Αν ο τζιχαντιστής που πήρε το μαχαίρι και έκοψε τον λαιμό του Τζέιμς Φόλεϊ ωρυόταν εναντίον της Δύσης στα αραβικά θα μας είχε συνταράξει λιγότερο. Επειδή όμως το αντιδυτικό του παραλήρημα εκφράστηκε με άψογη βρετανική προσφορά Λονδρέζου συγκλόνισε διότι το μήνυμα ήταν σαφέστερο: όλη η Δύση, και ιδίως οι χώρες από τις οποίες ξεκινούν μαζικά τζιχαντιστές για να πολεμήσουν στο πλευρό του Ισλαμικού Κράτους, βρίσκεται υπό απειλή.
Το ότι λίγες χιλιάδες Ευρωπαίοι και Αμερικανοί πολεμούν στη Συρία και στο Ιράκ ήταν γνωστό –και από τα βίντεο που ανεβαίνουν κατά καιρούς στο Internet με βρετανούς, γάλλους και λοιπούς τζιχαντιστές να διαλαλούν πόσο τιμητικό είναι να πολεμούν για το Χαλιφάτο. Αλλά ένας Ευρωπαίος που σηκώνει εν ψυχρώ το μαχαίρι και αποκεφαλίζει έναν αμερικανό όμηρο κρούει ακόμη περισσότερο τον κώδωνα του κινδύνου για τη Δύση. Διότι ανατρέπει και τη θεωρία που κυκλοφορούσε ευρέως για να καθησυχάζει τις δυτικές ανησυχίες ότι οι ευρωπαίοι, αμερικανοί και αυστραλοί τζιχαντιστές που πολεμούν στο Ισλαμικό Κράτος είναι αναλώσιμα κορόιδα για την πρώτη γραμμή του μετώπου που στέλνονται σαν τα πρόβατα στη σφαγή.
Ο περίφημος «Τζον», όπως είναι το παρατσούκλι που δόθηκε στον εκτελεστή του αμερικανού δημοσιογράφου Φόλεϊ, είναι ο ένας από τους τρεις βρετανούς τζιχαντιστές οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με τη φύλαξη των περίπου 20 δυτικών ομήρων που κρατά το Ισλαμικό Κράτος. Την πληροφορία αυτή έδωσαν γάλλοι όμηροι που κρατούνταν μαζί με τον Φόλεϊ αλλά απελευθερώθηκαν αφού πλήρωσε λύτρα το γαλλικό κράτος.
Οι τρεις αυτοί Βρετανοί είναι ανάμεσα στους 400 – 500 συμπατριώτες τους που πολεμούν στο πλευρό των τζιχαντιστών. Γύρω στους 3.000 είναι συνολικά οι Δυτικοί που πολεμούν στη Συρία και στο Ιράκ: 800 από αυτούς είναι Γάλλοι, 250 Γερμανοί, 300 Βέλγοι, 150 Ολλανδοί, 150 Κοσοβάροι, 150 Αλβανοί, 100 Βόσνιοι, 100 Αμερικανοί, 200 Αυστραλοί, 700 Ρώσοι κ.λπ.
Η κυριότερη διαφορά ανάμεσα στους δυτικούς τζιχαντιστές που πολεμούν σήμερα στη Συρία και στο Ιράκ με εκείνους που πολεμούσαν στο παρελθόν στο Αφγανιστάν είναι –εκτός από τον πολύ μεγαλύτερο αριθμό τους –η αθρόα χρήση του Internet. Οι σημερινοί τζιχαντιστές δεν μένουν ούτε μία ημέρα χωρίς να τιτιβίσουν στο Twitter, να ανεβάσουν φωτογραφίες και συνθήματα στο Facebook ή βίντεο στο YouTube. Μέσω αυτών προσελκύουν στην ιδεολογία και άλλους νεαρούς μουσουλμάνους (ή ακόμη και μη) στην Ευρώπη.
Ενδεικτικό είναι ότι στα τέλη Ιουλίου οπαδοί του Ισλαμικού Κράτους, οι περισσότεροι αλλά όχι όλοι με τα πρόσωπα καλυμμένα, διοργάνωσαν διαδήλωση στη Χάγη ανεμίζοντας τις γνωστές μαύρες σημαίες της οργάνωσης στους ολλανδικούς δρόμους.
Η μία ευρωπαϊκή χώρα μετά την άλλη υιοθετεί μέτρα για να απαγορεύσει την είσοδο των τζιχαντιστών που επιστρέφουν στα σπίτια τους έχοντας πολεμήσει στη Συρία ή στο Ιράκ. Δίπλα στη φανατική τους ιδεολογία, οι τζιχαντιστές αυτοί έχουν αποκτήσει και την απαραίτητη τεχνογνωσία για να πραγματοποιήσουν επιθέσεις στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στη Βρετανία και αλλού.
Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών κρατών εργάζονται υπερωρίες για να παρακολουθούν όλους τους υπόπτους και να χτενίζουν τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης για ενδείξεις για μελλοντικούς βομβιστές. Είναι όμως ανθρωπίνως αδύνατον να παρακολουθήσουν τους πάντες.
Τεράστια απειλή αποτελούν οι «μοναχικοί λύκοι», εκείνοι δηλαδή που αποφασίζουν να δράσουν μόνοι τους χωρίς να ανήκουν «επισήμως» στο Ισλαμικό Κράτος ή στην Αλ Κάιντα. Ακόμη δεν έχουν ξεπεράσει οι Βρετανοί το σοκ από τη δολοφονία του στρατιώτη Λι Ρίγκμπι σε δρόμο του Λονδίνου μέρα-μεσημέρι από δύο εγχώριους μεμονωμένους τζιχαντιστές. Ούτε οι Αμερικανοί έχουν ξεπεράσει την ψυχρολουσία από τους βομβιστές του Μαραθωνίου της Βοστώνης, που ήταν δύο αδέλφια με καταγωγή από την Τσετσενία μεγαλωμένα στις ΗΠΑ.
Η έντονα βρετανική προσφορά του δολοφόνου του Φόλεϊ αποτελεί μια ακόμη μακάβρια υπενθύμιση ότι συχνά τα άτομα που ζουν ανάμεσά μας, στις κοινωνίες μας, αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλειά μας. Οι πρώτες απλοϊκές αντιδράσεις του τύπου «Μα τι τους κάναμε και μας μισούν τόσο;» – για μια περιοχή του πλανήτη τους φυσικούς πόρους της οποίας εκμεταλλεύονται συστηματικά οι δυτικοί αποικιοκράτες –έχουν δώσει τη θέση τους στην κατάρτιση στρατηγικών για την αντιμετώπισή τους.
Το χαλιφάτο, που ανακήρυξε το Ισλαμικό Κράτος (πρώην ISIS) στην Ανατολική Συρία και στο Δυτικό Ιράκ με πρωτεύουσα τη Ράκα στα τέλη Ιουνίου, συγκινεί πολλούς μουσουλμάνους –τόσους όσους δεν συγκίνησε ποτέ η Αλ Κάιντα. Ακόμη και όσοι δεν είναι ένθερμοι οπαδοί του Ισλαμικού Κράτους, έτοιμοι να πάνε να πολεμήσουν στις τάξεις του, βλέπουν το χαλιφάτο με συμπάθεια.
Η Ουάσιγκτον εξετάζει το ενδεχόμενο μιας συνολικότερης επίθεσης εναντίον του Ισλαμικού Κράτους η οποία μπορεί να περιλαμβάνει εντατικοποίηση των αεροπορικών επιδρομών στο Ιράκ και επέκτασή τους στη Συρία. Στη Βρετανία ήδη ακούγονται φωνές που ζητούν και βρετανική εμπλοκή.
Την εποχή του πολέμου στο Αφγανιστάν ο ένας στους εννέα από όσους επέστρεφαν από το μέτωπο του τζιχάντ επιχείρησε να πλήξει δυτικούς στόχους. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί ανάμεσα σε εκείνους που επιστρέφουν από το συροϊρακινό μέτωπο.
Τζούλιεν Μπαρνς-Ντέισι:
Η πολιτική λύση είναι η συνεργασία με τους σουνίτες

