Η μνήμη –ατομική, συλλογική, ιστορική -, απαραίτητη για την αντίληψη του εαυτού και τη συγκρότηση της ομάδας, είναι το θεμέλιο της ταυτότητας των προσώπων, των λαών και της ανθρωπότητας στο σύνολό της. Η μνήμη είναι πολύτιμη και τα μνημεία, οι «ζωντανές» πηγές της, θησαυροί ανεκτίμητοι που ανήκουν αξιωματικά στις γενιές του μέλλοντος. Οι παρόντες έχουν την υποχρέωση της προστασίας των μνημείων και της διάδοσης της γνώσης που αυτά εμπεριέχουν. Οντας αυταξίες, τα μνημεία δεν «αξιοποιούνται», μοναδικά και ανεπανάληπτα, δεν μπορούν και δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, μπορούν όμως και πρέπει να αποδίδονται στο κοινό κατανοητά και προσιτά, κατά το δυνατόν λειτουργικά, πηγές γνώσης, καταφύγια ουσιαστικής «αναψυχής», τόποι αυτογνωσίας αλλά και μοχλοί αειφόρου ανάπτυξης…
Πώς γίνεται αυτό; Με ανασκαφή, συντήρηση, αναστήλωση, αποκατάσταση, ανάδειξη, με ενδιαφέρουσες μουσειακές εκθέσεις και εποπτικό υλικό, δημοσιεύσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ψηφιακές αναπαραστάσεις, προβολή στο Διαδίκτυο και τα ΜΜΕ, εκδηλώσεις και κάθε είδους πολιτιστικές δράσεις…
Τα εκατοντάδες έργα που τα τελευταία 14 χρόνια υλοποιούνται με αυτεπιστασία από τις εφορείες αρχαιοτήτων από τον Εβρο ως το Καστελόριζο και τα πολλά εκατομμύρια ευρώ των ευρωπαϊκών προγραμμάτων που μετατρέπονται σε ημερομίσθια, πληρωμές αγαθών και υπηρεσιών, φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, αποδεικνύουν πως αυτή καθαυτή η πολυδάπανη διαδικασία της προστασίας και της ανάδειξης της μνημειακής κληρονομιάς αποτελεί μια καθόλου ευκαταφρόνητη οικονομική δραστηριότητα…
Το όφελος σε όλα τα επίπεδα μπορεί να αυξηθεί περισσότερο. Πώς; Με ευέλικτο σχεδιασμό, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, δικτύωση, συνέργειες, χρήση των απεριόριστων δυνατοτήτων του Διαδικτύου, ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων, ανταπόκριση στην επιθυμία του σύγχρονου επισκέπτη για μέθεξη, μάθηση και δημιουργική ενασχόληση.
Χαρακτηριστική αυτής της λογικής είναι η δικτύωση των δύο βασικών αρχαιολογικών χώρων-μουσείων της Μακεδονίας, των Αιγών και της Πέλλας, με άλλους χώρους όπου έγιναν έργα συντήρησης και ανάδειξης, την αρχαία Μίεζα, όπου η σχολή του Αριστοτέλη, την Εδεσσα και τη Βέροια, το ιερό της Λευκόπετρας και τα οθωμανικά μνημεία των Γιαννιτσών. Ετσι δημιουργείται ένα εντυπωσιακό σύνολο που συνιστά το βασικό δίκτυο περιήγησης στην περιοχή.
Εργο ΕΣΠΑ «Το δίκτυο ψηφιακής περιήγησης στο αρχαίο βασίλειο των Μακεδόνων», μια πλήρης παρουσίαση με ξεναγήσεις, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, ευχάριστες ενημερωτικές και εκπαιδευτικές εφαρμογές, θα φέρει στο σπίτι καθενός στα ελληνικά, αγγλικά, ρωσικά ή κινεζικά την ιστορία και τα μνημεία της Μακεδονίας, θέτοντας τις βάσεις για μια ουσιαστικότερη και βαθύτερη εμπειρία αρχαίου και σύγχρονου χώρου, ξυπνώντας το ενδιαφέρον για μια επίσκεψη στον τόπο.
