Η Ελλάδα μπροστά στον ασταθή νέο κόσμο

Από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου και της Αικατερίνης η κυρίαρχη γερμανική αστική τάξη γοητευόταν από τη Ρωσία και έστρεφε πάντα φιλικό βλέμμα προς Ανατολάς.

Η τότε ανάπτυξη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, οι πολλές ευκαιρίες της ποικιλόμορφης αχανούς χώρας και η δυνάμει μεγάλη αγορά της προκαλούσαν έντονο ενδιαφέρον στους γερμανούς παραγωγούς και κεφαλαιούχους.

Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι σε διάφορες ιστορικές φάσεις υπήρξε προσέγγιση των δύο εθνών, η οποία αποτυπώθηκε σε συμφωνίες οικονομικής και στρατιωτικής συνεργασίας.

Ακόμη και σε εμπόλεμες περιόδους η γερμανική πλευρά αποζητούσε τη ρωσική συμμαχία ή έστω την ουδετερότητά της.

Χαρακτηριστικό είναι το σύμφωνο μη επιθέσεως που υπέγραψαν Ρίμπεντροπ και Μολότοφ τον Αύγουστο του 1939, λίγο προτού τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία.

Σύγχρονοι αναλυτές αποδίδουν την πρόσφατη –μετά την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989 –γερμανορωσική προσέγγιση ακριβώς σε αυτή τη διαχρονική αντίληψη περί γερμανικών συμφερόντων στην Ανατολή.

Ορισμένοι μάλιστα πιστεύουν ότι προς χάριν των ρωσικών ευκαιριών οι γερμανικές κυβερνήσεις υπέστειλαν ως έναν βαθμό τη σημαία της ευρωπαϊκής ενοποίησης και έστρεψαν το ενδιαφέρον τους περισσότερο στην Ανατολή παρά στη Δύση.

Κατά μία εκδοχή ακόμη και η καταγραφείσα διάθεση γερμανοποίησης της Ευρώπης συνδέεται με τη διείσδυση των γερμανικών συμφερόντων στη Ρωσία και εν γένει στην Ανατολή. Και είναι αλήθεια ότι οι γερμανικές ελίτ μετά τη σοσιαλιστική κατάρρευση και την ενοποίηση της χώρας άρχισαν να παίζουν με την ιδέα μιας νέας γερμανικής ηγεμονίας σε Ανατολή και Δύση. Στη βάση αυτής της ευκαιρίας υπήρξε εντατικοποίηση και διεύρυνση των γερμανικών επενδύσεων στην Ανατολική Ευρώπη.

Αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούνται στη Ρωσία περίπου 3.000 γερμανικές επιχειρήσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι τεχνολογικής αιχμής. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πάνω από 300.000 Γερμανοί έχουν αναπτύξει αποκλειστικά συμφέροντα στη Ρωσία.

Λέγεται μάλιστα ότι η μεγάλη στροφή συνετελέσθη στα χρόνια του Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος, ως γνωστόν, με την αποχώρησή του από την καγκελαρία ανέλαβε κρίσιμη θέση στον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Gazprom. Ωστόσο η γερμανική διείσδυση στη Ρωσία έλαβε διαστάσεις στον καιρό της Ανγκελα Μέρκελ.

Τελευταίως, όμως, μετά τα γεγονότα της Κριμαίας και αργότερα της Ουκρανίας, όλη αυτή η γερμανική επιχείρηση δοκιμάζεται πολλαπλώς.

Παλαιότερα ο Χέλμουτ Σμιτ είχε επικρίνει το γερμανικό ρωσικό άνοιγμα και είχε μιλήσει πολύ επιθετικά εναντίον εκείνων που έδειχναν έτοιμοι να θυσιάσουν τη γερμανική ευρωπαϊκή παράδοση των μεταπολεμικών δεκαετιών προς χάριν μιας ευκαιριακής και αμφισβητούμενης επέκτασης προς Ανατολάς.

Η αλήθεια είναι ότι η Μέρκελ τα έκανε θάλασσα στην Ουκρανία. Η παρουσία του γερμανού υπουργού Εξωτερικών στις πλατείες του Κιέβου στις διαδηλώσεις εναντίον του φιλορώσου Γιανουκόβιτς ήταν απολύτως προβληματική και εγκλώβισε τη γερμανική πολιτική. Πολύ περισσότερο όταν οι ομάδες των ουκρανών ναζί πήραν το πάνω χέρι και επιχείρησαν να βάλουν τη σφραγίδα τους όχι μόνο στις πολιτικές εξελίξεις αλλά και στις σχέσεις με τη Ρωσία. Ακολούθησαν πολλά έκτοτε, με τραγικότερη την κατάρριψη του Μπόινγκ των Μαλαισιανών Αερογραμμών, που κόστισε τη ζωή 298 ανυποψίαστων επιβατών.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ουσιαστικά η Γερμανία ηττήθηκε για ακόμη μία φορά σε διεθνές επίπεδο. Εχασε το παιχνίδι της Ουκρανίας και αναγκάστηκε να αποδεχθεί τις καλές αμερικανικές υπηρεσίες προκειμένου να ξεπεράσει τον εγκλωβισμό της στην ιστορικά προβληματική Ανατολή.