Το Ισλαμικό Κράτος αποτελεί σαφέστατα απειλή για τη Δύση, αλλά η στρατιωτική επέμβαση δεν αρκεί αν δεν συνοδευθεί με ανοίγματα προς τους σουνίτες ώστε να εμπλακούν ξανά στη νομή της εξουσίας στο Ιράκ και στη Συρία, λέει στο «Βήμα» ο Τζούλιεν Μπαρνς-Ντέισι από το European Council on Foreign Relations στο Λονδίνο, ο οποίος έχει ζήσει και εργαστεί στη Συρία και στο Ιράκ.


–Ποιο είναι το μήνυμα από τον αποκεφαλισμό του Τζέιμς Φόλεϊ; Το Ισλαμικό Κράτος τον κρατούσε επί δύο χρόνια και αποφάσισε τώρα να τον σκοτώσει.
«Η απόφαση των ΗΠΑ να εμπλακούν στρατιωτικά στο Ιράκ είναι βέβαιον ότι επέσπευσε την εκτέλεση του Φόλεϊ. Αλλά παράλληλα έπαιξε ρόλο και το ότι οι απαγωγείς του συνειδητοποίησαν πως δεν επρόκειτο να πάρουν λύτρα γι’ αυτόν. Πάντως είναι σαφές ότι η αμερικανική αεροπορική εκστρατεία στο Ιράκ ανάγκασε το Ισλαμικό Κράτος να αναλάβει δράση».

