ToFutureLibrary έχει ενταχθεί τόσο φυσικά στη ζωή μας που χρειάζεται να ανατρέξουμε στα ρεπορτάζ του «Βήματος» μία τετραετία πίσω για να θυμηθούμε πώς άρχισαν όλα το 2011, από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Μέσα σε τρία χρόνια σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν δεκάδες νέες υπηρεσίες για τους πολίτες, από μαθήματα υπολογιστών και κινεζικής γραφής ως μαθήματα πλεξίματος και εργαστήρια για την εξεύρεση εργασίας. Πραγματοποιήθηκαν 9.800 εκδηλώσεις σε 140 βιβλιοθήκες και 100 πόλεις, στις οποίες συμμετείχαν 300.000 άτομα. Αρχισε να καλλιεργείται κουλτούρα βιβλιοθήκης. Οι βιβλιοθήκες έγιναν μέρος της καθημερινής εμπειρίας, σημείο αναφοράς της κοινότητας, θέμα στη δημόσια συζήτηση.
Χωρίς να αποποιούνται τον παραδοσιακό ρόλο τους, παρακολουθήσαμε τις βιβλιοθήκες να μετατρέπονται από βιβλιοκεντρικές σε ανθρωποκεντρικές και να αναπτύσσουν υπηρεσίες με οδηγό τις ανθρώπινες ανάγκες: την ανάγκη των παιδιών για βιωματική μάθηση μέσα από το παιχνίδι σε ένα περιβάλλον ασφαλές και ελκυστικό, την ανάγκη των εφήβων για έκφραση και δημιουργία, την ανάγκη των ενηλίκων να εργαστούν, την ανάγκη των ηλικιωμένων να καταθέσουν τις ιστορίες τους. Την άνοιξη του 2013 η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Λιβαδειάς συντόνισε πρόγραμμα το οποίο στήριξε με συμβουλές και κατευθύνσεις 336 άτομα από τη Λιβαδειά, την Ιτέα, την Αταλάντη και τη Χαλκίδα στην αναζήτηση εργασίας. Το ίδιο διάστημα η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών, σε συνεργασία με τις βιβλιοθήκες Βέροιας, Πολυκάστρου και Αλεξάνδρειας, κατέγραψε 115 προφορικές αφηγήσεις ατόμων ηλικίας 24 ως 80 ετών. Ιδιότητες που σπανίζουν στο ελληνικό έδαφος άρχισαν να εμφανίζονται μέσα στις βιβλιοθήκες: η συνεργατικότητα και η ομαδική δουλειά, η πρωτοβουλία και η αυτενέργεια.
«Οι δράσεις εστίασαν στη δημιουργία υποδομών» εξηγεί στο «Βήμα» ο Δημήτρης Πρωτοψάλτου, διευθυντής του Future Library. «Ηταν στρατηγική απόφαση να εστιάσουμε αφενός στην υλικοτεχνική υποδομή, στην ανακαίνιση των βιβλιοθηκών, στον εφοδιασμό τους με τεχνολογικό εξοπλισμό και στον εμπλουτισμό των συλλογών τους και αφετέρου στην εκπαίδευση των υπαλλήλων τους και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Πρόκειται για υποδομές που θα παραμείνουν στις βιβλιοθήκες και δεν θα εξαφανιστούν με το Future Library». Το λέει αυτό διότι ο πρώτος κύκλος δράσεων του Future Library κλείνει κάπου εδώ. Αλλωστε, όπως εξηγεί, «ο ρόλος του συντονιστή και του εκπαιδευτή ανήκει στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Θέλουμε σταδιακά να τη δούμε να αναλαμβάνει τον ρόλο αυτόν και το Future Library να αποχωρήσει».
Ηδη το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που χρηματοδοτεί τις δράσεις του Future Library και την ανέγερση του νέου κτιρίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στο Φάληρο, ανέθεσε στο πρωτοποριακό Future Library νέα αποστολή: να βοηθήσει την ΕΒΕ στις διαδικασίες της μετεγκατάστασής της. Τον Σεπτέμβριο το Future Library ολοκλήρωσε τη μελέτη σκοπιμότητας για τη μετεστέγαση της ΕΒΕ και την απογραφή των χειρόγραφων κωδίκων της.
Οι δράσεις του Future Library φαίνεται όμως ότι δεν περιορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Ως μέλος του εκπαιδευτικού προγράμματος International Network of Emerging Library Innovators (INELI) του Ιδρύματος Bill and Melinda Gates, πληροφορούμαστε ότι θα αναλάβει να δικτυώσει καινοτόμους υπαλλήλους βιβλιοθηκών στα Βαλκάνια οι οποίοι έχουν μετατρέψει τις βιβλιοθήκες τους σε ζωτικούς χώρους για τις τοπικές κοινωνίες.
