Όταν μια οικογένεια μετακομίζει σπίτι, δεν παίρνει μαζί της μόνο το νοικοκυριό· παίρνει και τα μικρόβιά της, τα οποία μάλιστα χρειάζονται μόνο λίγες ώρες μέχρι να καταλάβουν τους χώρους της νέας κατοικίας. Στο μέλλον, λένε οι ερευνητές, το λεγόμενο «μικροβιακό αποτύπωμα» ίσως αποδειχθεί πολύτιμο εργαλείο τόσο για την ιατρική όσο και για την εγκληματολογία.
Τα τελευταία χρόνια η λεγόμενη μικροχλωρίδα του ανθρώπινου οργανισμού – βακτήρια και άλλοι μικροοργανισμοί που ζουν κυρίως στο παχύ έντερο και το δέρμα – προσελκύει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον, αφού οι μικροί φιλοξενούμενοί μας έχει διαπιστωθεί ότι παίζουν ρόλο σε παθήσεις όπως η παχυσαρκία, ο καρκίνος ή ακόμα και ο αυτισμός.
«Θέλαμε να μάθουμε σε ποιο βαθμό οι άνθρωποι επηρεάζουν τις μικροβιακές κοινότητες μεταξύ τους και στις επιφάνειες του σπιτιού» λέει ο δρ Τζακ Γκίλμπερτ του Πανεπιστημίου του Σικάγο, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «Science».
Το ερευνητικό πρόγραμμα του Γκίλμπερτ, με την ονομασία «Μελέτη Οικιακού Μικροβιώματος», είναι ίσως η πρώτη που χαρτογραφεί τις μετακινήσεις μικροβίων από τους ανθρώπους σε αντικείμενα και το αντίστροφο. Οι μικροοργανισμοί εξαπλώνονται εύκολα με το φτέρνισμα, με το απλό άγγιγμα, αλλά και μέσω των νεκρών κυττάρων δέρματος που πέφτουν συνεχώς από πάνω μας.
Τα νέα ευρήματα
Η ομάδα του Γκίλμπερτ χαρτογράφησε το μικροβιακό αποτύπωμα επτά οικογενειών, από τις οποίες οι τρεις βρισκόταν σε διαδικασία μετακόμισης. Κάθε μέρα για έξι εβδομάδες, οι ερευνητές έπαιρναν δείγματα μικροβίων από τα χέρια, τα πόδια και τις μύτες των εθελοντών, καθώς και από διάφορες επιφάνειες του σπιτιού, όπως τα πόμολα, οι διακόπτες, το πάτωμα και ο πάγκος της κουζίνας.
Πίσω στο εργαστήριο, οι ερευνητές πραγματοποίησαν γενετικές αναλύσεις με τις οποίες απομονώθηκαν πάνω από 21.000 είδη μικροβίων.
Η σημαντικότερη διαπίστωση ήταν ότι κάθε οικογένεια είχε τη δική της μικροβιακή υπογραφή από την οποία μπορούσε να αναγνωριστεί. Επιπλέον, οι οικογένειες που μετακόμισαν άλλαξαν το μικροβιακό προφίλ της νέας τους κατοικίας μέσα σε διάστημα μόλις 24 ωρών. Μάλιστα μία από τις οικογένειες αυτές έμεινε προσωρινά σε δωμάτιο ξενοδοχείου πριν από τη μετακόμιση, και το δωμάτιο κατακλύστηκε από τα μικρόβιά της μέσα σε τρεις μόλις ώρες.
Όσον αφορά τη μεταφορά μικροβίων από άνθρωπο σε άνθρωπο, ο σημαντικότερος παράγοντας ήταν η συχνή σωματική επαφή -τα ζευγάρια, για παράδειγμα, είχαν περισσότερα κοινά μικρόβια μεταξύ τους παρά με τα παιδιά τους.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις της μελέτης ήταν ένα ζευγάρι που φιλοξένησε για λίγες μέρες έναν άνδρα. Η ανάλυση των μικροβίων από διαφορετικές περιοχές του σπιτιού αποκάλυψε ότι οι δύο άντρες μοιράζονταν το μπάνιο, ενώ η γυναίκα χρησιμοποιούσε διαφορετικό.
Η μελέτη του οικιακού μικροβιώματος θα μπορούσε στο μέλλον να αξιοποιηθεί από τους εγκληματολόγους, λέει ο Δρ Γκίλμπερτ. Ένα δείγμα από το πάτωμα ενός σπιτιού, για παράδειγμα, θα μπορούσε να αποκαλύψει ποια οικογένεια ή ποιο άτομο πέρασε απο εκεί και πότε, ακόμα και αν τα άτομα αυτά δεν άφησαν ίχνη του δικού τους γενετικού υλικού.
«Θα μπορούσαμε ακόμα να βρούμε πόσα άτομα μένουν σε ένα σπίτι, και ποια είναι η σχέση μεταξύ τους» λέει ο ερευνητής.
Έπειτα από αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα του πειράματος, ο Δρ Γκίλμπερτ συνεργάζεται τώρα με την αστυνομία της Χαβάης για την αξιοποίηση μεθόδων μικροβιολογίας στη διαλεύκανση διαρρήξεων.