–Ο τζιχαντιστής που αποκεφάλισε τον Φόλεϊ είναι προφανώς Βρετανός, όπως φαίνεται από την προφορά του. Αποτελεί αυτό κάποιο ειδικό μήνυμα προς τη Βρετανία;
«Δεν θα έλεγα προς τη Βρετανία ειδικά. Αλλωστε το μήνυμα είναι πρωτίστως προς τις ΗΠΑ καθώς το Ισλαμικό Κράτος επέλεξε να σκοτώσει πρώτο έναν αμερικανό όμηρο. Μόνο δευτερευόντως υπάρχει ένα μήνυμα προς τη Βρετανία επειδή ο εκτελεστής είναι Βρετανός. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι ο αποκεφαλισμός ενός αμερικανού ομήρου από έναν βρετανό τζιχαντιστή δημιουργεί μια δυναμική για απάντηση από τη Δύση, η οποία επί χρόνια παραμέλησε το Ιράκ. Αίφνης η Ουάσιγκτον και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συνειδητοποιούν ότι είναι αναγκασμένες να ενεργήσουν εναντίον του Ισλαμικού Κράτους διότι βλέπουν εύγλωττα μπροστά τους τη θλιβερή αλήθεια ότι δίπλα στους σύρους και στους ιρακινούς τζιχαντιστές πολεμούν και πολλοί Δυτικοί».

–Αποτελεί το Ισλαμικό Κράτος απειλή για τη Δύση;
«Το Ισλαμικό Κράτος αποτελεί σαφή απειλή για τις ΗΠΑ και για πολλές ευρωπαϊκές χώρες καθώς ένας σημαντικός αριθμός Ευρωπαίων πολεμά στις τάξεις του. Ολοι αυτοί είναι εμποτισμένοι με την αντι-δυτική ιδεολογία. Αποτελούν απειλή, είτε οι ίδιοι, όταν επιστρέψουν στις χώρες τους, είτε επηρεάζοντας άλλους ομοϊδεάτες τους στη Δύση».

–Πρέπει η Δύση να πολεμήσει το Ισλαμικό Κράτος και στη Συρία εκτός από το Ιράκ για να έχει πιθανότητες να το κερδίσει;
«Ακόμη και αν η Ουάσιγκτον επεκτείνει στη Συρία τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, τα στρατιωτικά μέσα και μόνο δεν μπορούν να το νικήσουν. Πρέπει απαραιτήτως να συνοδευτούν από μια εκστρατεία προσέλκυσης τοπικών σουνιτικών παραγόντων προκειμένου να απομακρυνθούν από το Ισλαμικό Κράτος τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να δημιουργήσουμε τις πολιτικές συνθήκες εκείνες που θα προσελκύσουν σουνίτες από το Ισλαμικό Κράτος στη Βαγδάτη και στη Δαμασκό. Η επίτευξη πολιτικών συμφωνιών που θα περιλαμβάνουν όλες τις πλευρές είναι εξαιρετικά δύσκολη και στις δύο αυτές χώρες. Ούτε η Βαγδάτη ούτε η Δαμασκός είναι έτοιμες να σχηματίσουν κυβερνήσεις εθνικής ενότητας. Αυτό αποτελεί καθοριστική αδυναμία η οποία, αν δεν ξεπεραστεί, καθιστά μάταιη τη στρατιωτική επέμβαση».
Στέφεν Ζούνες:
Ηθικά και νομικά εμπόδια για δυτική επέμβαση

Η νέα τραγωδία των Γεζίντι δεν μπορεί εύκολα να λυθεί με τα όπλα, εκτιμά μιλώντας στο «Βήμα» ο Στέφεν Ζούνες, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, με ειδικότητα στη Μέση Ανατολή, στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο.

Γιατί είναι τόσο παρεξηγημένη η μειονότητα των Γεζίντι;
«Γιατί η θρησκεία τους είναι ένας εξαιρετικά περίεργος συνδυασμός ζωροαστρισμού, χριστιανισμού και Ισλάμ. Είναι απομονωμένοι και λειτουργούν πολύ κλειστά διαμορφώνοντας «εσωτερικές» κοινότητες. Λόγω της μυστικοπάθειάς τους πολλοί μίλησαν για μια θρησκεία που δήθεν λατρεύει τον Σατανά. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα».

Η διεθνής κοινότητα πρέπει να επέμβει δραστικότερα προτού η κατάσταση κλιμακωθεί περαιτέρω;
«Υπάρχουν ηθικά και νομικά προβλήματα για μια στρατιωτική επέμβαση. Από τη μια, η διεθνής κοινότητα θέλει όντως να επέμβει όσο το δυνατόν πιο δραστικά, αλλά από την άλλη δεν γνωρίζει τις πραγματικές στρατιωτικές δυνατότητες της ISIS και το πού μπορεί να οδηγήσει κάτι τέτοιο. Βέβαια, αυτοί οι φραγμοί δεν στάθηκαν εμπόδιο πριν από δέκα χρόνια προκειμένου οι ΗΠΑ να πραγματοποιήσουν μια ανάλογη στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ –και μάλιστα αντί να βελτιώσουν, να επιδεινώσουν την κατάσταση».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