Χωρίς τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ πορεύεται η Ελλάδα το 2014 καθώς δεν έχει πάρει ούτε ένα ευρώ από τις τέσσερις δόσεις των 1,8 δισ. ευρώ που προβλέπει το πρόγραμμα για τη φετινή χρονιά. Οσα χρήματα έχει εισπράξει από το Ταμείο στη διάρκεια του έτους αφορούν στην καταβολή δόσεων προηγούμενων ετών. Παρ’ όλα αυτά, το κράτος ανταποκρίνεται στη λειτουργία του, εξέλιξη η οποία αντανακλά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση της απαγκίστρωσης από τους πιστωτές.
Εξω από το πρόγραμμα


Είτε για πολιτικούς είτε για τεχνικούς λόγους, οι αξιολογήσεις του Μνημονίου δεν έχουν εξελιχθεί σύμφωνα με το πρόγραμμα, το οποίο προβλέπει τέσσερις τον χρόνο και αντίστοιχες καταβολές δόσεων.
Η καθυστέρηση ξεκίνησε το 2012, με τις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να γίνει μόλις μία αξιολόγηση. Ακολούθησαν άλλες δύο το 2013, ενώ φέτος έχει γίνει μία και τώρα ολοκληρώνεται η δεύτερη.

Το ΔΝΤ, σύμφωνα με τον καταστατικό του, δεν μπορεί να εκταμιεύσει δύο δόσεις μαζί, παρά μόνο στην αρχή ή στο τέλος κάθε έτους. Η Ελλάδα συνήθως έχανε την πρώτη αξιολόγηση του έτους και έτσι εισέπραττε διπλή δόση στο τέλος κάθε χρόνου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι εκταμιεύσεις των δόσεων από το Ταμείο να έχουν πάει πίσω και το ΔΝΤ να μην έχει καταβάλει σωρευτικά τέσσερις δόσεις, συνολικού ύψους 7,2 δισ. ευρώ.
Τα χρήματα αυτά έχουν καλυφθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους από ομόλογα, καθώς η χώρα πέτυχε την ταχύτερη του αναμενομένου επιστροφή της στις αγορές, πραγματοποιώντας δύο εκδόσεις, μιας πενταετούς και μιας τριετούς διάρκειας. Μέσω αυτών ο ΟΔΔΗΧ άντλησε 3 δισ. και 1,5 δισ. αντιστοίχως. Επιπλέον, άντλησε 1,6 δισ. από την αντικατάσταση βραχυπρόθεσμου χρέους σε μεσοπρόθεσμο μέσω της ανταλλαγής εντόκων γραμματίων με ομόλογα. Τα υπόλοιπα καλύφθηκαν από την αξιοποίηση μέσω ρέπος των διαθεσίμων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και τον περιορισμό των δαπανών.
Η εξέλιξη αυτή αποτελούσε μέρος του κυβερνητικού σχεδιασμού για απεμπλοκή από το ΔΝΤ, που σκόνταψε στις αντιρρήσεις Σόιμπλε. Ειδικότερα, η Ελλάδα μέχρι το τέλος του προγράμματος έχει λαμβάνειν από το ΔΝΤ 9 δόσεις των 1,8 δισ. ευρώ η καθεμία (τέσσερις για το 2014, τέσσερις για το 2015 και μία για το 2016). Από αυτές μόνο η μία αποτελεί φρέσκο χρήμα. Οι άλλες οκτώ αφορούν ανανεώσεις δανείων που είχε χορηγήσει το ΔΝΤ με το πρώτο πακέτο διάσωσης τον Μάιο του 2010, το οποίο στη συνέχεια, το 2012, επιμηκύνθηκε για να καλύψει τα δάνεια που άρχισαν να λήγουν από το 2014.
Απομένουν 16,2 δισ.


