Οι φάλαινες κατάγονται από χερσαία θηλαστικά, πλέον όμως δεν έχουν πόδια, οπότε θεωρητικά δεν χρειάζονται και τα οστά της λεκάνης. Μέχρι σήμερα, οι ζωολόγοι πίστευαν ότι επρόκειτο για υπολειμματικά οστά που θα εξαφανιστούν στην πορεία της εξέλιξης. Φαίνεται, όμως, ότι η λεκάνη παραμένει χρήσιμη στα κήτη για να χειρίζονται το ευκίνητο πέος τους.

Η μετάβαση

Οι φάλαινες (μυστακοκήτη) και τα δελφίνια (οδοντοκήτη) εκτιμάται ότι εγκατέλειψαν οριστικά την ξηρά για χάρη της θαλάσσιας ζωής πριν από περίπου 30 εκατομμύρια χρόνια. H μετάβαση, όμως, δημιούργησε ένα πρακτικό πρόβλημα: Η συνουσία είναι πια δύσκολη υπόθεση για πλάσματα που ζυγίζουν μέχρι και δεκάδες τόνους, και δεν μπορούν να ξαπλώσουν στο κρεβάτι ή να στηθούν στα τέσσερα όπως άλλα ζώα. Για να λύσουν το πρόβλημα, τα κήτη ανέπτυξαν μακριά, ευέλικτα πέη που βρίσκουν μόνα τους το σωστό δρόμο.

Οι μύες που ελέγχουν το πέος στα κήτη συνδέονται απευθείας στα οστά της λεκάνης, μια παρατήρηση που εξήψε την περιέργεια ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Κομητείας του Λος Άντζελες. «Εδώ και καιρό όλοι υπέθεταν ότι, αν αφήναμε τις φάλαινες και τα δελφίνια να εξελιχθούν για μερικά εκατομμύρια χρόνια ακόμα, τα οστά της πυέλου θα εξαφανίζονταν. Φαίνεται όμως ότι αυτό δεν ισχύει» σχολιάζει ο Μάθιου Ντιν του πανεπιστημίου, μέλος της ερευνητικής ομάδας που υπογράφει τη μελέτη στην επιθεώρηση «Evolution».

Η μελέτη

Η ομάδα του Ντιν χρησιμοποίησε τρισδιάστατους σαρωτές λέιζερ για να δημιουργήσει ψηφιακά μοντέλα των πυελικών οστών από διάφορα μυστακοκήτη και οδοντοκήτη.

Στο επόμενο βήμα, χρησιμοποίησαν τα διαθέσιμα δεδομένα από διάφορες πηγές -ακόμα και από σημειώσεις φαλαινοθηρών) προκειμένου να μετρήσουν το μέγεθος των όρχεων κάθε είδους σε σχέση με το μέγεθος του σώματος και το μέγεθος των οστών της πυέλου.

Σε όλο το ζωικό βασίλειο, εξηγούν οι ερευνητές, τα είδη στα οποία πολλά αρσενικά ανταγωνίζονται για το ίδιο θηλυκό, δηλαδή τα είδη στα οποία ο σεξουαλικός ανταγωνισμός είναι πιο έντονος, τείνουν να αναπτύσσουν μεγαλύτερους όρχεις και μεγαλύτερα πέη (για να παράγουν περισσότερο σπέρμα και να εξασφαλίζουν την απόθεσή του στο σωστό σημείο του κόλπου).

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης είναι ξεκάθαρα: τα κήτη που έχουν μεγαλύτερους όρχεις έχουν και μεγαλύτερη λεκάνη, ένδειξη ότι το μέγεθος της λεκάνης είναι αποτέλεσμα σεξουαλικής επιλογής. Και η ένδειξη αυτή δείχνει να επιβεβαιώνεται από τη διαπίστωση ότι το σχετικό μέγεθος των όρχεων και της λεκάνης δεν σχετίζεται με το μέγεθος άλλων οστών, για παράδειγμα των πλευρών, κάτι που σημαίνει ότι το μέγεθος της λεκάνης και των όρχεων δεν εξαρτάται απλά από το μέγεθος του σώματος.

Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η μελέτη «αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε» όχι μόνο τα οστά τις πυέλου στις φάλαινες αλλά και γενικά τα λεγόμενα υπολειμματικά όργανα. Για παράδειγμα, η σκωληκοειδής απόφυση στον άνθρωπο (μια τυφλή προέκταση του εντέρου) θεωρούνταν παλαιότερα υπολειμματικό όργανο, κατάλοιπο από την εποχή που οι πρόγονοί μας ήταν φυτοφάγοι. Πλέον όμως γνωρίζουμε ότι το «άχρηστο» αυτό όργανο παίζει στην πραγματικότητα σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.