττο
Οι αυτόχειρες
Μετάφραση Αννα Βερροιοπούλου
Εκδόσεις Απόπειρα, 2014,
σελ. 179, τιμή 12,78 ευρώ

Ενας αργεντινός συγγραφέας που συγκινούσε τον Μπόρχες και τον οποίο θαύμαζε ο Κορτάσαρ. Αυτό το μυθιστόρημά του είναι μια έρευνα –μια έρευνα που καταλήγει σε μυθιστόρημα. Σε ένα διεθνές πρακτορείο Τύπου φθάνουν οι φωτογραφίες τριών ανώνυμων ανθρώπων που αυτοκτόνησαν. «Οι αυτόχειρες» είναι μια ιστορία μυστηρίου που εξελίσσεται σε ιστορία αγάπης και σε φιλοσοφική αναζήτηση πάνω στο θέμα της αυτοκτονίας.

Frank Norris
Μακ Τιγκ – Μια ιστορία από το Σαν-Φρανσίσκο
Μετάφραση – Πρόλογος – Σημειώσεις Μιχάλης Μακρόπουλος
Εκδόσεις Gutenberg, 2014,
σελ. 484, τιμή 22 ευρώ

Ο Φρανκ Νόρις –με τους Θίοντορ Ντράιζερ και Στίβεν Κρέιν αποτελούν τους εκπροσώπους του νατουραλισμού στην αμερικανική παράδοση –έζησε λίγο αλλά αποτύπωσε στο έργο του τη βίαιη και αυτοκαταστροφική όψη της ανθρώπινης φύσης. Το μυθιστόρημά του «Μακ Τιγκ» που γράφτηκε το 1899 και εκτυλίσσεται στο Σαν Φρανσίσκο –και προστέθηκε κι αυτό στην κλασική σειρά «Orbis Litere» των εκδόσεων Gutenberg –είναι μια ιστορία για την απληστία και τα κατώτατα ένστικτα του ανθρώπου. Οι ήρωές του ανήκουν στη λεγόμενη «μεσαία τάξη», έρμαια του χρήματος και της φαυλότητας. Το ζευγάρι του κομπογιαννίτη οδοντογιατρού Μακ Τιγκ και της φιλάργυρης συζύγου του Τρίνας διέρχεται όλα τα στάδια της προσέγγισης και της ρήξης (ως και τον φόνο, για την ακρίβεια), στο επίκεντρο ενός «νέου» κόσμου δηλητηριασμένου από ταπεινές «αξίες».