Το νέο απαρτχάιντ της Αμερικής

Μισόν αιώνα μετά το περίφημο Καλοκαίρι της Ελευθερίας του 1964, όταν ψηφίστηκε στις ΗΠΑ ο νόμος για τα πολιτικά δικαιώματα (Civil Rights Act) που κατήργησε τις φυλετικές διακρίσεις στους δημόσιους χώρους και έδωσε ισότιμα εκλογικά δικαιώματα σε έγχρωμους και λευκούς πολίτες, κάποια πράγματα μένουν αναλλοίωτα στον αμερικανικό Νότο. Ο ρατσισμός φοράει ένα νέο προσωπείο και επιχειρεί να επιστρέψει, αυτή τη φορά με πρόσχημα την κρίση και την ασφάλεια.

Εδώ και δύο χρόνια κάποιες μικρές πόλεις στις Πολιτείες της Γεωργίας, του Τενεσί, της Αλαμπάμα και του Τέξας επιθυμούν τον διοικητικό (αυτο)διαχωρισμό τους από τις κομητείες στις οποίες ανήκουν και διεκδικούν οικονομική, κοινωνική και εκπαιδευτική «αυτοδιάθεση». Αυτές οι πόλεις έχουν ένα κοινό σημείο: κατοικούνται ως επί το πλείστον από ευκατάστατους ή και πλούσιους λευκούς Αμερικανούς.

Με άλλα λόγια, κυοφορείται ένα ρατσιστικό απαρτχάιντ νέου τύπου. Το Τράσβιλ, η Γκάρντεντεϊλ και το Πάικ Ρόουντ στην Αλαμπάμα και έξι πλούσιες «λευκές» περιοχές στα προάστια της Ατλάντας έσπευσαν να αποτινάξουν τα «δεσμά» –όπως τα θεωρούν οι κάτοικοί τους –της κομητείας στην οποία ανήκαν μέχρι πρότινος και να γίνουν πόλεις με δικά τους σχολεία ή δημαρχεία.

Ενα τμήμα της αμερικανικής κοινής γνώμης αναρωτιέται ποια είναι η γενεσιουργός αιτία αυτών των διαχωριστικών πράξεων: ο φυλετικός ρατσισμός ή ο ταξικός διαχωρισμός λόγω των υψηλών εισοδημάτων;

«Τίποτε από τα δύο. Απλώς η ανάγκη να παρέχω στα παιδιά μου την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση» ισχυρίζεται η Εϊμι Μπλις, που μαζί με κάποιους άλλους συμπολίτες της επιδιώκουν να «ιδρύσουν» τη δική τους πόλη εντός της πρωτεύουσας της Λουιζιάνα, του Μπάτον Ρουζ. Η νέα κοινότητα θα ονομάζεται Σεν Τζορτζ, θα καταλαμβάνει μια έκταση 135 τετρ. χλμ. στο κέντρο του Μπάτον Ρουζ και φιλοδοξεί να γίνει ο νέος τόπος κατοικίας για το 25% των κατοίκων της πρωτεύουσας, δηλαδή σχεδόν 60.000 ανθρώπων. Ο πληθυσμός του Σεν Τζορτζ θα είναι κατά 70% λευκοί, ενώ στο Μπάτον Ρουζ η αναλογία είναι 60-40 υπέρ του μαύρου πληθυσμού.

Αυτό σημαίνει ότι οι εύποροι λευκοί θα απομονωθούν, όπως συνέβαινε στο αλήστου μνήμης ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής, σε μια μικρή λωρίδα γης και θα αφήσουν τους φτωχούς μαύρους να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους με τη νεανική εγκληματικότητα και την κακή ποιότητα της εκπαίδευσης.

«Μας λένε λευκούς ρατσιστές. Εμείς λέμε ότι αν δεν μπορείς να επιχειρηματολογήσεις απέναντι σε κάποιον, σπεύδεις αμέσως να τον χαρακτηρίσεις ρατσιστή» λέει ο Λάιονελ Ρέινι, εκπρόσωπος της άκρως αμφιλεγόμενης κίνησης των λευκών πολιτών του Σεν Τζορτζ. Η πρωτοβουλία έχει ήδη συγκεντρώσει τις 18.000 υπογραφές που απαιτούνται από την Πολιτεία της Λουιζιάνα προκειμένου ένα ζήτημα να τεθεί σε δημοσκόπηση στις επόμενες εκλογές. «Οι καιροί αλλάζουν: το ζήτημα θα τεθεί σε τοπικό δημοψήφισμα, πιστεύουμε ότι θα κερδίσουμε και θα ιδρύσουμε τη δική μας πόλη» λέει ο Ρέινι.

Και η 36χρονη Μπλις προσθέτει: «Πολλοί λένε ότι η πρωτοβουλία μας αυτή έχει ρατσιστικά κίνητρα αλλά δεν είναι έτσι. Τα παιδιά μου έχουν πολλούς φίλους που είναι μαύροι. Αλλά όταν ο γιος μου πάει σχολείο και δέχεται εκφοβισμό από τους συμμαθητές του και κάθεται σε μια γωνία μόνος του και δεν τρώει, θέλω να κάνω κάτι για να αλλάξει αυτή η κατάσταση».

Πληθυσμιακή αλλαγή στα δημόσια σχολεία

Ολα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που για πρώτη φορά στα δημόσια σχολεία προβλέπεται ότι εφέτος θα εγγραφούν περισσότεροι μειονοτικοί μαθητές από μη ισπανόφωνους λευκούς. Η αλλαγή του μαθητικού πληθυσμού αντανακλά τη γενικότερη αύξηση των ισπανόφωνων στις ΗΠΑ.

Οι μη ισπανόφωνοι λευκοί μαθητές παραμένουν οριακά η μεγαλύτερη ομάδα στα δημόσια σχολεία με ποσοστό 49,8%, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Στατιστικής στην Εκπαίδευση. Περίπου το 25% των μαθητών από μειονότητες είναι ισπανόφωνοι, το 15% είναι μαύροι, το 5% κατάγονται από την Ασία και τα νησιά του Ειρηνικού, ενώ ένα μικρό ποσοστό αποτελείται από διαφυλετικούς μαθητές και γηγενείς Αμερικανούς (Ινδιάνους).

Η αλλαγή φέρνει νέες ακαδημαϊκές πραγματικότητες, όπως την ανάγκη για περισσότερη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας και πραγματικότητες πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως η αλλαγή του μενού του σχολικού γεύματος ώστε να αντανακλά τις διατροφικές συνήθειες των οικογενειών των μαθητών.

Πρωτοβουλίες όπως αυτή των λευκών κατοίκων των συγκεκριμένων πόλεων του Νότου προσπαθούν να αποφύγουν –υψώνοντας ρατσιστικά τείχη –την από κοινού αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών ζητημάτων όπως η μετανάστευση, η φτώχεια, η πολυπολιτισμικότητα και το δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην ασφάλεια.