Ηταν ένα δυνατό σύμβολο του παλαιστινιακού κράτους, το οποίο δεν ιδρύθηκε ποτέ: το Διεθνές Αεροδρόμιο της Γάζας εγκαινιάστηκε, με κόκκινα χαλιά και φιλαρμονικές να παιανίζουν, τον Δεκέμβριο του 1998 από τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Μπιλ Κλίντον και θεωρήθηκε διπλή πύλη εξόδου: και προς τον κόσμο και προς ένα καλύτερο αύριο.
Μέσα σε λίγα χρόνια, καθώς ξέσπασε η δεύτερη παλαιστινιακή Ιντιφάντα, το Ισραήλ βομβάρδισε πρώτα τον πύργο ελέγχου, μετά τον διάδρομο προσγείωσης και απογείωσης και τελικά το κομψό, μαροκινής αισθητικής, κυρίως κτίριο. Σήμερα το αεροδρόμιο της Γάζας είναι ένα ερείπιο στην έρημο, με λίγα κοτόπουλα να κακαρίζουν και να ραμφίζουν στην άμμο. Το μόνο σημάδι εναέριας κυκλοφορίας είναι το συνεχές βουητό των υπερκείμενων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και ο περιστασιακός θόρυβος από τα μαχητικά F-16.
Ωστόσο τις τελευταίες ημέρες το αεροδρόμιο –μαζί με το νέο λιμάνι της Γάζας, που ποτέ δεν χτίστηκε, αν και οι σχεδιασμοί του κράτησαν 20 χρόνια –έχει γίνει «αγκάθι» στις διαπραγματεύσεις Ισραήλ και Παλαιστινίων για το τέλος του πολέμου αυτού του καλοκαιριού. Η Χαμάς απαιτεί να λειτουργήσουν και τα δύο, αεροδρόμιο και λιμάνι, ως σημεία εισόδου και εξόδου για ανθρώπους και προϊόντα. Η άρνηση του Ισραήλ είναι βασισμένη σε φόβους για λαθραία διακίνηση όπλων.
Το Διεθνές Αεροδρόμιο Γιάσερ Αραφάτ, με τον συντομογραφημένο κωδικό GZA, κόστισε 86 εκατ. δολάρια από διεθνή συγχρηματοδότηση. Ηταν η βάση των Παλαιστινιακών Αερογραμμών, τα τρία αεροπλάνα των οποίων έκαναν καθημερινές πτήσεις σε Κύπρο, Τουρκία, Αίγυπτο, Ιορδανία, Συρία και Μαρόκο.
Ο Φατχί Σαμπάχ, δημοσιογράφος της εφημερίδας «Αλ Χαγιάτ» της Γάζας, είχε ταξιδέψει με την παρθενική πτήση των Παλαιστινιακών Αερογραμμών με προορισμό τη Λάρνακα. «Ηταν ένα μικρό αεροπλάνο, ένα Φόκερ, που έτρεμε λίγο. Ηταν σαν ένα παλιό φορτηγό με φτερά. Και ήμασταν λίγο ανήσυχοι για τον πιλότο αν ήταν ικανός να το πετάξει» θυμάται.
Η 45λεπτη πτήση ολοκληρώθηκε χωρίς προβλήματα, με τα τρία μέλη του πληρώματος να σερβίρουν αναψυκτικά στο σύντομο διάστημα ανάμεσα στην απογείωση και στην προσγείωση. «Ημουν 39 ετών και ήταν η πρώτη φορά που πετούσα σε παλαιστινιακό αεροπλάνο εκτός Γάζας» λέει ο Σαμπάχ. «Εκείνη τη στιγμή φάνηκε πολύ τιμητικό. Οταν το Ισραήλ κατέστρεψε το αεροδρόμιο, ένα όνειρο έσβησε».
Εκτοτε, καθώς η ισραηλινή πολιορκία γινόταν όλο και πιο ασφυκτική, ρακοσυλλέκτες μάζεψαν ό,τι απέμεινε στον διάδρομο και καλώδια για ανακύκλωση. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες ισραηλινά τεθωρακισμένα πέρασαν πάνω από τα ερείπια στη διάρκεια μάχης επικεντρωμένης στην κοντινή πόλη της Ραφάχ.
Το άνοιγμα του αεροδρομίου της Γάζας επετράπη μετά τις συμφωνίες του Οσλο το 1993. Αλλά το Ισραήλ δεν εκχώρησε τον έλεγχο των επιβατών στην Παλαιστινιακή Αρχή. Οι επιβάτες έπρεπε να μεταφερθούν στο γειτονικό μεθοριακό πέρασμα ανάμεσα στη Γάζα και στην Αίγυπτο με ισραηλινό έλεγχο ώστε να σφραγιστούν τα διαβατήριά τους από ισραηλινούς υπαλλήλους. Παρ’ όλα αυτά, λέει ο Σαμπάχ, το αεροδρόμιο παρουσιαζόταν ως «ένα βήμα πιο κοντά στην απόκτηση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους».