Τεστ αντοχής η Καλοκαιρινή Εκστρατεία του 2015
Θα είναι βιώσιμο και θα παραμείνει δυναμικό το δίκτυο των 140 βιβλιοθηκών που δημιούργησε το Future Library χωρίς τη διοικητική εποπτεία του και την οικονομική στήριξη που προσέφερε σε είδος; Η Καλοκαιρινή Εκστρατεία του 2015 θα αποδειχθεί τεστ αντοχής για τις βιβλιοθήκες του δικτύου. «Θα τα καταφέρουμε» λέει με αυτοπεποίθηση η Κατερίνα Κεράστα, σχεδόν 30 χρόνια υπάλληλος στη βιβλιοθήκη της Λιβαδειάς. «Αλλαξε η νοοτροπία μας αυτά τα τρία χρόνια. Ξέρουμε ότι δεν υπάρχει πολιτική για τις βιβλιοθήκες από το υπουργείο Παιδείας, μάθαμε όμως να παίρνουμε το τιμόνι μόνοι μας και να προχωράμε». Την άποψή της συμμερίζεται και η νεότερη Ανδριανή Ζαφειροπούλου από την Παπαχαραλάμπειο Δημόσια Βιβλιοθήκη Ναυπάκτου: «Το Future Library μας προσέφερε εφόδια και εργαλεία. Μάθαμε να πειραματιζόμαστε και να σκεφτόμαστε με τρόπους εναλλακτικούς. Μπορούμε να οργανώσουμε δράσεις που δεν απαιτούν χρήματα και σπουδαίο εξοπλισμό». Εκείνο που θα τους λείψει όμως, λένε οι δύο έμπειρες βιβλιοθηκονόμοι, μέλη του Δικτύου Πρωτοπόρων Υπαλλήλων του Future Library, είναι η εκπαίδευση. «Για πρώτη φορά είχαμε συνεχή εκπαίδευση, που δεν την προσέφερε ποτέ το ελληνικό κράτος» λέει η Ανδριανή Ζαφειροπούλου. «Αν δεν εκπαιδεύεσαι σε αυτό που κάνεις, δεν εξελίσσεσαι».
Πρωτοβουλίες, δράσεις και ανταπόκριση
2011: Ιδρυση τουFutureLibraryτον Φεβρουάριο, στη Βέροια, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» και αποκλειστικό δωρητή το Ιδρυμα.
- Χαρτογράφηση των δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών.
2012: Καλοκαιρινή Εκστρατεία σε 72 βιβλιοθήκες από 64 πόλεις. Δραστηριοποιήθηκαν 291 εθελοντές, συμμετείχαν 26.000 παιδιά και ενήλικοι.
- Συστήνεται το Δίκτυο Πρωτοπόρων Υπαλλήλων και εκπαιδεύονται 16 υπάλληλοι βιβλιοθηκών σε θέματα ηγεσίας, διαχείρισης έργων και καινοτομίας.
- Ανακαινίζονται τα παιδικά τμήματα οκτώ βιβλιοθηκών της Κεντρικής Μακεδονίας με χώρους για ομαδικές δραστηριότητες και για απομονωμένο διάβασμα.
- Διοργανώνεται το πρώτο συνέδριο με τίτλο Future Library Unconference στη Θεσσαλονίκη.
2013: Καλοκαιρινή Εκστρατεία σε 103 βιβλιοθήκες από 100 πόλεις. Δραστηριοποιήθηκαν 448 εθελοντές, συμμετείχαν 67.200 παιδιά και 16.400 ενήλικοι.
- Εκπαιδεύονται 12 νέοι υπάλληλοι στο Δίκτυο Πρωτοπόρων Υπαλλήλων.
- Τρία προγράμματα της πρώτης ομάδας των Πρωτοπόρων υλοποιούνται με τη χρηματοδότηση τουFutureLibraryστη Βόρεια και στην Κεντρική Ελλάδα με συντονιστές τις βιβλιοθήκες Λιβαδειάς, Ναυπάκτου και Σερρών.
- Δημιουργούνται MediaLabsσε εννέα βιβλιοθήκες σε Δράμα, Κοζάνη, Τρίκαλα, Λιβαδειά, Κόρινθο, Ναύπακτο, Κερατσίνι -Δραπετσώνα, Ηλιούπολη και Χανιά.
- Διοργανώνεται το δεύτεροFutureLibraryUnconferenceστην Αθήνα, με 55 ομιλητές και 520 συμμετέχοντες.
2014: Καλοκαιρινή Εκστρατεία σε 140 βιβλιοθήκες από 98 πόλεις. Δραστηριοποιήθηκαν 1.500 εθελοντές, συμμετείχαν 91.139 παιδιά και ενήλικοι.
- Καταγραφή Αρχείου Λευτέρη Βογιατζή, δωρεάς του σκηνοθέτη στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
- Γνωριμία του ευρέος κοινού με το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με παραστάσεις όπερας, εργαστήρια κινηματογράφου και ξεναγήσεις.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
