Ναζί

Ο τρόπος με τον οποίο το ναζιστικό καθεστώς και ο Χίτλερ προσπάθησαν να μετασχηματίσουν τη γερμανική κοινωνία στη δεκαετία του 1930 είναι το θέμα του βιβλίου του βρετανού ιστορικού Ρίτσαρντ Εβανς «Το Γ’ Ράιχ στην εξουσία», που κυκλοφόρησε φέτος σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια (μετάφραση Κώστας Αντύπας). Η τρομοκρατία και το αστυνομικό κράτος, η ναζιστικοποίηση της Εκκλησίας, τόσο της ευαγγελικής όσο και της καθολικής, η ναζιστικοποίηση της εκπαίδευσης και η στρατιωτική αγωγή των νέων, η ουτοπία της φυλετικής καθαρότητας, η φίμωση των διανοουμένων και η παραγωγή άριας τέχνης και λογοτεχνίας, το ιδεολόγημα της λαϊκής ενότητας, ο εξαριανισμός της οικονομίας και της επιστήμης και φυσικά η προετοιμασία για τον πόλεμο είναι τα θέματα του βιβλίου του Εβανς. Αλλά εκείνο που κάνει το βιβλίο πρωτότυπο είναι η προσέγγιση. Ο Εβανς χρησιμοποιεί πλήθος πηγών, συχνά απρόοπτων, για να τεκμηριώσει το αντικείμενό του. Για παράδειγμα, αξιοποιεί μια συλλογή καταγραφής ονείρων για να δείξει τους εφιάλτες που προκαλούσε το ναζιστικό καθεστώς στους γερμανούς «ουδέτερους» πολίτες. Ακόμη και στον ύπνο τους –και στα όνειρά τους –καταλήγει ο συγγραφέας, οι Γερμανοί δεν ήταν ελεύθεροι.

Ο «χαλύβδινος ρομαντισμός» ήταν η προσέγγιση που πρότεινε ο Γκέμπελς στους συγγραφείς. Κεντρικός πυρήνας η ναζιστική αφύπνιση της Γερμανίας. Ακόμη και η γλώσσα άλλαξε. Εγινε τραχιά, επιθετική και μιλιταριστική. Ακόμη και για κοινότοπα ζητήματα χρησιμοποιούνταν όροι κατάλληλοι για να περιγράφουν μάχη. «Η ίδια η γλώσσα άρχισε να επιστρατεύεται για πόλεμο» σημειώνει ο συγγραφέας. Η εκπαίδευση υποβαθμίστηκε, καθώς στο κέντρο της βρέθηκαν η φυσική αγωγή και η βελτίωση του σώματος. Το καθεστώς δημιούργησε δικά του σχολεία, όπως τις «Σχολές Αδόλφου Χίτλερ». Οι διανοούμενοι πολεμήθηκαν και τα πανεπιστήμια υποβαθμίστηκαν, με εξαίρεση τις ιατρικές σχολές που έγιναν το κέντρο έρευνας για τη φυλετική καθαρότητα, ιδιαίτερα όταν το 1933 δημιουργήθηκε η πρώτη έδρα «φυλετικής υγιεινής» στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Η έρευνα αναπτύχθηκε όμως σε χώρους έξω από το πανεπιστήμιο, ιδιαίτερα στο πλαίσιο εταιρειών, με στόχο τη ναζιστικοποίηση των μαθηματικών και της φυσικής. Η θεωρία της σχετικότητας ήταν εβραϊκή, λόγω Αϊνστάιν. Η φυσική έπρεπε να καθαριστεί. Μέσα από τέτοιες προσεγγίσεις ο Εβανς δείχνει την αλλαγή της γερμανικής κοινωνίας με κύριο στόχο, φυσικά, τον Πόλεμο.