Στις Βρυξέλλες κράτησαν την ανάσα τους. Και μετά στέναξαν με ανακούφιση: οι Σκωτσέζοι είπαν «όχι» στην ανεξαρτησία, απομακρύνοντας τον κίνδυνο ενός ντόμινο αποσχίσεων στην Ευρώπη, με Καταλανούς, Βάσκους, Φλαμανδούς, και λοιπούς αυτονομιστές να παίρνουν αέρα.
Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει ένα άλλο, μεγαλύτερο ζόρι: τί θα γίνει αν οι Συντηρητικοί κερδίσουν τις επόμενες εκλογές στη Βρετανία, το 2015, και κάνουν το άλλο δημοψήφισμα, το 2017; Με ερώτημα αν ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο θα μείνει ή θα φύγει από την ΕΕ;
Πόσο πιθανός είναι δηλαδή ο σεισμός, η περιβόητη «Brexit», μια έξοδος της Βρετανίας από την ενωμένη Ευρώπη, σε τρία χρόνια από σήμερα;
Αντιμέτωπος με τον αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό στον λαό, και στο εσωτερικό του Συντηρητικού κόμματος, ο Ντέιβιντ Κάμερον έχει δεσμευθεί να επαναδιαπραγματευθεί τη θέση της χώρας στην ΕΕ, και να κάνει δημοψήφισμα μετά.
Προς το παρόν, σε δημοσκόπηση της εταιρείας Opinium για τον Observer, σχεδόν οι μισοί Βρετανοί θα ψήφιζαν υπέρ της εξόδου υπό τις τρέχουσες συνθήκες. Εντός θα έμενε το 37%.
Αλλά η εικόνα γίνεται διαφορετική, αν αλλάξουν οι όροι της συμμετοχής στην ΕΕ. Σε αυτή την περίπτωση, το 42% τάσσονται υπέρ της παραμονής, έναντι 36% που επιμένουν στην αποχώρηση.
Ο Κάμερον επαναλαμβάνει σε όλους τους τόνους ότι πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ. Την θεωρεί πολύ συγκεντρωτική, πολύ γραφειοκρατική, και τρέμει ότι οι υπέρμαχοι της ομοσπονδιοποίησης μπορεί να πάρουν το πάνω χέρι.
Να γιατί έδωσε λυσσαλέα μάχη για να μην γίνει ο φεντεραλιστής Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αλλά την έχασε.
Είναι και το μεταναστευτικό. Εξ ου η πρότασή του να επιβληθούν περιορισμοί στην ελεύθερη μετακίνηση προσώπων από φτωχότερα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως οι Ρουμάνοι και οι Βούλγαροι.
Η απάντηση από τις Βρυξέλλες; Οργισμένη και κάθετη. Εάν η Βρετανία θέλει να παραμείνει στην ενιαία αγορά, να εννοήσει ότι εκεί ισχύει η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, κεφαλαίων και αγαθών. Τελεία και παύλα, είπαν. Με άλλα λόγια, η Ευρώπη δεν είναι «μενού α λα καρτ», για να παραγγέλνει η Βρετανία ό,τι της κάνει κέφι.
Εκτός ευρώ, εκτός χώρου Σένγκεν, με εκπτώσεις στην συνεισφορά του στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν πάντοτε με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο έξω από την ΕΕ.
Εξαιτίας της ειδικής σχέσης με την Αμερική και των συμφερόντων του Σίτι του Λονδίνου, οι Βρετανοί δεν θέλησαν ποτέ να εκχωρήσουν την εθνική κυριαρχία της νομισματικής πολιτικής, και να εγκαταλείψουν τη στερλίνα, πόσω μάλλον τώρα.
Πολλοί λένε, όμως, ότι ακριβώς αυτή η κρίση του ευρώ πιέζει για μεγαλύτερη ενοποίηση τις χώρες που χρησιμοποιούν το κοινό νόμισμα. Οσοι μπορούν, αλλά δεν θέλουν να συμμετάσχουν, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία, πρέπει να βρουν νέα θέση σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων.
Και επειδή κανένας δεν ξέρει ποιό θα είναι το νέο σκηνικό, δεν έχει νόημα καμιά αναδιαπραγμάτευση.
Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι βέβαια αν θα συνέφερε την βρετανική οικονομία μια έξοδος από την ενωμένη Ευρώπη.
Μάλλον όχι, γιατί εξακολουθεί να πουλάει το 50% των εξαγωγών της στην κοινή αγορά. Και είναι εύκολες εξαγωγές, ελεύθερου εμπορίου, χάρη στην ΕΕ.
Κερδίζει επίσης πολλά από άμεσες ξένες επενδύσεις, επειδή είναι μια καλή τοποθεσία από την οποία πολυεθνικές κάνουν μπίζνες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ολα δείχνουν ότι ο Κάμερον πιστεύει πως θα μπορέσει να κερδίσει και άλλες εξαιρέσεις από τους όρους της συμμετοχής στην ΕΕ, όπως συνέβη το 1974-75. Κάτι που θα επιτρέψει στη Βρετανία να παραμείνει μέλος, αλλά μόνο για λόγους εμπορίου.
Μια τέτοια νέα συμφωνία, εγκεκριμένη από δημοψήφισμα, είναι αυτό που φέρεται να επιθυμεί ο ίδιος, προσωπικά.
Με σημαντικό ρίσκο. Αν δεν καταφέρει να πάρει όσα ζητήσει από την πολυδιαφημισμένη αναδιαπραγμάτευση κινδυνεύει να φανεί λίγος.
Σε βαθμό που θα αμφισβητηθεί πολύ σοβαρά μέχρι και η ικανότητά του να μείνει πρωθυπουργός – δεδομένου ότι τα άλλα δύο μεγάλα κόμματα στην Βρετανία, οι Εργατικοί και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, εταίροι του στην κυβέρνηση σήμερα, τάσσονται καθαρά υπέρ της παραμονής στην ΕΕ.
