Μπορούν οι γονείς να ανήκουν στο ίδιο φύλο;

Το γαλλικό «Le Figaro Magazine» δημοσιεύει άρθρο-ρεπορτάζ με τίτλο «Τα μωρά των 150.000 δολαρίων», στο οποίο παρουσιάζεται, μεταξύ άλλων, η ιστορία ενός ζευγαριού από τη Νότια Καλιφόρνια, του 44χρονου Ρόμπερτ και του 38χρονου Μάικλ, οι οποίοι μεγαλώνουν μαζί τα τρία παιδιά που απέκτησαν με τη συνδρομή παρένθετης μητέρας. Αναζητώντας μια αντίστοιχη «ελληνική» περίπτωση, οδηγηθήκαμε συμπτωματικά στην ίδια Πολιτεία, μέσω Αθήνας.

Ο τρίχρονος Λίο και ο εξάχρονος αδελφός του Ανρί κάνουν τραμπάλα στην πλατεία Δεξαμενής στο Κολωνάκι. Με κάποια διαλείμματα, βέβαια, για να ακούσουν ξανά και ξανά το «Frozen» στο iPad του daddy ή για να παίξουν με το iPhone του papa. Daddy είναι ο 51χρονος Γιάννης (γιος ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ) και papa είναι ο 46χρονος γαλλοαμερικανός σύντροφός του, Φρεντ. Μια πλήρης ομογονεϊκή οικογένεια, «γαλουχημένη» στην προοδευτική Καλιφόρνια, παραθερίζει για λίγες εβδομάδες στην Ελλάδα της κρίσης, όπου τα κοινωνικά μοντέλα ανατρέπονται με μια πρωτόγνωρη βιαιότητα. «Εδώ, όμως, κανείς ακόμη δεν διανοείται ότι είμαστε οι δύο μπαμπάδες των αγοριών» γελάει ο Γιάννης που θέλησε να μιλήσει στο BHmagazino, σε μια εθελοντική προσπάθεια «αποδραματοποίησης» των διαφορετικών μορφών οικογένειας (σήμερα στις ΗΠΑ 3 εκατομμύρια LGBT Αμερικανοί –Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφισεξουαλικοί και Τρανσέξουαλ –έχουν αποκτήσει παιδί, ενώ συνολικά 6 εκατομμύρια παιδιά και ενήλικοι έχουν έναν LGBT γονιό.

«Οταν μας βλέπουν στην παιδική χαρά, θεωρούν ότι είμαστε φίλοι ή αδέλφια. Γι’ αυτό δεν δεχόμαστε περίεργες ερωτήσεις ή λοξά βλέμματα, δεν πάει καν το μυαλό τους!». «Οχι τα βρώμικα χέρια στο στόμα!» φωνάζει ο εμφανώς πιο προστατευτικός Φρεντ στα αγόρια. «Ασ’ τους, δεν κάνουν τίποτα» του λέει καθησυχαστικά ο σύντροφός του. Γελάς, ανακλαστικά σχεδόν, με τους (συχνούς) γονεϊκούς διαπληκτισμούς τους: η τόσο οικεία κατανομή ρόλων χωρίς τα στεγανά του φύλου. Αμφότεροι σχολιάζουν πόσο ελάχιστα kid-friendly είναι η Αθήνα: «Ούτε παιδικά μενού ούτε παιδικά καρεκλάκια στα εστιατόρια…».

