Ήδη από τις προγραμματικές του δηλώσεις ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον περασμένο Ιούνιο, ο Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ είχε δώσει μεγάλη έμφαση στο επενδυτικό πρόγραμμα – μαμούθ των 300 δισεκατομμυρίων ευρώ με το οποίο, όπως επιμένει, μπορεί και πρέπει να τονωθεί η ανάπτυξη και κατ’ επέκταση η απασχόληση στην Ευρώπη. Πλέον, η ώρα να αποκαλύψει τα σχέδιά του έφθασε. Ο πρόεδρος της Κομισιόν θα παρουσιάσει τις λεπτομέρειες του προγράμματος στο Κολέγιο των Επιτρόπων την Τρίτη 25 Νοεμβρίου με σκοπό να το αποκαλύψει στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μία ημέρα αργότερα, στις 26 Νοεμβρίου.
Ως καλός και βετεράνος πολιτικός, ο Γιούνκερ επιδιώκει να διατηρηθεί απόλυτη μυστικότητα γύρω από το επενδυτικό πρόγραμμά του, που μάλλον θα έχει τίτλο «Invest in Europe». Τα σύμβολα παίζουν επίσης τον ρόλο τους. Η αποκάλυψη του προγράμματος θα συμπέσει με την παρουσίαση των γνωμοδοτήσεων της Κομισιόν επί των προϋπολογισμών των κρατών – μελών, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ο Γιούνκερ θέλει να συνδυάσει τον ρόλο της Επιτροπής ως «θεματοφύλακα» της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με αυτόν του «πρωτοπόρου» στην προσέλκυση επενδύσεων σημειώνει προς «Το Βήμα» κοινοτική πηγή που είναι σε θέση να γνωρίζει τον τρόπο που σκέπτεται ο επικεφαλής της Κομισιόν.
Παρά την επιδίωξη της μυστικότητας πάντως, ορισμένες αδρές γραμμές του επενδυτικού πακέτου Γιούνκερ είτε έχουν δει το φως της δημοσιότητας είτε δεν είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Σύμφωνα λοιπόν με τις υπάρχουσες πληροφορίες, ο σκοπός είναι να χρησιμοποιηθούν «δημόσια κονδύλια» ως «καύσιμο» για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων μέσω του εργαλείου της μόχλευσης (leverage). Οι πηγές του «δημοσίου χρήματος» θα είναι τρεις: πρώτον, κονδύλια του κοινοτικού προϋπολογισμού της περιόδου 2014 – 2020, δεύτερον, κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΙΒ) και, τρίτον, κονδύλια που τα κράτη – μέλη έχουν δεσμευθεί ότι θα δαπανήσουν τα επόμενα χρόνια για εθνικές επενδύσεις.
Το σημείο – κλειδί σε αυτή τη διαδικασία, σύμφωνα με συνεργάτες του προέδρου της Επιτροπής, είναι αν αυτό το πακέτο θα μπορέσει να κινητοποιήσει και να προσελκύσει την τεράστια ρευστότητα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει οι ιδιώτες επενδυτές να αισθανθούν την «ασφάλεια» ότι δεν θα χάσουν τα χρήματά τους. Για τον λόγο αυτό, τα δημόσια χρήματα που θα είναι το «καύσιμο» θα πρέπει να θυσιαστούν. Ουσιαστικά, θα αποτελούν τις εγγυήσεις: οι απώλειες σε περίπτωση που μία επένδυση πάει άσχημα θα χτυπήσουν πρώτα αυτά και όχι τα κεφάλαια που θα επενδύσουν οι ιδιώτες.
Η εξίσωση θα είναι δύσκολη διότι όλοι πρέπει να μείνουν ικανοποιημένοι και παράλληλα να μην επαναληφθεί το φιάσκο του Συμφώνου για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση που είχε προωθήσει η Γαλλία το 2012 αλλά μάλλον έμεινε στα αζήτητα. Το ζήτημα λοιπόν είναι κατ’ αρχήν ποσά «δημόσια χρήματα» θα επενδυθούν. Και ήδη το Παρίσι, δια στόματος του υπουργού Οικονομικών Εμανουέλ Μακρόν, έχει δηλώσει ότι θα χρειαστεί ένα ποσό γύρω στα 80 δις. ευρώ ως βάση για να δημιουργηθεί ένα σοβαρό επενδυτικό πρόγραμμα.
Ο Γιούνκερ είχε αρχικά επιδιώξει να αποσπάσει ένα κομμάτι από τα 500 δις. ευρώ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Η σκέψη αυτή προσέκρουσε στην κάθετη άρνηση της Γερμανίας, αλλά και στις δυσκολίες παράκαμψης της διακυβερνητικής συνθήκης ίδρυσης του ESM. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν αρχικά κονδύλια από τον κοινοτικό προϋπολογισμό και κυρίως από τα διαρθρωτικά ταμεία, τα οποία θα μοχλευθούν.
Στη συνέχεια, υπάρχει η ΕΙΒ. Η τράπεζα φυλάσσει ως «κόρη οφθαλμού» την υψηλή πιστοληπτική της ικανότητα (το γνωστό «ΑΑΑ») και είναι γενικά πολύ φειδωλή στις χρηματοδοτήσεις. Αντί λοιπόν να υπάρξει μία νέα αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου (όπως αυτή κατά 10 δις. ευρώ το 2012), υπάρχει η σκέψη να δημιουργηθεί ένα επενδυτικό fund στους κόλπους της που θα αναλάβει τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων έργων χωρίς να κινδυνεύσει το «ΑΑΑ».
Ένα τρίτο «καλάθι» χρημάτων αναμένεται να είναι κονδύλια που οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν δεσμευθεί ότι θα δαπανήσουν για επενδύσεις. Πρόσφατα, το Βερολίνο ανακοίνωσε ότι θα δοθούν περί τα 10 δις. ευρώ για επενδύσεις ως το 2016. Ο σκοπός είναι να αξιοποιηθούν και αυτά τα χρήματα. Ωστόσο, το ερώτημα είναι πόσες χώρες βρίσκονται σε οικονομική κατάσταση τέτοια στη σημερινή Ευρώπη ώστε να δεσμεύσουν αυτούς τους πόρους;
Το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ, εφόσον περπατήσει, δεν θα πρέπει να αναλωθεί σε «πολιτικά projects» δηλώνει στο «Βήμα» ενημερωμένη πηγή. Αυτό σημαίνει ότι τα επενδυτικά σχέδια που θα προωθηθούν θα πρέπει να έχουν προστιθέμενη αξία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πχ τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών ή ενέργειας.
Κρίσιμος θα είναι επίσης ο ρόλος όσων αναλάβουν να… πωλήσουν το πακέτο στους διεθνείς επενδυτές. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Γίρκι Κατάινεν (που μαζί με τον Γιούνκερ και τον επικεφαλής της ΕΙΒ Βέρνερ Χόγιερ συνιστούν την τριάδα που «τρέχει» τον σχεδιασμό) θα αναλάβει να ηγηθεί των roadshows σε μεγάλα επενδυτικά κέντρα (πχ Λονδίνο, Σιγκαπούρη) για να δελεάσει μεγάλα επενδυτικά funds να εμπιστευθούν τη ρευστότητά τους στην Ευρώπη. Το έργο του δεν θα είναι καθόλου εύκολο.