Συνολικά από τα περίπου 29 δισ. ευρώ που ήταν η χρηματοδότηση του Ταμείου προς την Ελλάδα δεν έχουν εκταμιευθεί 16,2 δισ. (7,2 δισ. για το 2014, 7,2 δισ. για το 2015 και 1,8 δισ. για το 2016). Το οικονομικό επιτελείο, έχοντας καλύψει τα 7,2 δισ. του 2014, σχεδίαζε να βρει και τα υπόλοιπα από τις αγορές. Ετσι, η κυβέρνηση σχεδίαζε να αντικαταστήσει σταδιακά τα δάνεια του ΔΝΤ που έληγαν με ομόλογα από τις αγορές. Πράγμα που σημαίνει ότι αν η Ελλάδα αποπλήρωνε το 75% του χρέους της προς το Ταμείο, θα απαλλασσόταν από την εποπτεία και τον έλεγχό του.


Το Ταμείο ήθελε να απεμπλακεί από την Ελλάδα
Οταν ο Σόιμπλε στύλωσε τα πόδια…
Πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν αναφέρουν ότι «το ΔΝΤ έβλεπε με καλό μάτι την απεμπλοκή του από την Ελλάδα». Πρώτον, διότι δεν θα χρειαζόταν να καταβάλει τα 16,2 δισ. ευρώ που «χρωστάει». Ετσι θα μπορούσε αφενός να διαθέσει τα κεφάλαια αυτά για τη στήριξη άλλων χωρών και αφετέρου να απαλλαγεί από την κριτική που της ασκείται ότι παραβαίνει το Καταστατικό χρηματοδοτώντας μια πλούσια χώρα. Δεύτερον, διότι το Ταμείο θα αποχωρούσε από την Ελλάδα έχοντας να επιδείξει ένα success story.
Θετική ήταν και η ΕΚΤ, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «εξέταζε το θέμα». Ωστόσο το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών ήταν αρνητικό. Μάλιστα λέγεται ότι η Ανγκελα Μέρκελ είχε περάσει το μήνυμα στον Αντώνη Σαμαρά κατά τη συνάντησή τους στο Βερολίνο λέγοντάς του ότι αυτή δεν έχει αντίρρηση, πρέπει όμως να πειστεί ο Σόιμπλε. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών εμφανίζεται ως «ιδεοληπτικά αντίθετος» με το ενδεχόμενο απεμπλοκής της Ελλάδας από τον έλεγχο του ΔΝΤ. Περιγραφή που ταιριάζει με τις αποκαλύψεις του πρώην υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ ότι «ο Σόιμπλε ήθελε να συντρίψει τους Ελληνες».
Πάντως και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία σήκωσε τους τόνους της εξόδου από το Μνημόνιο, με τη στάση της ενίσχυσε τα επιχειρήματα Σόιμπλε. «Η αξιοπιστία που με κόπο είχε κερδίσει διαβρώθηκε από την επικοινωνιακή πολιτική της και στο Βερολίνο επανήλθε ο σκεπτικισμός ότι, αν χαλαρώσει η πίεση στην Ελλάδα, η χώρα θα ξανακυλήσει δημοσιονομικά. Ετσι υπερίσχυσαν όσοι επιμένουν στον αυστηρό έλεγχο της χώρας» αναφέρουν πηγές από τη γερμανική πρωτεύουσα. Μάλιστα, γερμανικοί κύκλοι παρομοιάζουν το κλίμα για την ελληνική κυβέρνηση με αυτό που επικρατούσε πριν από τρία χρόνια, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να προχωρήσει σε δημοψήφισμα.
Η θέση του Σόιμπλε ενισχύθηκε και από την αλλαγή κλίματος στις αγορές για την Ευρώπη. Η υποχώρηση των προβλέψεων για ανάκαμψη στην ευρωζώνη, οι φόβοι για αποπληθωρισμό και η αδυναμία του Μάριο Ντράγκι να προχωρήσει σε ουσιαστική νομισματική χαλάρωση οδήγησαν σε φυγή των επενδυτικών κεφαλαίων από την Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι τιμές των ομολόγων να υποχωρήσουν. Στο κλίμα αυτό τα ελληνικά ομόλογα, που είναι τα πιο ευάλωτα, υπέστησαν τις μεγαλύτερες ζημιές εκτοξεύοντας το κόστος δανεισμού της χώρας σε απαγορευτικά επίπεδα και τη χώρα στην Προληπτική Πιστωτική Γραμμή.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