«Ημασταν μαζί δύο χρόνια όταν πρότεινα στον Φρεντ να αποκτήσουμε δικά μας παιδιά. Για μένα ήταν μια έντονη βιολογική ανάγκη, πάντα ήθελα να γίνω πατέρας» εξηγεί ο Γιάννης την επιλογή του να αποκτήσει οικογένεια με τον νόμιμο σύζυγό του (παντρεύτηκαν πριν από δέκα χρόνια με σύμφωνο συμβίωσης). «Στα ομόφυλα ζευγάρια είναι μια απόλυτα συνειδητή απόφαση, δεν προκύπτει από κάποιο λάθος στο πίσω κάθισμα ενός αυτοκινήτου. Δεν είναι κάτι που κάνεις με ευκολία. Είναι τόσο πολλά τα εμπόδια που καλείσαι να υπερκεράσεις, βιολογικά, νομικά, κοινωνικά, που δεν μπορεί παρά να θέλεις αυτό το παιδί όσο τίποτε άλλο. Διαβάσαμε πολύ, μιλήσαμε με πολύ κόσμο (κυρίως ζευγάρια γκέι ανδρών και γυναικών που το είχαν ήδη αποτολμήσει), συμβουλευτήκαμε ειδικούς. Χρειάστηκε βεβαίως και γνωμάτευση από ψυχίατρο για την καταλληλότητά μας να γίνουμε γονείς. Πιστέψτε με, δεν θα αποφασίζαμε να αποκτήσουμε παιδιά αν δεν ήμασταν απολύτως βέβαιοι ότι θα είχαν μαζί μας μια απολύτως φυσιολογική ζωή».

Ο Γιάννης και ο Φρεντ μιλούν για το δαιδαλώδες ταξίδι τους προς την ομογονεϊκότητα. Ξεκίνησε με την πρόσληψη του εξειδικευμένου, συστημένου από φίλους, δικηγόρου που θα αναλάμβανε τον εντοπισμό της παρένθετης μητέρας.

Ακολούθησε η εξέταση των προφίλ και η τετ α τετ συνάντηση (υπό μορφήν ενός casual, διερευνητικού δείπνου) με καθεμία από τις υποψήφιες. «Ο δικηγόρος μας είπε ότι το μόνο που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι η ικανότητά της να αποκτήσει υγιή παιδιά, όχι η εμφάνισή της ή ο δείκτης νοημοσύνης της. Γι’ αυτό ήταν απαραίτητη η προϋπόθεση να έχει ήδη τουλάχιστον άλλο ένα παιδί» εξηγεί ο Φρεντ. «Εχεις, βέβαια, στη διάθεσή σου και κάποιες βασικές πληροφορίες για αυτή τη γυναίκα, για παράδειγμα το ιατρικό ιστορικό της. Αν θέλεις, μπορείς να το διερευνήσεις περισσότερο, εμείς επιλέξαμε να μην το κάνουμε. Κάτι που επίσης χρειάζεται να λάβεις υπ’ όψιν είναι το κίνητρο της συμμετοχής της σε όλη αυτή τη διαδικασία. Πρέπει να είναι διττό: και αλτρουιστικό (η επιθυμία να βοηθήσει ένα γκέι ζευγάρι να αποκτήσει παιδί) αλλά και οικονομικό (να έχει ανάγκη τα χρήματα), έτσιώστε όταν έρθει η ώρα να μη δυσκολευτεί να παραδώσει το παιδί». Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο οι ίδιοι απέρριψαν τη λύση της υιοθεσίας. «Είχαμε ακούσει τόσες ιστορίες φρίκης. Ενα ζευγάρι φίλων, έπειτα από δύο ολόκληρα χρόνια αναμονής, είδε τη βιολογική μητέρα να αλλάζει γνώμη την τελευταία στιγμή».

Το κόστος της οικογένειας

Η γυναίκα που τελικώς επέλεξαν (μια τυπική, μεσοαστή Αμερικανίδα, νοσοκόμα στο επάγγελμα) υποβλήθηκε σε τεχνητή γονιμοποίηση σε μια κλινική, κάμποσες ώρες πτήση από την Καλιφόρνια, στο Μέριλαντ (διότι εκεί έτυχε να έχει την έδρα του ο δικηγόρος). Με δικά της ωάρια, τη μία φορά με σπέρμα του Γιάννη, την άλλη με σπέρμα του Φρεντ: «Αυτό σημαίνει ότι ο ένας γιος μας είναι βιολογικά «δικός μου» και ο άλλος γιος μας είναι βιολογικό παιδί του Γιάννη. Αλλά και ότι μεταξύ τους τα δύο παιδιά είναι ετεροθαλή αδέλφια. Επομένως, όλη η οικογένειά μας είναι βιολογικά συνδεδεμένη». Διατηρούν καλές σχέσεις με την παρένθετη μητέρα («Τη θαυμάζουμε για αυτό που έκανε»), αν και παραδέχονται ότι είναι μάλλον ψυχολογικά «βολικό» το ότι τυχαίνει να ζει στο άλλο άκρο της χώρας. Κάθε δύο, τρεις μήνες τής στέλνουν κάποιο μήνυμα και φωτογραφίες του Λίο και του Ανρί, εκείνη πάλι στέλνει κάρτες στα γενέθλια των παιδιών. Αμφότεροι υπογραμμίζουν το πολυδάπανο της διαδικασίας: «Δεν είναι τυχαίο ότι το αποτολμούν μόνο λίαν ευκατάστατα ζευγάρια ομοφυλοφίλων».

