Σαράντα χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας

Πρωτοσέλιδα εφημερίδων, ψηφοδέλτια, φέιγ βολάν, φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, ποιητικές συλλογές, δίσκοι, αφίσες, διαγγέλματα, κομματικές διακηρύξεις, επιστολές και πολλές φωτογραφίες.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Χαρίλαος Φλωράκης επιστρέφουν στην Ελλάδα μετά την πτώση της δικτατορίας.

Ογκώδεις προεκλογικές συγκεντρώσεις υπό βροχή και πούλμαν ντυμένα με κομματικά συνθήματα. Μια «οικογενειακή» φωτογραφία της πρώτης δημοκρατικής κυβέρνησης του 1974. Ο Πολίτης, το Αντί, το Διαβάζω.

Το Κιβώτιο του Αρη Αλεξάνδρου, το Διπλό βιβλίο του Δημήτρη Χατζή. Ο Θεοδωράκης και ο Αγγελόπουλος.

Ο εορτασμός της πρώτης επετείου του Πολυτεχνείου. Η πανηγυρική υπογραφή του Συντάγματος. Αλλά και η εισβολή στην Κύπρο, οι διαδηλώσεις συμπαράστασης.

Πλούσιο και εύγλωττο έντυπο και φωτογραφικό υλικό περιλαμβάνει η έκθεση «Η Δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη, 40 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας» που διοργανώνουν η Βιβλιοθήκη της Βουλής (ΒΒ) και το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.

Η έκθεση που παρουσιάζεται στην Αίθουσα Ελευθερίου Βενιζέλου της Βουλής εκτυλίσσει το αφήγημα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας μετά την απριλιανή δικτατορία του 1967 με τρόπο νηφάλιο, απολογιστικό και ευρύχωρο. Στην πρώτη ενότητα της έκθεσης, την πολιτειακή ανωμαλία μαρτυρούν εικόνες της Βουλής περικυκλωμένης από τα τεθωρακισμένα και αεροφωτογραφίες του στρατοπέδου πολιτικών κρατούμένων στη Γυάρο.

Μέσα από τα τεκμήρια παρακολουθούμε την πτώση της δικτατορίας μετά τους ολέθριους χειρισμούς της στο ζήτημα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και την παράδοση της εξουσίας από τους στρατιωτικούς στους πολιτικούς. Οι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώνονται.

Εκδίδεται νομοθετικό διάταγμα για τη σύσταση και την επαναλειτουργία των κομμάτων, νομιμοποιείται το ΚΚΕ, αποκαθίσταται το δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι». Οι φωτογραφίες αποτυπώνουν το momentum ενός λαού που ανυπομονεί να εκφράσει τη βούλησή του σε ελεύθερες εκλογές έπειτα από επτά χρόνια δικτατορίας. Τα κόμματα που λαθροβιούσαν στη διάρκεια της χούντας ανοίγουν γραφεία σε κεντρικά, ορατά σημεία.

Οι προεκλογικές αφίσες τους μεταφέρουν μαζί με την πολιτική πληροφορία και την αισθητική τους, τον τρόπο με τον οποίο αποδίδουν εικαστικά την ιδεολογία τους.

Τεκμήρια ευτελή αλλά εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι τα αυτοσχέδια φέιγ βολάν για το δημοψήφισμα για το πολιτειακό, «δρομοχαρτάκια» –όπως τα αποκαλεί η ιστορικός Ελλη Δρούλια από τη ΒΒ -, στα οποία οι πολίτες εκφράζουν με ευρηματικό τρόπο τις πολιτικές τους προτιμήσεις. Το υλικό των ενοτήτων διανθίζουν γελοιογραφίες της εποχής «όχι για να δώσουν ανάλαφρο τόνο στο βαρύ κλίμα αλλά για να μεταφέρουν την εικαστική και κριτική ματιά των ελλήνων καλλιτεχνών».

Στο περιστύλιο της Βουλής ξεδιπλώνεται η πνευματική δημιουργία και ο πολιτισμός της Μεταπολίτευσης, με πιο ισχυρό στοιχείο τη μουσική και κυρίαρχη τη φυσιογνωμία του Μίκη Θεοδωράκη. «Στη μουσική επιτελέστηκε ένα πέρασμα από τις μπουάτ της Πλάκας και των Εξαρχείων με περιορισμένο λόγω χώρου κοινό και χαμηλή ένταση στον ήχο, από το κλειστό διακριτικά κρυμμένο τραγούδι, στο ανοιχτό περιβάλλον των γηπέδων, τη μαζικότητα, το πλήθος, τις φωνές να τραγουδούν δυνατά, φανερά» σχολιάζει η Ελλη Δρούλια. Οι εκδόσεις αυξάνονται και «στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης έως τις αρχές του 1980, η ποίηση διατηρεί το ενδιαφέρον της για την πολιτική διάσταση των πραγμάτων και τις συλλογικές αναζητήσεις». Στον χώρο του λογοτεχνικού εντύπου εμφανίζονται περιοδικά που θα αντέξουν στον χρόνο. Πραγματοποιούνται πρωτοποριακές θεατρικές παραστάσεις, ενώ στα εικαστικά οι καλλιτέχνες εξακολουθούν να δημιουργούν «έργα που υπενθυμίζουν και προειδοποιούν».

Ο κινηματογράφος με τον Μιχάλη Κακογιάννη (Αττίλας ’74, 1974), τον Νίκο Κούνδουρο (Τα τραγούδια της φωτιάς, 1974), τον Νίκο Καβουκίδη (Μαρτυρίες, 1975) και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο (Θίασος, 1974) «αντλεί πρώτη ύλη από τα επίκαιρα, εκφράζεται με τους τρόπους του ευρωπαϊκού κινηματογράφου που είχαν καταφέρει να διεισδύσουν στη δικτατορική Ελλάδα και βγαίνει στο εξωτερικό».

«Να προσφέρει στους ξένους επισκέπτες του ελληνικού κοινοβουλίου μια ψύχραιμη εικόνα της πρόσφατης ιστορίας μας, να αγγίξει συναισθηματικά όσους έζησαν τα γεγονότα και να μιλήσει παραστατικά στα παιδιά, κάνοντας ανάγλυφα και εγγράφοντας στη μνήμη τους ορισμένα κομβικά γεγονότα» αυτοί ήταν οι στόχοι των διοργανωτών της έκθεσης, που δίνει σώμα στο παρελθόν και το κάνει ψηλαφητό προσφέροντας πρόσβαση σε σπάνιο αρχειακό υλικό της Βιβλιοθήκης της Βουλής αλλά και πολλών άλλων φορέων και ιδιωτών.

Εκπαιδευτικά προγράμματα και ξεναγήσεις

Βασισμένα στην έκθεση για τη Δημοκρατία –και σε εκείνη για τη χούντα, που ετοιμάζεται –είναι τα δύο νέα προγράμματα «Ερευνάμε και συζητάμε για τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967» και «1974: Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας» που υλοποιεί το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, στη διάρκεια του σχολικού έτους 2014-2015. Τα προγράμματα απευθύνονται σε μαθητές της Γ’ Γυμνασίου και του Λυκείου και πραγματοποιούνται στους εκθεσιακούς χώρους της Βουλής. Παράλληλα, προσφέρονται για το κοινό ξεναγήσεις στην έκθεση, κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 12.00 το μεσημέρι, κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού. Πληροφορίες στα τηλέφωνα 210-3692.429 και 210-3692.106 και στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος της Βουλής: https://foundation.parliament.gr.