Τα γηρατειά κάνουν και καλό στον πλανήτη

Ολοι τελευταία εκφράζουν ανησυχίες για το ότι ο πληθυσμός της Ευρώπης και του υπόλοιπου δυτικού κόσμου «γερνά» –το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες σε ηλικία κοινωνικές ομάδες φαίνονται ολοένα να αυξάνουν τα ποσοστά τους σε σχέση με τις νεαρότερες εκτός από δυσάρεστα νέα για το μέλλον του ανθρώπινου είδους προαναγγέλλει επίσης μεγάλη αύξηση των δαπανών για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και συντάξεις καθώς και σημαντική μείωση του εργατικού δυναμικού. Η πληθυσμιακή γήρανση φαίνεται ωστόσο να έχει και τα καλά της. Μελέτη που έγινε στη Γερμανία διαπίστωσε ότι θα μας προσφέρει επίσης κάποια σημαντικά οφέλη. Eνα εξ αυτών μάλιστα είναι το ότι θα μας κάνει να γυρίσουμε πίσω στα ποσοστά εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που είχαμε πριν από τη δεκαετία του 1950, μειώνοντας θεαματικά την περιβαλλοντική επιβάρυνση.

Ο μέσος όρος ηλικίας αυξάνεται σε μεγάλο μέρος του πλανήτη και κύρια αίτια γι’ αυτό είναι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής (χάρη στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την πρόοδο της ιατρικής οι άνθρωποι σήμερα ζουν περισσότερο) σε συνδυασμό με την παράλληλη μείωση του αριθμού των γεννήσεων. Η τάση αυτή είναι περισσότερo έντονη στον βιομηχανικό κόσμο και αρκετές μελέτες έχουν περιγράψει τον αρνητικό αντίκτυπο που αναμένεται να έχει. Διεθνής ομάδα ερευνητών από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ Δημογραφικών Ερευνών στο Ροστόκ στη Γερμανία, το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Πανεπιστήμιο της Βιέννης στην Αυστρία αποφάσισε ωστόσο να διερευνήσει αν εκτός από τα προβλήματα θα μπορούσε να φέρει επίσης κάποια οφέλη.

Οι επιστήμονες επέλεξαν ως «περίπτωση μελέτης» τη Γερμανία, καθώς στη χώρα αυτή η «τάση του γήρατος» εμφανίζεται εντονότερη από αλλού. Το προσδόκιμο ζωής των Γερμανών είναι τα 80 έτη ενώ το ποσοστό γονιμότητας φθάνει μόλις τα 1,4 παιδιά ανά μητέρα. Επίσης, αμέσως μετά την Ιαπωνία, η Γερμανία κατέχει τη δεύτερη θέση στα «παγκόσμια ρεκόρ πληθυσμιακής γήρανσης»: ο μέσος όρος ηλικίας των Γερμανών είναι τα 44,3 έτη με το 50% του πληθυσμού να είναι άνω των 45 ετών ενώ παράλληλα η χώρα έχει κατά 60% περισσότερους κατοίκους άνω των 65 ετών σε σχέση με εκείνους που είναι κάτω των 14 ετών. Σε έκθεσή του πριν από μερικούς μήνες το γερμανικό υπουργείο Oικονομικών προειδοποιούσε ότι το κόστος αυτής της γήρανσης σε συνδυασμό με τη μείωση των κρατικών εισοδημάτων από τους φόρους ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση του ΑΕΠ κατά 3%.

Εξετάζοντας ωστόσο και άλλους δημογραφικούς παράγοντες, όπως η εκπαίδευση ή οι μεταβολές στη σύνθεση του πληθυσμού, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το «γκρίζο» του γήρατος έχει και κάποιες ευχάριστες, φωτεινές πλευρές. Μία από αυτές είναι δε… πράσινη. Oπως περιγράφουν στη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στην ανοιχτή διαδικτυακή επιθεώρηση PLoS ONE η ανάλυση των καταναλωτικών συνηθειών ανά ηλικία έδειξε ότι οι κατά κεφαλήν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το 1950 και μετά αυξάνονταν σταθερά καθώς τα παιδιά ενηλικιώνονταν και, ως ενήλικες, αποκτούσαν μεγαλύτερη οικονομική άνεση αλλά μειώνονταν κατά 20% από την ηλικία των 60 ετών και μετά, καθώς τα άτομα άρχιζαν να συνταξιοδοτούνται και να μετακινούνται λιγότερο. Η επικεφαλής της μελέτης Φάνι Κλούγκε εκτιμά ότι το ίδιο ακριβώς μοτίβο πρόκειται να παρατηρηθεί καθώς συνολικά ο πληθυσμός της χώρας θα γερνά, επαναφέροντας ως το 2050 τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα σε επίπεδα που έχουν να παρατηρηθούν πριν από τη δεκαετία του 1950.

Αλλα οφέλη που αναδεικνύει η μελέτη είναι η αύξηση της παραγωγικότητας εξαιτίας της καλύτερης εκπαίδευσης και κατάρτισης του πιο «ώριμου» πληθυσμού, το «μοίρασμα» του πλούτου των γηραιότερων με τις νεότερες ηλικίες καθώς οι ηλικιωμένοι γονείς και παππούδες θα στηρίζουν οικονομικά τα παιδιά και τα εγγόνια τους, η μείωση των δαπανών της υγείας καθώς οι τάσεις δείχνουν ότι παράλληλα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής ο μέσος όρος του πληθυσμού της Γερμανίας θα εμφανίζει το 2050 πολύ καλύτερη υγεία και, τέλος, η βελτίωση της ποιότητας ζωής καθώς τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η αναλογία ελεύθερου χρόνου, δουλειάς και νοικοκυριού θα αλλάξει στο μέλλον με τον ελεύθερο χρόνο να αυξάνεται σε σχέση με την εργασία και τις δουλειές του σπιτιού.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι αν και η μελέτη τους περιορίστηκε στη Γερμανία τα ευρήματά τους ισχύουν και για άλλες χώρες αναδεικνύοντας παραμέτρους που μέχρι τώρα είχαν παραμεληθεί. «Για να έχουμε πληρέστερη εικόνα της γήρανσης του πληθυσμού είναι απαραίτητο να συμπεριλάβουμε τόσο τις αρνητικές όσο και τις θετικές πλευρές της» δήλωσε σε δελτίο Τύπου η Ελκε Λόιχινγκερ από το Ινστιτούτο Ανάλυσης Εφαρμοσμένων Συστημάτων του Πανεπιστημίου της Βιέννης, εκ των συγγραφέων της μελέτης.