Το αναλυτικό κοστολόγιο είχε ως εξής: παρένθετη μητέρα 25.000 δολάρια (σε περίπτωση που κυοφορούσε δίδυμα, η αμοιβή της θα ανέβαινε κατά 30%), έξοδα δικηγόρων 40.000 δολάρια, λοιπά έξοδα (αεροπορικά εισιτήρια, ξενοδοχεία, ιατρικές εξετάσεις, ιατρική παρακολούθηση της κυήσεως κ.τ.λ.) 25.000 δολάρια. Η διαδικασία για την απόκτηση του πρώτου παιδιού κόστισε δηλαδή συνολικά 90.000 δολάρια (για το δεύτερο, μόλις 75.000 δολάρια καθότι, με ήδη έτοιμο το ογκωδέστατο συμβόλαιο, η αμοιβή του δικηγόρου συρρικνώθηκε). Σύμφωνα, πάντως, με το προαναφερθέν άρθρο του «Le Figaro Magazine», για τις κατά παραγγελίαν κυήσεις στην Καλιφόρνια, δεν είναι λίγες οι φορές που το συνολικό κόστος μπορεί να αγγίξει τις 150.000 δολάρια (110.000 ευρώ).

Οι «νεοφώτιστοι» papa και daddy βίωσαν πρωτόγνωρες στιγμές στην αίθουσα τοκετών (ο Φρέντι ήταν μάλιστα εκείνος που έκοψε τον ομφάλιο λώρο). Θυμούνται, όμως, πάντα και την πρώτη νύχτα με τον πρωτότοκο, τον Ανρί, στο σπίτι: «Κάθε δέκα λεπτά κοιτάζαμε αν αναπνέει! Κάποια στιγμή που φτερνίστηκε, ήμασταν πεπεισμένοι ότι το μωρό ήταν σοβαρά άρρωστο». Στο πιστοποιητικό γεννήσεως θα αναγραφούν τα ονόματα και των δύο μπαμπάδων (ως «γονιός 1» και «γονιός 2», σε αντικατάσταση των «παρωχημένων» πλέον «πατέρας» και «μητέρα»). Είναι, ως εκ τούτου, και οι δύο νομικά κατοχυρωμένοι, ισότιμοι γονείς των παιδιών τους (αφού προηγουμένως ο καθένας υιοθέτησε τον βιολογικό γιο του άλλου), «καθότι στην Καλιφόρνια ο νόμος είναι πάνω από τους δεσμούς αίματος». Οι ίδιοι παραδέχονται ότι όλο αυτό δεν θα μπορούσε να είχε λάβει χώρα σε μια λιγότερο προοδευτική Πολιτεία (δεν πας, για παράδειγμα, στο Τέξας ή στη Βόρεια Καρολίνα να κηρύξεις τις εναλλακτικές μορφές οικογένειας).