Στις Αιγές, τη μήτρα των κοσμοϊστορικών αλλαγών που γέννησαν την ελληνιστική Οικουμένη, το master plan μας προβλέπει τη δημιουργία ενός πολυδύναμου και συνεχώς εξελισσόμενου μουσειακού μορφώματος που με αίθουσες-ενότητες, διάσπαρτες στον χώρο, θα αγκαλιάζει και θα ενσωματώνει το σύνολο του αρχαιολογικού τόπου και θα επεκτείνεται στον υπερβατικό κόσμο του Διαδικτύου. Ετσι, στην έκθεση των θησαυρών του Φιλίππου Β’ προστίθεται το αρχαιολογικό πάρκο της αχανούς νεκρόπολης, το ανάκτορο –αρχιτεκτονικό μανιφέστο της ιδέας της πεφωτισμένης ηγεμονίας –που αναστηλώνεται συστηματικά και το νέο μουσειακό κτίριο που θα φιλοξενεί μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, χώρους εκπαίδευσης, συνεδρίων και εξυπηρέτησης κοινού, εργαστήρια συντήρησης και χώρους μελέτης, αλλά και το ψηφιακό μουσείο «Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη» έργο ΕΣΠΑ που διά του Διαδικτύου θα είναι προσιτό παγκοσμίως.
Εδώ, με άξονα συνοχής τον Αλέξανδρο, διαστάσεις ασύλληπτες στον πραγματικό κόσμο διασυνδέονται και γίνονται αντιληπτές σχέσεις και συνάφειες που συγκροτούν το ανεξάντλητο απόθεμα του ελληνιστικού πολιτισμού το οποίο, διάσπαρτο σε τρεις ηπείρους, έγινε αφετηρία διαλόγου, πηγή ιδεών και ιδεολογιών, απαρχή της σύγχρονης κοσμοαντίληψης. Παράλληλα, η εξαιρετικά υψηλή αναγνωρισιμότητα του Μεγαλέξανδρου οδηγεί τον διαδικτυακό επισκέπτη στις ρίζες και τον φέρνει σε επαφή με τους θησαυρούς της Μακεδονίας και της υπόλοιπης Ελλάδας. Ενα μωσαϊκό αρχαιολογικών χώρων και μουσείων αποκτά αφηγηματική συνοχή, αποτελώντας ελκυστικό στόχο διαδικτυακής, αλλά πιθανότατα και πραγματικής περιήγησης.
Πηγή προβολής του πολιτιστικού πλούτου της χώρας, το ψηφιακό μουσείο θα προωθεί τον διεπιστημονικό διάλογο, και μαζί με την ενεργοποίηση του θεσμού της εκπαιδευτικής ανασκαφής και των εφαρμογών πειραματικής αρχαιολογίας – συντήρησης από φοιτητές και ερευνητές ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων και την καθιέρωση τακτικών διεθνών συνεδρίων, συμποσίων και εργαστηρίων θα κάνει τις Αιγές κέντρο «επιστημονικού τουρισμού».
Ενώ η ενεργοποίηση της εγκεκριμένης από το Master plan εφαρμογής «η ανασκαφή σαν έκθεμα» όπου ομάδες ενδιαφερομένων θα μπορούν να παρακολουθούν τη διαδικασία της ανασκαφής, αλλά και διαλέξεις-σεμινάρια υπόσχεται να ανεβάσει τα ποσοστά των συνειδητοποιημένων επισκεπτών.
Η κυρία Αγγελική Κοτταρίδη είναι διευθύντρια ΙΖ’ ΕΠΚΑ και αναπληρώτρια διευθύντρια 11ης ΕΒΑ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