Η Γερμανία είναι εγκλωβισμένη πλέον στην ουκρανική κρίση και υποχρεωμένη να υποστηρίξει τις κυρώσεις εναντίον της μέχρι πρότινος φίλης και μεγάλης συμμάχου Ρωσίας, που μόνο αμελητέες δεν είναι.

Ο Πούτιν και οι ολιγάρχες που τον συνοδεύουν ήδη αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα. Κινδυνεύουν να απομονωθούν από το διεθνές οικονομικό σύστημα, να χάσουν το προνόμιο προσέλκυσης κεφαλαίων και να αντιμετωπίσουν τεράστια προβλήματα ρευστότητας τόσο για τις επιχειρήσεις τους όσο και για τους ίδιους προσωπικά.

Ως γνωστόν, οι ρωσικές κρατικές εταιρείες αλλά και οι ρώσοι μεγιστάνες του πλούτου στήριζαν τις δραστηριότητές τους διεθνώς σε αυτόν τον πακτωλό κεφαλαίων που ανεμπόδιστα διακινούσαν ανά τον κόσμο. Και οι σπασμωδικές κινήσεις τους για αντίμετρα, το εμπάργκο σε βάρος αγροτικών προιόντων κυρίως από την Ευρώπη και τη Δύση ευρύτερα, δείχνουν ακριβώς πόσο μεγάλη είναι η περιπλοκή της ουκρανικής κρίσης και πόσο ικανή να οδηγήσει σε παγκόσμιο οικονομικό πόλεμο με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ευρωπαική οικονομία.

Σε αυτές τις συνθήκες η γερμανική ηγεσία βλέπει τώρα πια ότι το ανατολικό όραμα χάνεται, τουλάχιστον για τα επόμενα 4-5 χρόνια, καθώς η ειρήνευση δεν θα είναι εύκολη, όπως μαρτυρούν τα γυμνάσια και η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων στη ρωσο-ουκρανική μεθόριο.

Η αλήθεια είναι ότι η ουκρανική κρίση επέτρεψε στους Αμερικανούς να μεταδώσουν στους Γερμανούς ότι το γεωπολιτικό παιχνίδι είναι αρμοδιότητα άλλων και πως μόνο πεδίο γι’ αυτούς είναι η Ευρώπη και μάλιστα η ευθύνη τους για την οικοδόμηση μιας δημομοκρατικά οργανωμένης ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Κάπως έτσι η Γερμανία αναγκάζεται εκ των συνθηκών και με τα φτερά της κομμένα να επανέλθει στα ευρωπαϊκά πράγματα.

Η προσπάθειά της να ηγεμονεύσει στην Ευρώπη προκάλεσε αντιδράσεις και ρήγματα σε πολλές χώρες και η υποχώρηση του μετώπου των ανατολικών ευκαιριών περιόρισε τις δυνατότητές της.

Δεν είναι τυχαίο ότι τις τελευταίες ημέρες ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ένιωσε την ανάγκη στην επέτειο συμπλήρωσης 100 χρόνων από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου να μιλήσει για το αγαθό της ειρήνης, το οποίο χαρακτήρισε υπέρτερο της οικονομίας.

Αυτή τη στιγμή η Γερμανία σχεδόν «επιστρέφει» στην Ευρώπη προκειμένου να εργαστεί πιο συστηματικά για την ενοποίησή της, αλλά έχει πλέον απέναντί της αμφισβητίες οι οποίοι δεν αποδέχονται επ’ ουδενί την οικοδόμηση μιας γερμανικής Ευρώπης.

Το «παζάρι» των επιτρόπων και οι ομαδοποιήσεις χωρών γύρω από την επιλογή των προσώπων είναι ενδεικτικά της μεταβολής των συνθηκών. Και αυτή ακόμη η επιλογή του κ. Δ. Αβραμόπουλου για τη θέση του επιτρόπου μόνο τυχαία δεν είναι αλλά απολύτως συνδεδεμένη με την αλλαγή των ισορροπιών στο τρίγωνο Ουάσιγκτον – Βερολίνο – Βρυξέλλες.

Επίσης δεν είναι τυχαίο ότι ο Ματέο Ρέντσι εγείρει διεκδικήσεις, απαιτεί το χαρτοφυλάκιο των Εξωτερικών, ούτε είναι αδιάφορο ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τείνει να αυτονομηθεί από τη γερμανική επιρροή και ο Γιούνκερ «χτίζει» μια Κομισιόν ισχυρών προσωπικοτήτων, η οποία θα έχει λόγο, δεν θα είναι απολύτως υποταγμένη και πειθήνια, όπως έως τώρα στο Βερολίνο.