Σήμερα στην Καλιφόρνια ζουν 28.000 παντρεμένα ομόφυλα ζευγάρια (ήταν από τις πρώτες Πολιτείες που νομιμοποίησαν τον Ιούνιο του 2008 τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φίλου, παρά τις πλείστες νομικές επιπλοκές που ακολούθησαν), ενώ περισσότερα από 70.000 παιδιά ανατρέφονται από γκέι γονείς. «Η Καλιφόρνια έχει μακρά ιστορία στην προστασία των δικαιωμάτων των γκέι πολιτών της» τονίζει ο Ελληνοαμερικανός Γιάννης. «Είμαστε, βέβαια, αναγκαστικά εγκλωβισμένοι στις μεγαλουπόλεις, λίγο πιο έξω ή σε μια μικρή κωμόπολη είναι ακόμη αρκετά συντηρητικά τα πράγματα. Στο Λος Αντζελες και στο Σαν Φρανσίσκο, όμως, δεν υπάρχουν διακρίσεις, αντιθέτως η κοινωνία είναι απόλυτα δεκτική πλέον στη διαφορετικότητα. Βλέπουν δύο άνδρες στο πάρκο με ένα παιδί και ξέρουν ότι είναι μια οικογένεια. Οι δε στρέιτ οικογένειες είναι ιδιαίτερα υποστηρικτικές απέναντί μας. Μας έκανε εντύπωση πρόσφατα που πήγαμε να γράψουμε τα παιδιά σε ένα ιδιωτικό σχολείο. Σχεδόν μας παρακαλούσαν! Μας έλεγαν: «Επιζητούμε το διαφορετικό. Θέλουμε παιδιά μαύρων, παιδιά γκέι, παιδιά λεσβιών, θέλουμε μονογονεϊκές οικογένειες…»».

Αυτό, βέβαια, ακόμη και στην Καλιφόρνια, δεν σημαίνει ότι έχει εξαλειφθεί κάθε στερεότυπο σχετικά με την καταλληλότητα ενός ζευγαριού ομοφυλοφίλων να μεγαλώσει τα δικά του παιδιά. «Ακόμη και στον δικό μας εργασιακό χώρο, που τυγχάνει ιδιαίτερα προοδευτικός», λένε ο Γιάννης και ο Φρεντ (αμφότεροι μηχανικοί/ερευνητές σε αμερικανικό πανεπιστήμιο), «έχουν υπάρξει κατά καιρούς διάφορα απρόοπτα. Αιφνιδιάζεσαι πραγματικά όταν καθηγητής με διδακτορικό από το Στάνφορντ γυρίζει και σε ρωτάει: «Δεν σας απασχολεί μήπως τα παιδιά σας γίνουν ομοφυλόφιλοι;». Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί ότι κατέκρινε όχι μόνο εμάς, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Η απάντηση που του δώσαμε ήταν στο ίδιο ύφος: «Ξέρουμε πολλούς γκέι και όλοι τους είχαν στρέιτ γονείς»».

Η έρευνα γύρω από την ομογονεϊκότητα (gay parenting) μετρά αισίως τέσσερις δεκαετίες και έχει καταρρίψει πολλές από τις προκαταλήψεις και τις αγκυλώσεις, κυρίως όσον αφορά την ανατροφή και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών που μεγαλώνουν σε αυτές τις οικογένειες (ειδικότερα σε ό,τι αφορά θέματα σεξουαλικής ταυτότητας και κοινωνικών σχέσεων με τους συνομηλίκους τους). Σε πρόσφατο άρθρο του στους «Los Angeles Times», o Μπραντ Σίαρς, επικεφαλής του Williams Project on Sexual Orientation Law and Public Policy της Νομικής Σχολής του UCLA, υπογραμμίζει εκ νέου ότι από τις πλέον πρόσφατες έρευνες δεν έχει προκύψει κανένα ουσιαστικό στοιχείο που να υποδηλώνει διαφορές ανάμεσα στα παιδιά που ανατρέφονται από ομοφυλόφιλους γονείς και στα παιδιά των ετεροφυλόφιλων. Σύμφωνα με την πλέον έγκυρη μελέτη που εξέδωσε το 2002 η Επιτροπή της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής για τις Ψυχολογικές Διαστάσεις της Υγείας του Παιδιού και της Οικογένειας: «Συγκριτικά με τους ετεροφυλόφιλους, οι ομοφυλόφιλοι μπαμπάδες φέρονται να είναι πιο αυστηροί σε θέματα πειθαρχίας, να δίνουν προτεραιότητα στην καθοδήγησή τους και στην ανάπτυξη των γνωστικών τους ικανοτήτων και να εμπλέκονται περισσότερο στις καθημερινές δραστηριότητες των παιδιών τους».

