«Σαντορίνη μέχρι το 1956 μέσα από cartes-postales»Αρχείο Θηραϊκών Μελετών –
Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα,
σελ. 400, τιμή 50 ευρώ
Η Σαντορίνη είναι από τα πλέον δυναμικά τοπία πάνω στη Γη, όπως και η ζωή που κυλά πάνω στις πιο θεαματικές γωνίες, δίπλα στις πιο γοητευτικές καμπύλες του κόσμου. Το λεύκωμα «Σαντορίνη μέχρι το 1956 μέσα από cartes-postales» είναι ένα συναρπαστικό οδοιπορικό στο νησί που το λένε και Καλλίστη, από τα τέλη του 19ου αιώνα ως το 1956, όταν το τοπίο και τους ανθρώπους συγκλόνισε ξανά, με έναν καταστροφικό σεισμό, η χθόνια μητέρα του, το ενεργό ηφαίστειο. Αυτή η αστείρευτη πηγή φωτιάς που εξουσίαζε τη φυσιογνωμία και τον πολιτισμό σύσσωμου του Αρχιπελάγους.
«Αστραψε μες στο κήρυγμα του ανέμου / Την καινούργια και παντοτινή ομορφιά / Οταν ο ήλιος των τριών ωρών υψώνεται / Πάνγλαυκος παίζοντας το αρμόνιο της Δημιουργίας» όπως στοχάζεται ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης στην «Ωδή στη Σαντορίνη» από τη «Θητεία του Καλοκαιριού» που το χειρόγραφό του υπάρχει στο κέντρο του λευκώματος, μαζί με το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Σαντορίνη» από τη «Γυμνοπαιδία». Αυτοί οι δύο ποιητές συνέλαβαν μοναδικά τη Σαντορίνη που παρουσιάζεται βήμα-βήμα στο λεύκωμα, από το Αμμούδι, την Πάνω Μεριά, την Οία, τον Γιαλό των Φηρών, τα Φηρά, το ηφαίστειο, το Φηροστεφάνι, το Ημεροβίγλι ως τις αρχαιότητες –προτού ακόμη κυριαρχήσει επάνω τους με τη λάμψη του το Ακρωτήρι που ήρθε αργότερα στο φως -, τα μοναστήρια της Επισκοπής και του Προφήτη Ηλία, και τον Πύργο.
Το οδοιπορικό στη Σαντορίνη συνθέτουν 400 καρτ ποστάλ και με τις δύο όψεις τους. Γιατί υπάρχει και η πίσω όψη τους που από τα κείμενα του αποστολέα αναδίδεται το άρωμα του νησιού και της εποχής: «Γιαγιάκα, Φάνη, Χρυσούλα, η Σαντορίνη είναι θαύμα, το δε σπίτι είναι εκπληκτικό! Γιαγιάκα, δεν θέλω να μου στεναχωριέσαι με τίποτα, μακάρι να σε είχαμε μαζί μας να δεις και να τρελαθείς από την ομορφιά του νησιού όλου». Με αυτό το σύντομο μήνυμα πίσω από μια καρτ ποστάλ άρχισε ο περιπαθής και συλλεκτικός έρωτας του Δημήτρη Τσίτουρα με τη Σαντορίνη. Γιατί μόνο ένας παθιασμένος συλλέκτης με 5.000 πράγματα για το νησί στη συλλογή του θα κοίταζε με τόση ευαισθησία και την πίσω όψη των καρτών και θα συνέθετε ένα τόσο απαιτητικό και δαπανηρό λεύκωμα σε δύσκολους καιρούς. Γιατί δεν είναι μόνο η τέλεια απόδοση των εικόνων, αλλά και η τεκμηρίωσή τους με κείμενα ειδικών, όπως ο ιστορικός της φωτογραφίας Αλκης Ξανθάκης («Η ιστορία της καρτ ποστάλ»), η αρχιτέκτονας Παρασκευή Μποζινέκη-Διδώνη («Οία –Το Καπτανοχώρι» και «Φηρά –Ενα μάθημα αρχιτεκτονικής»), ο ηφαιστειολόγος Γιώργος Βουγιουκλάκης («Οι Καμένες και η ιστορία τους»), η αρχαιολόγος Μάγια Ευσταθίου («Οι αρχαιότητες της Θήρας στις καρτ ποστάλ»), ο αρχαιολόγος Χαράλαμπος Πέννας («Επισκοπή» και «Μονή Προφήτη Ηλία»), η ενδυματολόγος Ιωάννα Παπαντωνίου («Ενα σχόλιο σε μια καρτ ποστάλ»). Μία και μόνη κάρτα, «Θήρα, νότιος βραχίων του νέου λιμένος», στα μάτια της κυρίας Παπαντωνίου αποκαλύπτει ένα ολόκληρο κοίτασμα πληροφοριών για την αμφίεση της καλής κοινωνίας στη Σαντορίνη στις αρχές του 20ού αιώνα.
«Η Θήρα τη στιγμή του σεισμού. Μπορείτε να το φανταστείτε; Δεν είναι φοβερό;» λέει με ενθουσιασμό ο Δημήτρης Τσίτουρας καθώς φυλλομετρεί το λεύκωμα. «Κι αυτή εδώ των Φηρών είναι από τις σπανιότερες που δείχνει ότι δεν έχει χτιστεί ακόμη ο καθεδρικός ναός. Και η λιτανεία; Εγώ ανακαλύπτω κάθε φορά που τις κοιτάζω καινούργια πράγματα. Αυτή η πολύ ατμοσφαιρική είναι από το χωριό μου, το Φηροστεφάνι, και δείχνει γερμανούς ναύτες μπροστά στον μύλο. Δίνει όλη την εποχή. Κι όλα αυτά με σπουδαίες υπογραφές φωτογράφων όπως της Nelly’s, του Σπύρου Μελετζή, του Πέτρου Δελένδα και πολλών άλλων, που στο ευρετήριο πίσω δίνουμε πολλές πληροφορίες για το έργο τους».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