Οι συμφωνίες του Οσλο επιπλέον επέτρεπαν την κατασκευή λιμανιού στη Γάζα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 ένα συμβόλαιο 73 εκατ. δολαρίων υπεγράφη ανάμεσα σε Ευρωπαίους. Με αφορμή τη δεύτερη Ιντιφάντα το σχέδιο μπλόκαρε καθώς τα ισραηλινά τανκς και οι μπουλντόζες κατέστρεψαν συθέμελα τα αρχικά έργα υποδομής βορείως της πόλης της Γάζας.
«Το μόνο παράθυρό μας προς τα έξω είναι η θάλασσα»
Αλλά σήμερα ο Ζιάντ Ομπαΐντ, πολιτικός μηχανικός που είχε αφιερώσει 17 χρόνια της καριέρας του στο σχέδιο, είναι για ακόμη μία φορά αισιόδοξος ότι το όνειρό του για ένα ανθηρό εμπορικό λιμάνι θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. «H Γάζα είναι υπό στενή πολιορκία για επτά χρόνια. Το μόνο παράθυρό μας προς τα έξω είναι η θάλασσα» λέει ο Ομπαΐντ, γενικός διευθυντής της Λιμενικής Αρχής της Γάζας.
Ωστόσο το Ισραήλ έχει επιβάλει θαλάσσια πολιορκία στη Γάζα, με πολεμικά πλοία να περιπολούν εμποδίζοντας οποιαδήποτε θαλάσσια επικοινωνία, εκτός από μια αυστηρά οριοθετημένη ζώνη αλιείας.
Σύμφωνα με τον Ομπαΐντ, ο οποίος είναι επικεφαλής μιας υπηρεσίας 20 υπαλλήλων πλήρους απασχόλησης, ένα λιμάνι θα επέτρεπε στους παλαιστίνιους εμπόρους να εισάγουν και να εξάγουν προϊόντα και υλικά ενισχύοντας την κατεστραμμένη οικονομία της Γάζας. «Θα δημιουργήσει χιλιάδες δουλειές, θα εξοικονομήσει εκατομμύρια δολάρια» λέει. Το κόστος των εισαγωγών στη Γάζα μέσω Ισραήλ είχε υπολογισθεί στα 200 εκατ. δολάρια ετησίως το 2000. Από τότε, λέει, η κλίμακα των αναγκών εισαγωγών έχει αυξηθεί τουλάχιστον πέντε φορές.
«Η θαλάσσια σύνδεση με την Κύπρο θα διαρκούσε περίπου έξι ώρες. Αλλοι προορισμοί μπορούσαν να συμπεριλάβουν το Πορτ Σάιντ και την Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο. Ενα λιμάνι στη Γάζα θα μπορούσε επίσης να εξυπηρετήσει την περίκλειστη Δυτική Οχθη, ακόμη και την Ιορδανία» εξηγεί ο Ομπαΐντ.
Η τεχνολογία «απαντά» στους φόβους για την ασφάλεια
«Εχουμε ένα σχέδιο για ασφαλή διάβαση μέσω του ισραηλινού εδάφους, έχουμε αποδεχθεί την ανάγκη για εξωτερικό έλεγχο –η τεχνολογία μπορεί να μειώσει όλες τις ανησυχίες για ζητήματα ασφαλείας. Αλλά όλα κολλάνε στην ανάγκη για συμφωνία με το Ισραήλ» καταλήγει.
Υπάρχει μικρό σημάδι γι’ αυτό. Οι αιγύπτιοι διαμεσολαβητές ανάμεσα στο Ισραήλ και στους Παλαιστινίους για το τέλος του πολέμου στη Γάζα έχουν προτείνει τα αιτήματα για αεροδρόμιο και λιμάνι να εξεταστούν σε έναν δεύτερο κύκλο διαπραγματεύσεων σε περίπου έναν μήνα, εφόσον ο πρώτος κύκλος αποδώσει καρπούς.
Το Ισραήλ λέει ότι οποιαδήποτε συμφωνία για λιμάνι και αεροδρόμιο πρέπει να συνδεθεί με τον αφοπλισμό της Χαμάς και άλλων στρατιωτικών ομάδων στη Γάζα.
Οι παλαιστίνιοι διαπραγματευτές επιμένουν: λιμάνι και αεροδρόμιο θα μεταμόρφωναν την οικονομία της Γάζας και θα προσέφεραν στους κατοίκους της τις απολύτως απαραίτητες διεξόδους για τον έξω κόσμο. «Είναι ένα όνειρο, όχι μόνο για εμένα αλλά για όλους τους Παλαιστινίους» λέει ο Ομπαΐντ.
HeliosPlus