«Η αντίληψη ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν από γκέι γονείς… υποφέρουν είναι παντελώς αβάσιμη» γράφει ο Σίαρς. «Στην πραγματικότητα, αυτό που προκύπτει από τα νεότερα δεδομένα είναι ότι η μόνη ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στα παιδιά των ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών είναι ότι τα πρώτα αισθάνονται πιο ελεύθερα να πειραματιστούν με ασχολίες και συμπεριφορές, χωρίς να παρεμποδίζονται από τους παραδοσιακούς ρόλους του φύλου, κάτι μάλλον εξαιρετικά θετικό». Ο Σίαρς παραδέχεται την ανάγκη περαιτέρω χαρτογράφησης της ομογονεϊκότητας (οι σχετικές έρευνες εξακολουθούν να βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, αρκετές μάλιστα εξ αυτών είναι σκόπιμα μεροληπτικές, είτε υπέρ είτε κατά) αλλά καταλήγει ότι «ένα είναι σαφές: οι περισσότεροι αντικειμενικοί παρατηρητές δεν βρίσκουν κανέναν απολύτως λόγο να αποδεχτούν την αντίληψη ότι τα παιδιά χρήζουν προστασίας από τους γκέι γονείς. Αυτό σημαίνει ότι είναι πλέον καιρός να σταματήσει το όργιο θεωριών ότι τα ζευγάρια ομοφύλων δεν μπορούν να μεγαλώσουν παιδιά ή ότι δεν τα μεγαλώνουν σωστά».

Εσχάτως, το ενδιαφέρον των ερευνητών μετατοπίζεται σταδιακά σε άλλα θέματα, π.χ. στο πώς γίνεται ο καταμερισμός των ρόλων και των εργασιών σε αυτές τις οικογένειες. Ο Φρέντι αντλεί από την εμπειρία του δικού του «ανορθόδοξου» σπιτιού: «Δεν έχουμε τους διακριτούς, παραδοσιακούς ρόλους, τον «μητρικό» και τον «πατρικό», αντιθέτως, τους εναλλάσσουμε διαρκώς, συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον. Ο καθένας από τους δυο μας αναλαμβάνει ρόλους στα πεδία όπου είναι πιο δυνατός, για παράδειγμα ο Γιάννης έχει αναλάβει τον τομέα της πειθαρχίας. Οσο για την αναπόφευκτη «στρέιτ» ερώτηση που μας κάνουν επανειλημμένως, «Τι γίνεται με την απουσία του θηλυκού προτύπου στη ζωή των παιδιών σας;», απαντάμε ότι εκτός από την νταντά, που έχει αναλάβει τη φροντίδα του σπιτιού και των αγοριών, υπάρχουν πλείστες ακόμη γυναίκες στην καθημερινότητά μας: δασκάλες, φίλες, θείες, γιαγιάδες κ.ο.κ. Αυτό που γενικά προσπαθούμε είναι να κρατάμε τα πράγματα σε μια ισορροπία. Γι’ αυτό φροντίζουμε να «εκθέτουμε» τα παιδιά μας σε διαφορετικά μοντέλα οικογένειας, με γονείς στρέιτ, γκέι, σινγκλ κ.ο.κ.».

Σημειωτέον ότι μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάιο στην αμερικανική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» κατέδειξε ότι άνδρες και γυναίκες (ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού) που γίνονται για πρώτη φορά γονείς εμφανίζουν αξιοσημείωτες εγκεφαλικές μεταβολές που σχετίζονται με τη νέα τους ιδιότητα. Διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τη Ρουθ Φέλντμαν, καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του ισραηλινού Πανεπιστημίου Μπαρ – Ιλάν και του Τμήματος Μελέτης του Παιδιού του αμερικανού Γέιλ, μελέτησαν την εγκεφαλική λειτουργία 89 γονιών –ετεροφυλόφιλων και ομοφυλόφιλων –το πρώτο διάστημα του νέου τους ρόλου. Οι γυναίκες που γίνονταν για πρώτη φορά μητέρες εμφάνισαν πολύ πιο έντονη δραστηριότητα (σχεδόν πενταπλάσια) από ό,τι οι πατέρες στην περιοχή της αμυγδαλής του εγκεφάλου τους, εκεί δηλαδή όπου γίνεται η επεξεργασία των συναισθημάτων και του φόβου (εξ ου και η διαρκής εγρήγορσή τους για το παραμικρό σήμα κινδύνου από μέρους του παιδιού). Οι μπαμπάδες, από την άλλη, εμφάνιζαν μεγαλύτερη δραστηριότητα σε μια άλλη πλευρά του εγκεφάλου (στην άνω κροταφική αύλακα), η οποία ως επί το πλείστον εμπλέκεται σε λογικές δραστηριότητες σχετικές με την κοινωνική αλληλεπίδραση (π.χ. το «διάβασμα» των διαφορετικών εκφράσεων στο πρόσωπο του μωρού).

Η έρευνα, όμως, κατέδειξε πως όταν οι άνδρες αναλαμβάνουν τον βασικό ρόλο της ανατροφής των παιδιών, αρχίζουν να ενεργοποιούνται ταυτόχρονα και οι δύο περιοχές του (λίαν εύπλαστου) εγκεφάλου τους, δηλαδή και η «πατρική» και η «μητρική». Αυτή ακριβώς η ενεργοποίηση λαμβάνει χώρα στον εγκέφαλο και των ομοφυλόφιλων ανδρών που γίνονται για πρώτη φορά γονείς (έτσι, και ο γκέι μπαμπάς λαγοκοιμάται και θα ακούσει αμέσως αν το μωρό παραπονεθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας).

«Papaaa!», διακόπτει ο τρίχρονος Λίο, με τα γαλάζια μάτια και την απρόσμενα ενήλικη φωνή. «Ο Ανρί δεν μου δίνει κι εμένα το iPad…». Ο Φρεντ κοιτάζει στοργικά τον γιο του, αφήνοντας την αδελφική διαφορά να λυθεί από μόνη της. Κάποιες άλλες διαφορές, πάλι, όπως το χάσμα στο νομοθετικό πλαίσιο για τους γονείς του ιδίου φύλου στην Ελλάδα (ο μη βιολογικός γονιός παραμένει νομικά παντελώς ανοχύρωτος) θα χρειαστούν ακόμη πολύ χρόνο για να πάρουν τον δρόμο τους. Ο Γιάννης θυμάται γελώντας τις αντιδράσεις των ελλήνων γονιών του στην ανακοίνωση ότι θα αποκτήσει με τον σύντροφό του παιδί: «Η μητέρα μου ήταν σε κατάσταση σοκ, έψαχνε απελπισμένα να σκαρφιστεί μια πειστική ιστορία να πει στους γείτονες. Ο πατέρας, πάλι, μου δήλωσε: «Αν το κάνετε αυτό, να μην πατήσετε ξανά το πόδι σας στην Ελλάδα!». Ολα αυτά, βέβαια, έληξαν όταν αντίκρισε για πρώτη φορά το παιδί. Δύο χρόνια αργότερα μου έλεγε: «Μπράβο, έκανες πολύ καλή δουλειά»». Και σε αυτήν, όμως, την επίσκεψή του στην Ελλάδα ο Γιάννης πήρε μια γεύση της εγχώριας, λίαν ομοφοβικής γραφειοκρατίας, θύματα της οποίας, υπογραμμίζει, έχουν πέσει πολλά φιλικά του γκέι ζευγάρια Ελληνοαμερικανών: «Πήγα σε μια συμβολαιογράφο προκειμένου να μεταβιβάσω στα παιδιά την εδώ ακίνητη περιουσία μου και με πληροφόρησε ότι είναι απαραίτητο να υπογράψει και η μητέρα των παιδιών. Οταν της εξήγησα ότι μητέρα δεν υφίσταται και ότι στο πιστοποιητικό γεννήσεως των παιδιών υπάρχουν τα ονόματα δύο μπαμπάδων, δεν ήξερε τι να μου πει».

Ο Γιάννης και ο Φρέντι δεν κρύβουν τους φόβους τους για το μέλλον («Στα παιδιά έχουμε βέβαια εξηγήσει τα πράγματα, δεν ξέρουμε όμως πώς θα αντιδράσουν όταν μεγαλώσουν και συνειδητοποιήσουν τη δομή της οικογένειάς μας» ή «Πώς τα θωρακίζεις απέναντι στον αρνητισμό εκείνων που επιμένουν στην άρνησή τους να καταλάβουν;» κ.ο.κ.). Για την ώρα όμως είναι πολύ απασχολημένοι με το να μεγαλώνουν δύο αεικίνητα αγόρια. Με τις τόσο οικείες γονεϊκές ενοχές, με τη γνωστή γονεϊκή γκρίνια («Είναι πάντα τόσο δύσκολο να βρεις λίγο χρόνο για τον εαυτό σου»), με ξενύχτια, παιδικά πάρτι, πρώτα δόντια, πρώτες μέρες στο σχολείο, πρώτες ματαιώσεις, αγωνίες, σφιχτές αγκαλιές, με έναν βιολογικό και ψυχικό δεσμό τόσο συνταρακτικό, που ποδοπατά κάθε δική σου αίσθηση εαυτού. «Το μόνο που με έχει κουράσει πια είναι ότι κάθε φορά πρέπει να εξηγώ» λέει ο Φρέντι. «Ενώ κανείς δεν ρωτάει όταν βλέπει έναν άνδρα και μια γυναίκα με ένα παιδί». Ισως τελικά η διεκδίκηση από τους ομοφυλόφιλους του δικαιώματος σε μια ολοκληρωμένη οικογένεια να είναι πάνω από όλα μια αφορμή η γονεϊκότητα να ανιχνεύσει κι άλλο τους ορίζοντές της, απελευθερωμένη από τον (κατά πολλούς υπερτιμημένο) ρόλο του φύλου.

Αντριου Σόλομον: «H αγάπη συγκροτεί την οικογένεια»

O γνωστός δημοσιογράφος, συγγραφέας (το τελευταίο του αιρετικό βιβλίο «Far From the Tree» για τους γονείς με διαφορετικά παιδιά κέρδισε πληθώρα βραβείων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού) και gay activist Αντριου Σόλομον, πατέρας ο ίδιος τεσσάρων παιδιών, μίλησε αποκλειστικά στο ΒHmagazino για το δικό του τρικυμιώδες ταξίδι στην ομογονεϊκότητα.

Ποιος ήταν ο μεγαλύτερος φόβος όταν γίνατε γονιός; Υπήρξαν στιγμές που αμφιβάλατε για την απόφασή σας; «Για πολλά χρόνια ο μεγάλος φόβος μου ήταν ότι τα παιδιά που θα προέκυπταν από μια ομοφυλόφιλη σχέση θα πέρναγαν δύσκολα. Τι θα έλεγαν όταν θα τους ρωτούσαν οι φίλοι τους στο σχολείο; Θα γίνονταν αντικείμενα χλευασμού; Οταν όμως πέρασε ο καιρός, συνειδητοποίησα ότι αυτό που χρειάζονται τα παιδιά είναι η αγάπη, ότι όλα τα παιδιά νιώθουν για τον έναν ή τον άλλο λόγο άβολα για τους γονείς τους και ότι η αύξηση των ομογονεϊκών οικογενειών είναι σαφής ένδειξη της σταδιακής απομάκρυνσης του κοινωνικού στίγματος που περιέβαλλε τις οικογένειες αυτές στο παρελθόν. Υποθέτω ότι ο δικός μου φόβος συνίστατο πρωτίστως στο ότι δεν θα τα αγαπούσα αρκετά, ότι θα έβρισκα εξαιρετικά βαρετό τον ρόλο του γονιού. Σημειωτέον ότι μέχρι που απέκτησα τα παιδιά μου δεν είχα ιδέα τι σημαίνει γονεϊκή αγάπη. Αυτό που νιώθω σήμερα είναι ότι αξίζει να κάνεις τα πάντα για αυτά, αξίζει να κονταροχτυπηθείς με οποιαδήποτε προκατάληψη, αξίζει να πάρεις τις πιο ανατρεπτικές αποφάσεις. H σχέση μου μαζί τους είναι στην πραγματικότητα η χαρά της ζωής μου».

Εδώ και τέσσερις δεκαετίες οι γκέι οικογένειες βρίσκονται κάτω από τον μεγεθυντικό φακό κοινωνιολόγων, αναπτυξιολόγων, ψυχολόγων. Εσείς που βρίσκεστε στην εμπροσθοφυλακή του gay activism, ποια εποχή πιστεύετε ότι διανύει σήμερα η ομογονεϊκότητα; «Ενώ μεγάλωνα ένιωθα ότι αργά ή γρήγορα θα βρισκόμουν ενώπιον ενός αβάσταχτου διλήμματος. Είτε να είμαι αληθινός με τον εαυτό μου και να ζήσω ανοιχτά ως γκέι είτε να αποκτήσω οικογένεια. Η προοπτική μιας ψεύτικης ζωής με εμένα να παριστάνω τον στρέιτ μού φαινόταν βέβαια αδιανόητη, η προοπτική όμως του να μην αποκτήσω ποτέ παιδιά ήταν τραγική. Σήμερα πλέον έχω την τύχη να ζω σε έναν κόσμο όπου η ομογονεϊκότητα δεν αποτελεί περίεργο είδος. Οταν ο γιος μας ο Τζορτζ (σ.σ.: ο βιολογικός γιος του με τον σύντροφό του Τζον Χάμπικ – παρένθετη μητέρα ήταν μια λεσβία φίλη του ζεύγους) πήγε στο προνήπιο, είχε δύο ακόμη συμμαθητές με γκέι γονείς. Εχω, παρ’ όλα αυτά, επίγνωση ότι ζω σε έναν ιδιαίτερο κόσμο, ότι αυτές οι ελευθερίες που εγώ απολαμβάνω είναι πολυτέλεια για πολλούς ομοφυλόφιλους και αυτό είναι κάτι που με θλίβει βαθύτατα. Σήμερα, πράγματι, πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα παιδιά των γκέι γονέων δεν έχουν περισσότερα (ούτε λιγότερα) προβλήματα από τα παιδιά των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών. Ευελπιστώ ότι οδεύουμε προς μια εποχή όπου η επιλογή δύο ομοφυλόφιλων να αποκτήσουν παιδιά δεν θα νοείται ως κάτι “εξωτικό”, προς μια εποχή όπου κανείς δεν θα αναγκαστεί να τεθεί ενώπιον ενός τόσο αβάσταχτου διλήμματος».

Εχετε δηλώσει ότι η ομοφυλοφιλία ήταν η δική σας μύηση στη διαφορετικότητα και την περιθωριοποίηση. Εσείς πώς εφοδιάζετε τα παιδιά σας ώστε να αντεπεξέλθουν στις προκαταλήψεις αλλά και στην ομοφοβική γραφειοκρατία που είναι πολύ πιθανό να συναντήσουν ως «διαφορετικά» παιδιά δύο γκέι μπαμπάδων; «Σαφώς αντιλαμβάνομαι ότι θα έρθουν αργά ή γρήγορα αντιμέτωπα με τη σκληρότητα του κόσμου αλλά και επιπλέον, ως τέκνα γκέι γονέων, με την αποτρόπαιη ομοφοβία που υπάρχει εκεί έξω. Βέβαια, θύματα διακρίσεων πέφτουν και πολλά άλλα παιδιά, π.χ. παιδιά με γονείς μαύρους, φτωχούς ή ανάπηρους. Εμείς έχουμε το πλεονέκτημα να γνωρίζουμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε, και έτσι εγώ νιώθω απόλυτα προετοιμασμένος να τους προσφέρω τη δύναμη που θα χρειαστούν. Ευελπιστώ ότι και η δουλειά μου συμβάλλει στο να κτιστεί ένας πιο δίκαιος κόσμος, όπου κανένα παιδί δεν θα βασανίζεται εξαιτίας αυτής της “διαφορετικότητας”. Προς το παρόν, αυτό που έχω πει στα παιδιά μου είναι ότι το σχήμα της δικής μας οικογένειας διαφέρει από το σχήμα των άλλων οικογενειών, αλλά ότι ξεπεράσαμε πολλά εμπόδια για να μπορέσουμε να τα αποκτήσουμε. Τα καταφέραμε χάρη σε μια βαθιά και ακλόνητη πίστη στην αγάπη που μπορούσαμε να δώσουμε ο ένας στον άλλο. Τους λέω ξανά και ξανά πόσο πολύ τα αγαπάμε, καθώς και ότι η αγάπη συγκροτεί την οικογένεια».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 31 Αυγούστου 2014